Het enorme koopkrachtpakket dat het kabinet op Prinsjesdag presenteerde, zorgt ervoor dat het Nibud de financieringslastpercentages voor 2023 minder hoeft te verkrappen dan het instituut eerder dacht. Dit staat in het Nibud-adviesrapport Financieringslastnormen 2023 dat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties mede namens de minister van Financiën en de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. ‘Wij dachten dat huishoudens minder ruimte in hun portemonnee zouden overhouden om te lenen door de hoge energieprijzen en inflatie,’ zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. ‘Maar dankzij de maatregelen van het kabinet valt de verkrapping van de percentages mee.’
Loonstijging
De koopkrachtondersteuning via de belastingen en heffingskortingen is fors, waardoor mensen meer in hun portemonnee overhouden dan het eerder dit jaar leek. Toch is deze ondersteuning niet genoeg, de inflatie is dusdanig hoog dat bij een gelijke rente en een gelijkblijvend inkomen de meeste huishoudens zullen merken dat ze minder kunnen lenen dan dit jaar. Mensen met een flinke loonstijging kunnen volgend jaar vaak wel meer lenen dan dit jaar. De stijgende hypotheekrentes dit jaar hebben veel meer invloed op de leencapaciteit dan de verandering in de financieringslastpercentages. Daardoor is de leencapaciteit nu al duidelijk lager dan begin dit jaar.
De plaatjes hieronder geven weer wat de verschillen zijn tussen 2022 en 2023. Het linker plaatje laat zien wat het verschil is bij een gelijkblijvende rente. Bij het rechter plaatje is uitgegaan van een stijgende rente.
Stresstest
Bij het berekenen van de financieringslastpercentages houdt het Nibud met een aantal zaken rekening. Om grote verschillen in de leencapaciteit per jaar te voorkomen, kijkt het Nibud altijd naar het gemiddelde uitgavenpatroon van de afgelopen 4 jaar. Doorgaans kijkt het Nibud naar de hoogte van de uitgaven van januari, maar vanwege de hoge inflatie dit jaar is het uitgavenniveau van juli 2022 gebruikt. Daarnaast heeft het Nibud vanwege de inflatie een stresstest gehouden om te kijken of alle huishoudens de minimale uitgavenbedragen plus de energiekosten kunnen betalen in 2023. Alleen de inkomens tot € 31.000 doorstonden de test niet. Voor deze huishoudens zijn de financieringslastpercentages naar beneden aangepast.
Tweeverdieners
Hypotheekverstrekkers kunnen vanaf 1 januari 2023 bij tweeverdieners het tweede inkomen volledig meenemen bij de bepaling van de maximale hypotheek. Tweeverdieners kunnen dan dezelfde hypotheek krijgen als eenverdieners met hetzelfde bruto-inkomen. Beide inkomens worden voor 100 procent meegeteld bij het bepalen van het financieringslastpercentage. Dit is het sluitstuk van een sinds 2013 ingezet proces om het tweede inkomen steeds iets meer te laten meetellen. Tweeverdieners zijn de afgelopen jaren stelselmatig fiscaal ondersteund, en daarom is dat een verantwoorde stap.
Verduurzaming
Woningeigenaren die hun huis willen verduurzamen kunnen daarvoor net als in dit jaar ook in 2023 extra bedragen aan hypotheek krijgen. Voor de meest voorkomende maatregelen zoals zonnepanelen, kan een huishouden maximaal € 9.000 extra lenen en voor nul-op-de-meterwoningen € 25.000. Gezien de onduidelijkheid in de energietarieven zijn deze extra bedragen voor 2023 niet aangepast. Het Nibud pleit ervoor om in 2024 de mate van energiezuinigheid van een woning een belangrijker rol te laten spelen bij de hoogte van de maximale hypotheek, als dat via een hanteerbare regeling kan en er aandacht is voor mensen in een energieonzuinige woning.
Onzekere tijden
De onzekerheid die de hoge inflatie en de huidige grillige energiemarkt met zich meebrengen, vraagt van consumenten en financieel adviseurs om verder te kijken dan alleen de normen. ‘Gezond verstand is op dit moment misschien meer dan ooit een factor van belang bij het kopen van een huis,’ zegt Vliegenthart. ‘Een maximale hypotheek geeft hoge vaste lasten. Dat maakt de speelruimte in je budget kleiner en betekent soms dat je andere keuzes moet maken.’
Achtergronden bij het rapport
Met het rapport Advies financieringslastnormen 2023 adviseert het Nibud de Rijksoverheid over de financieringslastnormen voor hypothecaire financiering voor 2023. Deze normen vormen een onderdeel van de Regeling hypothecair krediet. Voor het tot stand komen van dit advies consulteert het Nibud diverse partijen die bij de hypotheekmarkt zijn betrokken, waaronder de Autoriteit Financiële Markten, De Nederlandsche Bank, de Nederlandse Vereniging van Banken, het Verbond van Verzekeraars, Vereniging Eigen Huis en de stichting Waarborgfonds Eigen Woningen. Het rapport is op 3 november 2022 aan de Tweede Kamer aangeboden.
Bron: Nibud
