Wat is de impact van deze economisch turbulente tijden op de exportverwachtingen van de Nederlandse ondernemer voor 2009? Het onderzoek Trends in Export 2009, een initiatief van Fenedex en Atradius, geeft antwoord op deze en andere vragen.
Exporteurs verwachten nulgroei voor 2009
Dit jaar voorspellen Nederlandse ondernemers 0% exportgroei voor 2009. Dit is de laagste groeiverwachting sinds de start van dit jaarlijkse onderzoek in 1998. Vorig jaar verwachtten Nederlandse ondernemers nog een stijging van hun exportomzet met 4,3%, al was dat al heel wat minder dan de groeiverwachting van 11,5% voor 2007 die men aan het begin van dat jaar deed.
Ondernemers in de metaalbranche en de machine-industrie zijn het meest somber over hun exportontwikkeling voor 2009 (resp. -8% en -7% groei). Het meest positief is de voedingsmiddelen- industrie. Aan de zeer positieve exportontwikkeling, sinds 2004, is een einde gekomen. Nog nooit verwachten zoveel van de ondervraagden een daling van hun exportomzet voor in komend jaar (31%). Toch verwacht nog steeds 37% een exportomzetstijging te kunnen realiseren in 2009.
Kansen in Oost-Europa en Vietnam
De Nederlandse exporteur ziet in 2009 de meeste kansen voor stijging van exportomzet in Oost-Europa: Bulgarije, Litouwen, Roemenië en Polen worden het meest genoemd. Vooral het vertrouwen in Litouwen is opvallend gezien de moeilijke periode die dit land momenteel doormaakt. Binnen de Europese Unie (EU) verwachten Nederlandse ondernemers dat export naar het Verenigd Koninkrijk het meest zal afnemen, gevolgd door Spanje en Italië.
Dit is niet verwonderlijk gezien de snel verslechterende economische omstandigheden in vooral die landen. Buiten Europa verwachten de meeste respondenten een exportomzetstijging in Vietnam, en een exportomzetdaling in de Verenigde Staten. In 2008 is Rusland het meest door Nederlandse ondernemers genoemd als het land dat men daadwerkelijk als nieuwe exportmarkt heeft betreden (11%). Dit jaar is het animo voor Rusland stukken minder (5%).
Roemenië de belangrijkste nieuwe exportbestemming in 2009
Het aantal exporteurs dat in 2009 verwacht een nieuwe markt te gaan betreden is terug op het niveau van twee jaar geleden: 41% van de exporteurs verwacht dit jaar een nieuwe exportbestemming aan te boren. In 2008 was dit 50%. Roemenië is dit jaar voor het eerst het meest genoemd als nieuwe exportbestemming, maar exporteurs zien ook kansen in de Verenigde Staten, Polen, Rusland en de Oekraïne. De twee laatstgenoemde landen stonden vorig jaar bovenaan in het lijstje van meest genoemde nieuwe markten.
Helft van totale productie in 2008 in Nederland
De export van de respondenten bestaat voor gemiddeld 65% uit eigen productie en 35% uit wederuitvoer. Voor 2009 verwacht men dat gemiddeld 42% van de totale productie in Nederland plaatsvindt. Voorgaand jaar was dat 49% – 7% minder productie in Nederland. De andere 58% van de Nederlandse productie wordt verspreid over de wereld, hoewel de focus – net als voorgaande jaren – op China blijft.
Voldoende financieringsmogelijkheden belangrijker
Een goed product en het hebben van een goede lokale partner blijven voor veel van de exporteurs de belangrijkste randvoorwaarden voor de Nederlandse export. Vorig jaar vonden de respondenten het hebben van voldoende financieringsfaciliteiten het minst van belang. Dit jaar is dat niet het geval, maar gezien de huidige conomische situatie en publieke discussie over dit onderwerp zou je verwachten dat deze randvoorwaarde hoger zou scoren.
Toenemende impact kredietcrisis op exporteurs
De helft (49%) van de Nederlandse exporteurs zegt in 2008 al op enige wijze de impact te hebben ondervonden van de kredietcrisis. Voor 2009 verwacht zelfs bijna driekwart (73%) van de exporteurs de gevolgen te ondervinden. 68% ziet impact in negatieve zin, maar 5% ziet ook kansen voor zichzelf. Voor het eerst dit jaar hebben we gevraagd naar het vertrouwen dat de exporteurs hebben in het wereldwijde economische klimaat voor 2009. Het resultaat is een magere 5,6.
Slechts een vijfde (21%) van de exporteurs zegt er helemaal niets aan te doen om mogelijke effecten van het negatieve economische klimaat te beteugelen. Het merendeel (79%) neemt echter wel maatregelen. Het meest genoemd is algemene
kostenbesparing (49%), gevolgd door specifiek besparing op personeel (34%) en risicospreiding door het ontwikkelen van nieuwe markten (33%).
Ook is gevraagd hoe exporteurs omgaan met betalingsrisico. Het risicobewustzijn op dat gebied is behoorlijk toegenomen. Maar liefst 57% van de respondenten zegt strikter om te gaan met betalingscondities voor afnemers; en nog eens 27% zegt dat dit per afnemer en sector verschillend is.
Waar in voorgaande jaren tegen de 20% van de exporteurs aangaf het betalingsrisico niet af te dekken, zegt nu nog maar 12% dit niet te doen. Vooruitbetaling (60%), letter of credit (39%) en een kredietverzekering (38%) zijn de meest genoemde middelen. Vooruitbetaling was al vier jaar op rij de meest gebruikte methode, dit jaar zien we daar zelfs een sterke toename van (+10%). De exporteurs zijn verdeeld over de vraag of de overheid adequaat optreedt in deze economische turbulente tijd. De grootste groep (42%) weet het niet, eenderde (35%) vindt van wel, 23% vindt van niet.
Verantwoording
In totaal zijn circa 3800 vragenlijsten verstuurd naar leden en klanten van Fenedex. Hiervan zijn 435 vragenlijsten retour ontvangen, ofwel een respons van ruim 11%. Dit is wederom een stijging. De verdeling van de respons naar branche is redelijk goed vergelijkbaar met de Nederlandse export naar branche. Gemiddeld hebben de respondenten 99 medewerkers in dienst, waarvan 7 exportmedewerkers. De vragenlijsten zijn in de periode van december 2008 tot februari 2009 ingevuld.
Bron: Atradius
