Afgelopen mei gingen Purpose en Soler Berk, met subsidie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), een samenwerking aan voor de ontwikkeling van het Vaste Lasten Pakket (VLP). Het VLP regelt dat de maandelijkse betalingen voor de belangrijkste vaste lasten als huur en energie, direct na ontvangst van het inkomen centraal worden geregeld. Zo worden de vaste lasten altijd op tijd betaald en in ruil daarvoor zijn leveranciers die meedoen bereid extra financieel voordeel te bieden. Nu, ruim een half jaar na start, zijn wij samen met Gemeente Den Haag op weg om de eerste pilot te starten. Hoog tijd dus voor een update!
Forse schuldenproblematiek, ondanks goed draaiende economie
De Nederlandse economie draait goed, maar tegelijkertijd hebben nog steeds veel huishoudens elke maand moeite om rond te komen. Het ontbreekt hen aan overzicht en zij hebben vaak te kampen met financiële stress. Slechts een klein deel van deze groep mensen is in beeld bij officiële hulpinstanties. De rest is op zichzelf aangewezen.
Daarom ontwikkelen wij het Vaste Lasten Pakket. Deelname aan het VLP betekent voor deelnemers: meer financiële ruimte en minder kopzorgen. De maandelijkse betalingen voor de belangrijkste vaste lasten worden direct na ontvangst van het inkomen centraal geregeld. Daardoor hebben de deelnemers direct zicht op wat ze de rest van de maand nog te besteden hebben én minder kopzorgen omdat de vaste lasten gewoon (op tijd) betaald worden. Voor de leveranciers geeft dit meer betalingszekerheid en dat is voor hen reden om extra financieel voordeel te bieden aan de deelnemers van het pakket. Zo snijdt het mes aan twee kanten: voordeel voor de deelnemers én voordeel voor de leveranciers.
VLP goed op weg, maar we staat nog aan het begin van de ‘reis’
Het begon met een mooi idee en mondde uit in een best complex en uitdagend project. Er moesten vele keuzes gemaakt worden: Voor wie is het VLP bedoeld? Wat zit er wel en niet in het pakket? Hoe gaat het praktisch in zijn werk? En hoe gaan we dit technisch, organisatorisch, financieel en juridisch goed voor elkaar krijgen? Om de juiste keuzes te maken hebben we de afgelopen tijd veel mensen gesproken, denkwerk verricht en werksessies gehouden. De VLP Adviesraad heeft ons daarbij flink geholpen en soms ook stevig uitgedaagd. We spraken met tientallen leveranciers van vaste lasten, met de vraag of en onder welke voorwaarden zij willen instappen in dit concept. We voerden leerzame gesprekken met mensen uit het schuldendomein: van wetenschappers tot gemeenten tot schuldhulpverleners. We deden inspiratie op bij partijen die technologische oplossingen ontwikkelen, die ons mogelijk kunnen helpen in de uitvoering. En natuurlijk spraken we ook met de doelgroep. Verhelderende en soms ontroerende gesprekken, met mensen die dagelijks worstelen om rond te komen en uit de schulden te komen en te blijven. Al deze gesprekken brachten ons stap voor stap verder in ons ontwerpproces en sterkten ons ook steeds weer in onze ambitie: om dit mooie concept van papier naar realisatie te brengen! Hieronder een kort overzicht van de belangrijkste keuzes en ontwikkelingen.
Voor mensen met beginnende schulden én uitstromers schuldhulpverlening
Mede op basis van de gesprekken met (ervarings)deskundigen hebben we ervoor gekozen het concept primair te richten op mensen met beginnende schulden. Daarmee wordt het VLP ingezet als preventiemiddel, om te voorkomen dat mensen problematische schulden opbouwen. Een tweede doelgroep bestaat uit mensen die uitstromen uit schuldhulpverlening, waarbij het VLP onderdeel wordt van de nazorg. Behalve als preventiemiddel krijgt het VLP zo een belangrijke functie in vroegsignalering, om een doelgroep die nu vaak (te lang) buiten beeld blijft te kunnen helpen.
Leveranciers in alle vaste lasten categorieën enthousiast over het VLP
Wij nemen als uitgangspunt dat deelnemers zo veel mogelijk bij hun huidige vaste lasten leveranciers blijven wanneer zij instappen in het VLP. Voor de deelnemer (klant) levert dat minder ‘gedoe’ op en voor de leveranciers biedt klantbehoud een extra reden om mee te werken aan het VLP. De vaste lasten die wij in scope nemen zijn: de zorgverzekering, hypotheek/huur, energie, water, internet/TV/mobiel en enkele basisverzekeringen (WA en inboedel). We gaan voor een marktdekking van 60 – 80% per categorie en we zijn een heel eind op weg om dit voor elkaar te krijgen! We hebben met meer dan twintig partijen al meerdere gesprekken gevoerd en verwachten de komende periode van de meesten akkoord te krijgen op het samenwerkingsvoorstel dat wij hebben voorgelegd. Zodra de namen definitief bekend zijn zullen wij dit uiteraard bekend maken.
Een landelijk concept met sterke lokale inbedding
Onze ambitie is niet gering: we willen over vijf jaar honderdduizend huishoudens in het VLP hebben! Dat kan alleen met een efficiënte centrale uitvoering, maar de gesprekken in de afgelopen maanden hebben wel bevestigd hoe groot het belang is van samenwerking op lokaal niveau. Lokale schuldhulpverleners, publiek en privaat, kennen de doelgroep vaak het beste. Leveranciers van vaste lasten zijn vaak lokaal georiënteerd, zoals de woningcorporaties en het waterbedrijf, en ook enkele zorgverzekeraars met een regionaal karakter. Ook zijn er veel gemeentelijke initiatieven gericht op schuldenpreventie en vroegsignalering, waarin dit soort organisaties vaak al samenwerkt. Wij geloven in een Vaste Lasten Pakket dat aansluit op de lokale structuren en lopende initiatieven. Omdat wij niet het wiel opnieuw willen uitvinden, maar juist wat er al is willen versterken en aanvullen. Zo is een belangrijke rol in het VLP-concept weggelegd voor ‘vindplaatsen’ en ‘toeleiders’. Dit zijn mensen en organisaties die de doelgroep (her)kennen en kunnen verwijzen naar en aanmelden bij het VLP. Dit zijn bijvoorbeeld vrijwillige hulpverleners of achterstandsafdelingen van de woningcorporatie of van andere vaste lasten leveranciers. Ook zijn er steeds meer gemeentes die financiële spreekuren, loketten en café’s organiseren waar de doelgroep te vinden is.
Van papier naar uitrol, samen met Gemeente Den Haag en Schuldenlab070
En dan het belangrijkste… Het VLP komt in de komende maanden van het papier af! De plannen zijn bijna klaar en het team is in gesprek met verschillende gemeentes voor de uitvoering. De eerste pilotfase zal begin dit jaar van start gaan. Op dit moment gaan we daarvoor samen met de Gemeente Den Haag en Schuldenlab070 de volgende ontwerpfase in. We slaan de handen ineen om gezamenlijk tot een pilotplan te komen dat in de Haagse regio goed werkbaar is. Ons doel is om in maart 2019 voor de eerste Haagse huishoudens een Vaste Lasten Pakket te kunnen inregelen. In deze eerste pilotfase van zes maanden willen we uiteindelijk 150 Haagse huishoudens aansluiten. Zo kunnen we ervaren wat er in de praktijk voor nodig is om het werkend te krijgen en een eerste indruk krijgen of het VLP het gewenste effect heeft. Al doende zullen we het concept verder verbeteren en ons voorbereiden op de uitbreiding naar meer deelnemers en meer gemeentes. Dan zullen we ook een keuze maken welke ICT-ondersteuning we nodig hebben, bijvoorbeeld in de vorm van een app. De organisaties die we daarvoor op het oog hebben kijken en denken al met ons mee tijdens de pilot. De Hogescholen van Utrecht en Amsterdam zullen ons als onderzoekspartner helpen met een onafhankelijke evaluatie van de pilot.
Op weg naar afronding van de eerste fase: website en stichting
De komende weken staan in het teken van de afronding van deze ontwerpfase, definitieve deelname van de leveranciers en voorbereiding van de eerste pilot met de Gemeente Den Haag. Ook werken we aan de release van de website, dus houd www.vastelastenpakket.nl goed in de gaten! Daarnaast zijn we bezig met de oprichting van de ‘Stichting Vaste Lasten Pakket’. Deze organisatie zonder winstoogmerk gaat zorgen voor de uitvoering van het concept, zodat ook bij landelijke uitrol de organisatie en financiële stromen degelijk en onafhankelijk geborgd zijn.
Kortom, er is veel gebeurd. Namens Purpose en Soler Berk bedanken wij onze inhoudelijke adviseur Nibud en alle anderen die met ons hebben meegedacht, voor hun enthousiasme en de vele goede ideeën. We kijken uit naar een mooi vervolg van het Vaste Lasten Pakket in 2019!
Bron: Purpose
