UWV gaat verdiepend onderzoek doen naar tienduizenden mogelijk niet juist berekende WIA-uitkeringen en corrigeert deze ook wanneer blijkt dat iemand niet krijgt waar degene recht op heeft. Het gaat om WIA-uitkeringen die in de periode 2020 tot en met 2024 mogelijk niet juist zijn berekend en vastgesteld. Dit beeld komt naar voren uit een eerste eigen analyse van interne steekproeven en rapportages die door het Algemeen Dagblad zijn opgevraagd in een Woo-verzoek.
Johanna Hirscher, lid van de Raad van Bestuur UWV: “Mensen die bij ons een WIA-uitkering aanvragen vanwege arbeidsongeschiktheid moeten ervanuit kunnen gaan dat zij krijgen waar zij recht op hebben. Wij vinden het zeer pijnlijk dat dit mogelijk in een groot aantal gevallen niet gebeurd is. Wij begrijpen dat dit tot zorgen en vragen leidt bij mensen. Mensen die vanaf 2020 een WIA-uitkering hebben gekregen en die vragen of zorgen hebben, kunnen ons bellen. Wij gaan deze mensen helpen en ervoor zorgen dat zij krijgen waar zij recht op hebben.”
Impact op mensen
Hoeveel mensen door de onjuistheden te veel of te weinig geld hebben ontvangen, kan UWV op dit moment nog niet zeggen. Het beeld is nu dat ongeveer de helft van de mensen die dit betreft te veel uitkering ontvangt en de andere helft te weinig. Dit kan gaan om eenmalig tien euro tot honderden euro’s per maand. Hirscher: “Het is heel ingrijpend wanneer iemand niet meer of nog maar deels kan werken door ziekte. De beoordeling en de vaststelling van de WIA-uitkering komt bovendien op een moment waarop mensen al veel onzekerheid ervaren over hun gezondheid, hun werk en hun financiële situatie. Daarom is het van groot belang dat iedereen kan vertrouwen op een betrouwbare en deskundige beoordeling en vaststelling van de WIA-uitkering. Wij hebben nu dus iets recht te zetten naar deze mensen.” UWV is daarom een gericht onderzoek gestart dat uiterlijk in december afgerond zijn. Na afloop van het onderzoek neemt UWV zelf contact op met de mensen waarvan de WIA-uitkering mogelijk niet goed berekend is. Het onderzoek zal UWV zeer zorgvuldig doen en uitkeringen corrigeren met oog voor de menselijke maat.
Corrigeren uitkeringen
Ons uitgangspunt is dat als mensen door een fout van UWV te veel uitkering hebben ontvangen, dit bedrag niet teruggevorderd wordt tenzij het voor iemand redelijkerwijs duidelijk had moeten zijn dat er te veel uitkering betaald werd. Wanneer iemand te weinig uitkering heeft gekregen, zal UWV het bedrag corrigeren en zorgen dat iemand krijgt waar hij of zij recht op heeft, bijvoorbeeld door een nabetaling. In beide gevallen passen wij de nog lopende uitkering aan naar het juiste bedrag.
Kwaliteit een punt van zorg
Kwaliteit van de WIA-beoordelingen en de vaststelling van de WIA-uitkering is een punt van zorg binnen UWV. Helaas is er voor de gevolgen van onjuistheden onvoldoende aandacht geweest. De aandacht is vooral gericht geweest op het zo snel mogelijk geven van duidelijkheid aan mensen die te lang wachten op een WIA-beoordeling. Dit was nodig omdat het aantal mensen dat te lang moest wachten op de beoordeling vanaf 2020 sterk toenam. Maar onze beste bedoelingen om mensen sneller te helpen, mogen de kwaliteit van onze dienstverlening niet op deze manier beïnvloeden.
Maatregelen tot verbetering kwaliteit
In 2023 heeft UWV de meest voorkomende fouten in kaart gebracht en zijn er acties ondernomen om die te voorkomen. Dit heeft ertoe geleid dat het aantal onjuist vastgestelde uitkeringen is afgenomen, maar er worden nog steeds te veel arbeidsongeschiktheidsuitkeringen niet goed berekend. UWV neemt daarom verdere maatregelen om de kwaliteit rond die WIA-beoordeling en -vaststelling te verbeteren. We stellen daarvoor een verbeterplan op dat meer inzicht geeft in de problematiek en er moet en nieuw kwaliteitsborgingssysteem komen. Plannen hiervoor laten we onafhankelijk extern toetsen. Ons streven is om dit plan uiterlijk in november af te ronden. Voortgang hierop zullen we vervolgens meenemen in onze regelmatige rapportage rond sociaal-medisch aan het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Onjuistheden als gevolg van complexiteit berekeningen
Onjuistheden in de vaststelling van een WIA-uitkering kunnen voortkomen uit de complexe berekening die gedaan moet worden door medewerkers van UWV. Het gaat hierbij bijvoorbeeld over de berekening van het bedrag dat iemand verdiende in de periode voordat degene ziek werd. Dat bedrag bepaalt mede de hoogte van de uitkering. Deze berekening wordt steeds complexer naarmate er meer bijzonderheden meegenomen moeten worden. Voorbeelden hiervan zijn de inzet van het individuele keuzebudget of de situatie dat iemand meerdere tijdelijke contracten achter elkaar heeft gehad. Het kost minimaal een jaar om een medewerker op te leiden om de berekeningen te kunnen doen en twee jaar om de uitzonderlijke gevallen te begrijpen.
Hirscher: “Bij UWV zetten veel collega’s zich elke dag weer in voor goede dienstverlening aan onze cliënten. Wij weten dat de druk op veel medewerkers al lange tijd te hoog is en dat wij hen daardoor noodgedwongen overvragen. Wij proberen de capaciteit op te schalen, maar we zien dat dat ons in deze krappe arbeidsmarkt onvoldoende lukt en ook onze financiële middelen hiervoor zijn niet onbeperkt.”
Complexiteit niet alleen in de berekening
UWV staat al jaren voor een grote opdracht om de complexe WIA, die een veelvoud aan afzonderlijke regelingen kent, uit te voeren. Vorig jaar concludeerden ook de Algemene Rekenkamer en de commissie OCTAS dat het huidige stelsel onuitvoerbaar en onuitlegbaar is. Hiervoor is inmiddels politieke aandacht en we zijn blij dat ook de minister zich inzet voor de benodigde verbetering van het stelsel. Onze medewerkers en de mensen die wij helpen ervaren dagelijks de urgentie daarvan.
Contact met UWV
Mensen die vanaf 2020 een WIA-uitkering hebben gekregen en vermoedens hebben dat er een fout gemaakt is bij de berekening van hun uitkering kunnen contact opnemen met UWV via 088 – 898 92 94. Een speciaal team kijkt dan naar de berekening van hun uitkering om vast te stellen of deze juist of onjuist is en deze mogelijk corrigeren.
Bron: UWV
