Bestuursvoorzitter van Betaalvereniging Nederland, prof. Lex Hoogduin, sprak op het eindcongres “De laatste ronde” van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen.
De werkzaamheden van de stichting worden overgenomen door de Betaalvereniging. Hoogduin kondigde onder andere de nieuwe doelstelling aan: 75% pinnen in 2025.
Dames en Heren,
Het is mij een groot genoegen vandaag het woord tot u te mogen richten. Mijn naam is Lex Hoogduin en ik ben voorzitter van het bestuur van Betaalvereniging Nederland.
Een bijzondere dag is het. Voor het betalingsverkeer in Nederland, voor consumenten en bedrijven en ook voor mijzelf; ik kom daar op terug.
Vandaag vieren wij dat een instelling zichzelf wegens groot succes opheft en dat constructieve samenwerking tussen alle marktpartijen tot optimale maatschappelijke resultaten in het toonbankbetalingsverkeer leidt. Met natuurlijk een actieve ondersteunende rol van de centrale bank als katalysator.
Laat ik beginnen met een enkel woord over het betalingsverkeer in Nederland. Zoals u weet heeft betalingsverkeer een belangrijke maatschappelijke functie. Het is de bloedsomloop van onze economie. Zonder een goed werkend betalingsverkeer kan die niet groeien en bloeien en komt de financiële stabiliteit in gevaar.
Ons betalingsverkeer staat internationaal terecht bekend als zeer efficiënt, veilig en betrouwbaar en natuurlijk ook toegankelijk. Want iedereen moet eraan kunnen deelnemen, anders dreigt financiële uitsluiting. Dat alles ook nog eens tegen relatief lage maatschappelijke kosten.
We mogen dus trots zijn op ons betalingsverkeer, iets wat we als Hollanders soms wat ongemakkelijk vinden. Doe maar gewoon. Onszelf beter vinden dan anderen? Ja, dat mag best eens gezegd worden want in het buitenland oogsten we veel waardering, ook bij de Europese instituties als de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie.
Dames en heren, samenwerking is de basis voor ons succes. In de Betaalvereniging werken aanbieders van betaaldiensten samen met elkaar en met andere stakeholders.
Onze missie als Betaalvereniging is ervoor te zorgen dat het betalingsverkeer veilig, betrouwbaar, efficiënt en toegankelijk blijft. Daar staan wij voor, in verbinding met onze leden, hun klanten en onze stakeholders, van wie er hier vandaag vele aanwezig zijn.
Een bijzondere dag, ik zei het al, want we hebben het over het doorslaande succes van het pinnen aan de toonbank. Dat succes heeft gezorgd voor meer veiligheid, meer betrouwbaarheid en meer efficiency van het toonbankbetalingsverkeer.
Meer veiligheid, vooral voor winkeliers, omdat het aantal roofovervallen op winkels flink is afgenomen, doordat er minder cash in de kassalade zit. Voor de betrouwbaarheid geldt inmiddels een wettelijke beschikbaarheidsnorm van 99,88%. Dat de efficiency is toegenomen blijkt wel uit het feit dat de totale kosten voor een contactloze pinbetaling voor de winkelier zijn gedaald tot 15 cent, terwijl een contante betaling de winkelier maar liefst 29 cent kost! Ook toegankelijkheid heeft aandacht gekregen, met voorstellen voor een toegankelijke betaalautomaat en een visie op contant geld.
Aan dit succes zit natuurlijk ook een keerzijde want hoewel we met zijn allen naar steeds minder contante betalingen willen – niet “cash-less” maar “less cash” – moet contant geld wel beschikbaar blijven voor hen die dat nodig hebben. Dat zijn bijvoorbeeld kwetsbare groepen die moeite hebben met technologie en mensen met een functiebeperking. Maar ook consumenten die uit principiële overwegingen niet elektronisch willen betalen. Tenslotte is contant geld nog altijd de ultieme terugvaloptie in geval van grote storingen.
Ruim 7 jaar geleden, op 26 mei 2011, sprak ik als directeur van de Nederlandsche Bank en voorzitter van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer tijdens de Retailpoort van Detailhandel Nederland. Dat was bijna 6 jaar na ondertekening van het Convenant Betalingsverkeer 2005 en twee jaar na ondertekening van de Nadere Overeenkomst bij dat Convenant.
De titel van mijn presentatie toen was: “De contantloze winkel: dichtbij en zonder grenzen?” Eerst legde ik uit wat de wettelijke taak van de Nederlandsche Bank was, namelijk het bevorderen van een betrouwbaar, veilig, efficiënt en toegankelijk betalingsverkeer. Dat klinkt bekend en u zult begrijpen dat ik mij buitengewoon goed voel in mijn nieuwe rol bij de Betaalvereniging. Die zit mij als gegoten kan ik u vertellen, want de Betaalvereniging zet zich immers net als DNB in voor veilig, betrouwbaar, efficiënt en toegankelijk betalen.
Het is fascinerend om van dichtbij mee te maken wat een ongekende dynamiek het betalingsverkeer tegenwoordig kenmerkt en om mee te helpen de koers voor de Nederlandse betaalmarkt te bepalen. Wat dat betreft is voor mij de cirkel rond op deze bijzondere dag.
Maar ter zake. U weet ongetwijfeld nog dat er in 2010 ruim 2,1 miljard pinbetalingen plaatsvonden. Ongeveer 32% van de toonbankbetalingen werd toen met de pinpas afgerekend. Waar het precies heen zou gaan, wisten we op dat moment nog niet (en nu trouwens ook nog niet).
Ik besloot mijn toespraak in de Retailpoort met de volgende woorden: “Het streven naar maatschappelijke efficiency van het geldverkeer en het bevorderen van het nieuwe pinnen met de betaalkaart is prima en logisch. Marktpartijen kunnen met de vier principes van het betalingsverkeer op verantwoorde wijze zelf sturen in de richting van minder cash in winkels. Op deze manier komt de contantloze winkel zeker dichtbij maar zijn er wel grenzen.”
Die grenzen werden door de Convenantpartijen bij de 2e Nadere Overeenkomst in 2014 opnieuw getrokken. Het streven werd om van 40% pinnen en 60% contant eind 2018 uit te komen op 60% pinnen en 40% contant. Het omslagpunt (50%-50%) werd al in 2015 bereikt en de gezamenlijke doelstelling van banken en toonbankinstellingen is ruimschoots bereikt. Inmiddels wordt ruim 61% van alle betalingen met de pinpas afgerekend.
De contantloze winkel is dus inderdaad dichterbij gekomen. Maar hij is tegelijkertijd ook nog best ver weg. Overigens: de contactloze winkel is er al wel. Want contactloos pinnen heeft de laatste jaren een enorme vlucht genomen. De consument kiest voor gemak en al meer dan de helft van alle pinbetalingen wordt contactloos gepind, met de pinpas en in toenemende mate ook met de smartphone.
En ja, natuurlijk, op beperkte schaal zijn er ook contantloze winkels. U kent allen voorbeelden als Grape District, Marqt en de Pizzabakkers. Voorzichtigheid blijft hier geboden want de emoties laaien snel op als een winkelier – of gemeente – besluit geen contant geld meer te accepteren. Hoe begrijpelijk dat soms ook is, vooral vanuit oogpunt van veiligheid. Gelukkig hebben we hier in ons land over nagedacht; de MOB-visie op contant uit 2015 geeft aan hoe we hier prudent mee moeten omgaan.
Dames en heren, ruim 4 miljard maal zullen we dit jaar met zijn allen pinnen. Hoe moet het nu verder na 2018? De Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen die dit alles mede mogelijk heeft gemaakt heft zichzelf immers op.
Slachtoffer van eigen succes? Nee, dit was zo gepland. De gestelde doelen zijn bereikt, de missie is vervuld. Gaat het straks dan helemaal vanzelf, zult u zich wellicht afvragen? Nee, niet helemaal, hoewel het consumentengedrag zich bijna als vanzelf lijkt te bewegen richting nog meer (contactloze) elektronische betalingen.
De Convenantpartijen (banken en toonbankinstellingen) hebben een nieuwe doelstelling op weg naar de contantloze winkel geformuleerd, een nieuwe stip op de horizon. Het streven van deze partijen is om in 2025 van alle toonbankbetalingen 75% met pas of smartphone te doen, waarvan ruim meer dan de helft contactloos.
Dat is dus de nieuwe gezamenlijke doelstelling, waarbij de behoeften van kwetsbare groepen die contant geld nodig blijven hebben natuurlijk niet uit het oog worden verloren. Om in die laatste behoefte tegen zo laag mogelijke kosten te kunnen voorzien, werken de banken al enkele jaren samen in GeldService Nederland (GSN).
Nadat eerst de geldtelcentrales in gezamenlijke exploitatie werden gebracht, hebben de banken als volgende efficiencystap besloten alle geldautomaten bij GSN onder te brengen. Door deze samenwerking kunnen de banken tegen aanvaardbare kosten een dekkende contantgeldvoorziening blijven aanbieden, zolang en waar dat nodig is.
Om de nieuwe doelstelling van 75% pinnen mogelijk te maken is het natuurlijk wel nodig het gedachtengoed van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen te blijven koesteren en gezamenlijk efficiencyprojecten uit te voeren. Ook na 2018. Daarom wordt de nalatenschap van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen – het klinkt wat dramatisch, want hij is springlevend – toevertrouwd aan de Betaalvereniging.
Ik kan u verzekeren: daar zijn wij buitengewoon trots op en wij zijn blij met het in ons gestelde vertrouwen! We zullen als Betaalvereniging ons uiterste best doen om de nieuwe doelstelling op een verantwoorde wijze te realiseren, rekening houdend met de belangen van alle betrokkenen. De goede samenwerking wordt dus voortgezet en ik twijfel er niet aan dat ook ditmaal de gestelde doelen zullen worden behaald.
Dames en heren, ik sluit af. Zeven jaar geleden vroeg ik mij af of de contantloze winkel dichtbij was en of er grenzen waren. Welnu: de contantloze winkel komt inderdaad steeds dichterbij maar er zijn wel degelijk grenzen. Waar die grenzen precies liggen? De tijd zal het leren. Voorlopig houden we het dus op 75% pinnen in 2025. Dat is weer 7 jaar na nu, en ik hoop u dan te kunnen vertellen of we dat nieuwe doel hebben bereikt.
