Kosten in rekening brengen als er niet betaald wordt. Het is een boetesysteem waar we al decennia aan gewend zijn en hebben geaccepteerd. Zo’n tien jaar geleden heeft de Wet Incasso Kosten (WIK) duidelijkheid verschaft in dit systeem. Schuldeisers en incassobureaus weten wat ze in rekening mogen brengen bij de schuldenaar, en die weet op zijn beurt de consequenties van wanbetaling. Het klinkt logisch, kosten verhalen op degene die de kosten veroorzaakt. Maar is deze werkwijze van legacy-incasso maatschappelijk en economisch gezien wel de beste methode?
Legacy-incasso is te herkennen aan meerdere aspecten. Denk hierbij aan een vast moment van incasso-overdracht naar een externe partij die de volledige wettelijke incassokosten direct in rekening brengt bij de schuldenaar. Vervolgens gaat deze externe partij achter de betaling aan. Daarbij komt het geregeld voor dat meerdere partijen achter dezelfde schuldenaar aan zitten. De beloning voor legacy-incasso is gebaseerd op het succes van het dossier. Dit verplicht de externe partijen om een strak en streng incassoproces in te richten. Een proces waarbij kosten continu oplopen. Het inschakelen van een externe partij is hierdoor vaak geen oplossing om mensen sneller te doen betalen. Het is eerder het tegenovergestelde: het duwt schuldenaren dieper in de schulden.
Schuldeiser
Dat grote organisaties voordeel kunnen hebben van legacy-incasso valt zeker niet te ontkennen. De kickbackfees die al jaren ‘not done’ zijn, worden nog steeds toegepast. Met een kickbackfee ontvangt de schuldeiser een deel van de kosten die een externe partij in rekening heeft gebracht. En zolang schuldeisers verdienen aan het systeem, wordt het lastig om dit te doorbreken. Terwijl deze grote schuldeisers de laatste jaren geen slechte financiële cijfers hebben behaald. Toch ontnemen ze externe partijen de motivatie om mensen met schulden te helpen. De kosten voor deze hulp worden namelijk niet gedekt. Een externe (commerciële) partij wordt hierdoor gedwongen om vrijwilligerswerk uit te voeren. Iets dat zij, begrijpelijkerwijs, niet zullen doen.
“Maar hoe goed initiatieven van vrijwilligersorganisaties ook werken, de schuldenproblematiek zal er nooit volledig door opgelost worden.”
Initiatieven
Gelukkig zijn er voldoende echte vrijwilligersorganisaties die zich inzetten voor het oplossen van de schulden. Voorbeelden hiervan zijn Geldfit, ONSbank, SchuldHulpMaatje en Schouders Eronder. En zo zijn er nog vele andere initiatieven die vanuit de beste bedoelingen zijn opgezet en veel mensen op het juiste moment de helpende hand bieden. Maar hoe goed ze ook werken, de schuldenproblematiek zal er nooit volledig door opgelost worden. Want zolang legacy-incasso blijft bestaan, worden schulden eerst verhoogd en daarna pas opgelost.
Meer schuldenaars
Het is geen geheim dat steeds meer mensen een schuld hebben en worden geconfronteerd met herinneringen, aanmaningen en extra kosten. Uit recent onderzoek van Nibud (Rondkomen en betalingsproblemen 2022) blijkt dat steeds meer mensen geld van hun spaarrekening halen en geld lenen bij familie om schulden te betalen. De stijgende vaste lasten en de inflatie zullen daar in 2023 geen positieve invloed op hebben. De inzet van de huidige initiatieven zal onvoldoende zijn, waardoor actie van de schuldeiser gewenst is.
Wet- en regelgeving
Dat de schuldeiser in actie zal moeten komen, is ook vereist door wet- en regelgeving. Binnen twee jaar wordt voor grote organisaties de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) van kracht. Deze rapportage is onderdeel van ESG-rapportages. ESG staat voor Environmental, Social en Governance. Environmental beschrijft de bijdrage op het gebied van milieu, Social geeft inzage in de behandeling van mensen en Governance onderzoekt de besturing van een organisatie. ESG zou in de toekomst ook een afweging voor klanten kunnen worden. Zij zouden dan bijvoorbeeld kunnen kiezen om zaken te doen met organisaties die beter omgaan met mensen in financieel zwakkere posities.
Bewustwording
Of de trigger nu economisch, maatschappelijk of wetgeving is, schuldenaren ontkomen niet aan het herbeoordelen van hun incassostrategie. Enkele vragen die hierbij de nodige bewustwording kunnen creëren: Is het nog acceptabel om mensen af te sluiten van drinkwater, gas of energie? En wanneer mogen woningcorporaties overgaan tot uitzetting van een woning? Mag je mensen met schulden nog een langdurig telefoonabonnement aanbieden of zou een simkaart niet verstandiger zijn? Of ben je als organisatie verplicht om mensen met schulden (waar jij onderdeel van bent) te helpen richting een schuldenvrij bestaan?
“Bij progressieve incasso wordt de klant als een echte vriend behandeld, waardoor het opleggen van kosten bijna nooit zal plaatsvinden en je samen nooit voor een rechter zal staan.”
Progressieve incasso
Een oplossing voor de schuldenproblematiek is progressieve incasso. Bij deze methode wordt de klant als een echte vriend behandeld, waardoor het opleggen van kosten bijna nooit zal plaatsvinden en je samen nooit voor een rechter zal staan. Voordat je een relatie met elkaar aangaat, controleer je of dit wel verstandig is. Ben je bereid om uitstel of een pauze te verlenen als er schulden ontstaan en heb je geen probleem met het treffen van een betalingsregeling. En loopt het dan toch nog uit de hand? Dan steek je de hand in eigen boezem, beëindig je de relatie en accepteer je de kosten. Aangezien jouw controle aan de voorkant heeft gefaald, zou je zelfs een excuus of alternatief aan kunnen bieden.
Rol van incassobureaus
Incassobureaus kunnen bij progressieve incasso nog steeds een belangrijke rol spelen. Ondanks de lagere instroom van schuldenaren, blijft de expertise en het netwerk een meerwaarde. Het businessmodel zal echter drastisch aangepast moeten worden. Geen wettelijke incassokosten meer richting de schuldenaar, zodat de schulden niet oplopen. Incassobureaus kunnen een tarief per handeling in rekening brengen. Een handeling kan een reeks betaalverzoeken zijn, maar ook het oplossen van een complex dossier. Deze afrekening kan, los van het succes, direct worden doorbelast aan de schuldeiser. Zo betaalt de schuldeiser de kosten van het inschakelen van een incassobureau, krijgt het incassobureau betaald voor de handelingen en worden de schulden niet verhoogd.
