De balans van De Nederlandsche Bank (DNB) is sinds begin maart 2015 fors in omvang toegenomen (+EUR 117 miljard). Een dergelijke ontwikkeling werd eerder waargenomen tijdens de kredietcrisis en de daarop volgende Europese staatsschuldencrisis. Mede als gevolg van stress op de geldmarkt leenden en stalden banken in het eurogebied miljarden euro’s bij de centrale banken, waaronder DNB. De huidige toename wordt vooral verklaard door de bijzondere maatregelen die getroffen zijn om het monetaire beleid verder te verruimen, zoals de aankoopprogramma’s.
Sinds de start van het eerste aankoopprogramma van de ECB (Covered Bond Purchase Programme I) in juli 2009 is het bezit van waardepapier bij DNB met 60 miljard euro toegenomen tot 78 miljard euro in juni 2016. Door het aankopen van het waardepapier injecteert het Eurosysteem direct geld in de economie. De eerste aankoopprogramma’s (Covered Bond Purchase Programme I en II) hebben, mede als gevolg van de beperkte omvang en de aflopende looptijd van het waardepapier, een relatief klein effect op de huidige posities. Vooral als gevolg van de recente aankoopprogramma’s (Covered Bond Purchase Programme III en Public Sector Purchase Programme) neemt vanaf begin maart 2015 het bezit van waardepapier behoorlijk toe (+EUR 49 miljard). Hiervan is 40 miljard euro toe te schrijven aan papier uitgegeven door overheden en ruim 9 miljard euro aan gedekte obligaties uitgegeven door banken. Het aandeel van waardepapier in de totale activa van DNB komt hierdoor op 30%, ruim meer dan het aandeel van 20% begin maart 2015.
Naast het bezit van waardepapier is de omvang van het zogeheten Target2-saldo, vorderingen van DNB op het Eurosysteem, als gevolg van het verruimende monetaire beleid van de ECB (Quantitative Easing: QE), sterk toegenomen (tot EUR 72 miljard). Dit komt doordat banken meer additionele liquiditeit aanhouden bij DNB dan DNB zelf aan extra liquiditeit creëert door de aankopen van waardepapier onder QE. De liquiditeitscreatie binnen het eurogebied en additionele stortingen van in Nederland gevestigde banken leiden tot een stijging van de door banken aangehouden deposito’s bij DNB. Deze zijn sinds begin maart 2015 met bijna 108 miljard euro toegenomen tot EUR 149 miljard eind juni 2016.
Tot slot nam ook de positie ‘chartale geldomloop’ met 8% (+EUR 4,2 miljard) toe ten opzichte van begin maart 2015. Dit is toe te schrijven aan de toename van de totale waarde van alle euro-bankbiljetten in omloop in het eurogebied, die via een vaste rekensleutel binnen het Eurosysteem aan DNB wordt toegerekend. Het verschil tussen wat DNB volgens de kapitaalsleutel toebedeeld krijgt en wat zij zelf feitelijk heeft uitgegeven, een vordering op het Eurosysteem, is opgenomen onder de overige activa.
Informatie met betrekking tot de balans van DNB wordt maandelijks door DNB gepubliceerd. Met ingang van 2 augustus 2016 publiceert de ECB ook vergelijkbare gegevens voor alle centrale banken in het eurogebied op haar website.
Bron: DNB
