De totale schade als gevolg van phishing en telefoonnummer spoofing in het betalingsverkeer in 2020, bedraagt € 39,5 miljoen, verdeeld in € 12,8 miljoen phishing en € 26,7 miljoen nummerspoofing. In 2019 was de schade door alleen phishing € 7,9 miljoen; spoofing van banktelefoonnummer, ook wel bankhelpdeskfraude genoemd, kwam toen nauwelijks voor. Deze zorgwekkend sterke stijging van de totale schade door fraude en oplichting onderstreept de noodzaak om samen met overheid en andere partijen snel tot een integrale aanpak te komen om deze vormen van criminaliteit te bestrijden.
Om het maatschappelijke probleem van fraude en oplichting verder aan te pakken vinden banken het belangrijk dat er naast preventie werk wordt gemaakt van de opsporing en vervolging van de daders. Zo vinden banken het wenselijk dat het voor politie, banken, en de telecomsector makkelijker wordt om informatie over daders met elkaar uit te wisselen. Daarom zijn banken blij met de eerder aangekondigde integrale aanpak waarbij opsporingsdiensten, ministeries, de telecomsector, internetbedrijven, betaalinstellingen en banken de handen ineenslaan tegen cybercriminaliteit. De cijfers over 2020 laten nog eens zien hoe urgent zo’n aanpak is.
Corona, social media en datalekken leiden tot lagere drempels
Er zijn meerdere oorzaken voor de veel hogere schade door fraude en oplichting in het betalingsverkeer. Omdat we door corona meer online contact houden met vrienden, webwinkels, bedrijven en instanties, is het voor fraudeurs makkelijker om hierop in te spelen en potentiële slachtoffers online te bereiken.
De valse berichten en valse websites van fraudeurs zijn veel beter, slimmer en overtuigender geworden, zonder bijvoorbeeld taal- en opmaakfouten. Met een schat aan persoonsgegevens die de fraudeurs onder andere van datalekken, Facebook, Marktplaats, Instagram, LinkedIn en andere social media halen, kunnen ze gedupeerden zeer overtuigend bedriegen.
Fraudeurs kunnen de software en hulpmiddelen voor phishing en spoofing steeds makkelijker en goedkoper online aanschaffen. Dat digitale gereedschap wordt ook steeds makkelijker en toegankelijker in het gebruik.
Vergoedingen en coulance
De schade door alleen phishing was in 2020 € 12,8 miljoen. De schade door misbruik van gestolen of verloren betaalpassen was € 5,8 miljoen en de schade door fraude met creditkaarten bij online betalingen bedroeg € 3,8 miljoen. Nagenoeg al deze schade wordt door de banken vergoed, tenzij de klant zelf grof nalatig is.
Banken besloten eind vorig jaar om de schade door telefoonnummer spoofing uit coulance ook te vergoeden, omdat bij nummerspoofing misbruik wordt gemaakt van het vertrouwen van klanten in hun bank. Banken vergoeden de schade als er aantoonbaar sprake is van misbruik van de naam of het telefoonnummer van de eigen bank en als het slachtoffer aangifte bij de politie heeft gedaan.
Om tot coulance over te gaan, toetsen banken iedere zaak individueel en op basis van de feiten en omstandigheden. In 96% van de beoordeelde gevallen is de schade vergoed. Voor de overige 4% geldt dat die of niet in aanmerking komt voor een vergoeding of dat er nog geen aangifte is gedaan. Uitgangspunt blijft dat klanten ook een eigen verantwoordelijkheid hebben.
Fraude en oplichting is topprioriteit in 2021
Banken en betaalinstellingen zijn altijd alert op nieuwe vormen van fraude en oplichting in het betalingsverkeer. Het komende jaar is dit opnieuw een topprioriteit voor de hele sector. Vorig jaar gaf de sector al extra voorlichting over cybercriminaliteit, op radio en TV, in kranten en tijdschriften, via social media en in direct contact met klanten. Dit jaar wordt die voorlichting voortgezet, met nieuwe campagnes die zich richten op specifieke doelgroepen, zoals de campagne #GoedGiraalGaan voor jongeren. In die campagne worden jongeren onder andere gewaarschuwd tegen het ronselen van geldezels door criminelen: “Je betaalpas is voor jou en jou alleen!”
Bron: NVB
