Dit blijkt uit het eerste kwartaalbericht van 2018 over het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB). Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) besteedt hierin aandacht aan de stemming in Nederland en opvattingen over politieke en maatschappelijke kwesties. In deze 41ste editie van het kwartaalbericht is er speciale aandacht voor vertrouwen in bronnen van informatie over klimaatverandering en vaccinatie.
- Voor het eerst sinds 2008 meer optimisten dan pessimisten over Nederland
- Nederlanders positief over lokaal bestuur, maar weinig geïnteresseerd
- Scepsis over decentralisaties sociaal domein onverminderd groot
- Gepolariseerde opvattingen over de landelijke politiek en democratie
Thema: Vertrouwen in informatiebronnen (bij klimaatverandering en vaccinatie):
- Veel vertrouwen in informatie van wetenschappelijke onderzoeksinstellingen
- … maar vooral onder hogeropgeleiden
- Deskundigheid, onafhankelijkheid en goede intenties wekken vertrouwen
Dit zijn enkele uitkomsten van het eerste kwartaalbericht van 2018 over het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB).
Voor het eerst sinds 2008 meer optimisten dan pessimisten over Nederland
Het aandeel mensen dat het meer de goede dan de verkeerde kant op vindt gaan met het land is omhoog geschoten van 35% in het laatste kwartaal van 2017 naar 49% nu. Voor het eerst sinds begin 2008 zijn er meer optimisten dan pessimisten. In vergelijking met het vorige kwartaal is er ook meer vertrouwen in de rechtspraak, de Tweede Kamer en de regering.
De stemming over de economie is nog positiever geworden. De tevredenheid over de economie en de verwachting dat de economie minstens gelijk blijft, zijn op hun hoogst sinds begin 2008.
In deze positieve stemming over de economie maken méér mensen zich zorgen over armoede. In antwoord op een open vraag naar de grootste maatschappelijke problemen in ons land noemt 12% spontaan iets met ‘arm(oede)’; in de vorige kwartalen was dat 7%.
Bron: Continu Onderzoek Burgerperspectieven 2008/1-2018/1
Nederlanders positief over lokaal bestuur, maar weinig geïnteresseerd
De tevredenheid over het bestuur van de eigen gemeente (79% geeft een voldoende) is groter dan over de politiek in Den Haag (57% voldoende) en het verschil in waardering wordt trendmatig groter. Maar mensen volgen vaker het landelijke politieke nieuws (77%) dan het lokale (57%) en ze praten vaker met vrienden en familie over landelijke politieke kwesties (92%) dan over lokale (75%).
Scepsis over decentralisaties sociaal domein onverminderd groot
De opvattingen van burgers over de decentralisaties in het sociaal domein zijn nog altijd negatiever dan aan de vooravond ervan in 2014. Nog steeds ziet ongeveer de helft van de bevolking (nu 50% van de ondervraagden, eind 2014 46%) meer nadelen dan voordelen. Men noemt dan vooral de bezuinigingen, de beperkte deskundigheid van gemeenten, ongelijkheid tussen gemeenten en de ingewikkeldheid van het systeem. Ongeveer een achtste (nu en eind 2014 13%) ziet juist meer voordelen. Men stelt dan vooral dat ondersteuning dichter bij de burgers wordt geregeld en zo beter op individuele situaties kan worden afgestemd.
Gepolariseerde opvattingen over politiek en democratie
Er is een sterke samenhang tussen de opvatting dat politici niet luisteren en de opvatting dat het goed zou zijn als burgers directer invloed hebben op belangrijke beslissingen. Die opvattingen zijn bij lageropgeleiden en de aanhang van SP, PVV en Forum voor Democratie (FvD) veel populairder dan bij hogeropgeleiden en de aanhang van D66, GroenLinks en VVD.
Bron: Continu Onderzoek Burgerperspectieven 2018/1
Thema: Vertrouwen in informatiebronnen (bij klimaatverandering en vaccinatie)
Veel vertrouwen in informatie van wetenschappelijke onderzoeksinstellingen
Voor informatie over klimaatverandering en vaccinatie genieten wetenschappelijke onderzoeksinstellingen het vertrouwen van respectievelijk 65% en 75% van de bevolking. Alleen gezondheidsspecialisten (zoals artsen en apothekers) worden door nog meer burgers (85%) tamelijk veel of volledig vertrouwd bij vaccinatie. Het ministerie en andere overheidsinstellingen worden als informatiebron door veel meer mensen vertrouwd bij vaccinatie (62%) dan bij klimaatverandering (38%). Het vertrouwen in verschillende informatiebronnen is over de jaren heen toegenomen. Echter, het vertrouwen in de media als informatiebron is bij zowel klimaatverandering als vaccinatie onveranderd laag. Dit geldt ook voor andere burgers op internet. Bij informatie over vaccinatie hebben burgers steevast het minste vertrouwen in de farmaceutische industrie.
… maar vooral onder hogeropgeleiden
Bevolkingsgroepen verschillen in het vertrouwen dat zij hebben in deze bronnen voor informatie over klimaatverandering en vaccinatie. Hogeropgeleiden hebben vaker dan lageropgeleiden vertrouwen in informatie van wetenschap en overheid. Ook mensen die vinden dat de meeste mensen te vertrouwen zijn, hebben vaker vertrouwen in deze informatiebronnen. PVV-stemmers en mensen die aangeven niet te stemmen hebben juist minder vaak vertrouwen in wetenschap en overheid als informatiebron. PVV-stemmers hebben daarbij iets vaker vertrouwen in andere burgers op internet, terwijl GroenLinks-stemmers hier juist minder vaak vertrouwen in hebben. Mensen die aangeven niet te stemmen hebben minder vertrouwen in informatie van de media over klimaatverandering of vaccinatie; D66-stemmers hebben hier het meeste vertrouwen in. Het lezen van kranten hangt ook samen met vertrouwen in de media: Lezers van de Volkskrant of NRC (Next) rapporteren het meeste vertrouwen in de media als informatiebron, mensen die geen kranten lezen het minste.
Deskundigheid, onafhankelijkheid en goede intenties wekken vertrouwen
Bij vertrouwen in informatiebronnen zijn deskundigheid en onafhankelijkheid van belang, net als (goede) intenties. Informatiebronnen waarbij mensen beïnvloeding, belangenverstrengeling of oneerlijkheid vermoeden, genieten het minste vertrouwen. Zo wordt informatie van de farmaceutische industrie (over vaccinatie) niet vertrouwd vanwege haar commerciële belangen. Kranten en tv staan onder verdenking feiten te verdraaien of zelfs leugens te verspreiden om meer aandacht te trekken. Informatie van andere burgers op internet wordt gewantrouwd vanwege het gebrek aan expertise en omdat bronnen en uitspraken slecht te controleren zijn.
Het SCP doet sinds 2008 het COB voor het kabinet op verzoek van de Voorlichtingsraad. De enquête is dit kwartaal gehouden tussen 2 januari en 6 februari 2018. In de kwartaalberichten komt ook ander opinieonderzoek aan bod. Dit kwartaal zijn de onderzoekers Paul Dekker, Lia van der Ham en Annemarie Wennekers.
Bron: SCP
