“Samenleven, gezondheidszorg en economie redenen voor zorg én trots.” Dit blijkt uit het vierde kwartaalbericht van 2017 over het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB). Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) besteedt hierin aandacht aan de stemming in Nederland en opvattingen over politieke en maatschappelijke kwesties. In deze veertigste editie van het kwartaalbericht is er speciale aandacht voor de trends in de afgelopen tien jaar en hoe mensen nu terugkijken naar deze periode.
Kwartaalthema: Tien jaar Burgerperspectieven
- De persoonlijke tevredenheid vertoonde een licht dalende trend en het optimisme over Nederland een licht stijgende, maar terugblikkend vindt men de eigen situatie verbeterd en die van het land verslechterd
- Vertrouwen in de politiek daalde, vertrouwen in de rechtspraak steeg
- Herinneringen aan crisisverschijnselen en grote gebeurtenissen vervagen snel
Verder dit kwartaal:
- De economische stemming blijft positief, de politieke stemming stabiel
- Samenleven, gezondheidszorg en economie zijn redenen voor zorg én trots
- Nu minder behoefte aan economische hervormingen dan in 2012
Dit zijn enkele uitkomsten van het vierde kwartaalbericht van 2017 over het Continu Onderzoek Burgerperspectieven (COB).
De tevredenheid over het eigen leven vertoonde een licht dalende trend en het optimisme over Nederland een licht stijgende, maar terugblikkend vindt men de eigen situatie verbeterd en die van het land verslechterd
De rapportcijfers voor tevredenheid met de eigen financiële situatie en met de belangrijkste dagelijkse bezigheden vertonen een zwak neerwaartse trend, maar het gemiddeld optimisme over Nederland kruipt juist omhoog. Deze trends in de metingen in de afgelopen tien jaar zijn tegengesteld aan de huidige beleving. Gevraagd naar de ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar, zien de meeste mensen voor zichzelf en de woonomgeving geen verandering of verbetering (80-84%). Voor Nederland zien meer mensen (41%) in de afgelopen tien jaar een verslechtering in plaats van een verbetering (20%). Voor de wereld ziet een meerderheid (61%) een verslechtering.
Vertrouwen in de politiek daalde, vertrouwen in de rechtspraak steeg
Ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar tonen een wisselend beeld. In Nederland (en elders in Europa) is de steun voor de Europese integratie verminderd, maar bleef de houding van het grote publiek tegenover de multiculturele samenleving stabiel. Tevredenheid over en vertrouwen in de Haagse politiek vertonen fluctuaties, maar zijn trendmatig afgenomen; het vertrouwen in de rechtspraak vertoont juist een stijgende tendens. Hoger- en lageropgeleiden zijn op een aantal terreinen van de publieke opinie verder uit elkaar gegroeid, het meest in houdingen tegenover de Haagse politiek en Europa.
Herinneringen aan de crisis en grote gebeurtenissen vervagen snel
Opvallend is dat mensen (gevraagd in focusgroepen en telefoongesprekken) terugkijkend op de afgelopen tien jaar niet of nauwelijks gebeurtenissen noemen die gedurende deze periode toch prominent in het nieuws zijn geweest. Zo noemt men slechts een enkele keer spontaan de MH17-ramp. Ook de grote onrust over eurocrisis en de verontwaardiging over de bonuscultuur lijken geen sporen te hebben nagelaten in het collectieve geheugen.
Verder dit kwartaal:
De economische stemming blijft positief, de politieke stemming constant
Vier op de vijf Nederlanders geven de Nederlandse economie een voldoende en verwachten ook geen verslechtering (46% hetzelfde, 31% verbetering en 7% weet het niet). Meer in het algemeen gevraagd, vindt een derde het in ons land eerder de goede dan de verkeerde kant opgaan. Dat is een minderheid, maar over een langere periode bezien wel een grote minderheid. Vergeleken met het vorige kwartaal is het aandeel mensen dat het meer de verkeerde kant op vindt gaan wel toegenomen (van 48% naar 57% van de ondervraagden). Het vertrouwen in maatschappelijke en politieke instituties verandert de afgelopen kwartalen niet noemenswaardig. Dat geldt ook voor de tevredenheid met de Haagse politiek (evenals eind 2016 geeft 52% daaraan nu een voldoende; tussenin 48%-55%).
Samenleven, gezondheidszorg en economie zijn redenen voor zorg én trots
Ook dit kwartaal valt het mensen makkelijker spontaan grote problemen dan sterke punten van Nederland te formuleren. ‘Samenleven, normen en waarden’ vormt zowel bij de problemen als de sterke punten de grootste categorie. Ook de economie en de gezondheids- en ouderenzorg zijn belangrijke zwaartepunten van problemen en sterke punten.
Nu minder behoefte aan economische hervormingen dan in 2012
In vergelijking met begin 2012, toen de financiële en economische crisis aanleiding was voor discussies over hervormingen, willen nu minder mensen veranderingen van het economische systeem (in 2012 58%, nu 47%). In vergelijking met de jaren zeventig van de vorige eeuw is de publieke opinie even kritisch over ‘een kapitalistische maatschappij’, maar meer voor geleidelijke in plaats van radicale verandering om ‘een betere maatschappij’ te bereiken.
Het SCP doet sinds 2008 het COB voor het kabinet op verzoek van de Voorlichtingsraad. De enquête is dit kwartaal gehouden tussen 2 oktober en 5 november 2017. In de kwartaalberichten komt ook ander opinieonderzoek aan bod. Dit kwartaal zijn de onderzoekers Paul Dekker en Pepijn van Houwelingen.
