Een vorm van vroegsignalering in de rechtbank zou je het kunnen noemen, de ‘schuldenfunctionaris’ die aan een snelle opmars bezig is binnen de rechtspraak. Wat drie jaar geleden begon met een pilot bij de rechtbanken Rotterdam, Den Haag en Limburg, wordt naar aanleiding van goede ervaringen en een positieve evaluatie de komende jaren uitgebreid naar alle rechtbanken in Nederland.
Vroegsignalering is sinds begin vorig jaar in de wet verankerd en verplicht gemeenten om zo snel mogelijk contact op te nemen met mensen met een beginnende betalingsachterstand. “Hoe eerder je erbij bent, des te beter het is”, verzekert Véronique van Poll, projectleider Schuldenloket bij de rechtbank Limburg. “Door op tijd aan de bel te trekken, kun je voorkomen dat beginnende schulden zich jarenlang opstapelen tot problematische schulden, met alle ellende en kosten van dien.”
Bij de rechtbank Limburg leidde dat drie jaar geleden tot de aanstelling van een schuldenfunctionaris, die voortaan als tussenpersoon tussen de rechtbank en de gemeentelijke schuldhulpverlening fungeert. Van Poll: “Als de rechter vermoedt dat een gedaagde schulden heeft, komt de schuldenfunctionaris in beeld. Hij of zij maakt na de zitting een afspraak met de gedaagde. Als blijkt dat er inderdaad sprake is van schulden, probeert de schuldenfunctionaris te zorgen voor een zogenoemde ‘warme overdracht’ aan de schuldhulpverleners van de gemeente.”
Goede vindplaats
Net als haar collega’s bij de rechtbanken in Rotterdam en Den Haag zorgde de schuldenfunctionaris van de Rechtbank Limburg er tijdens de pilot voor dat tientallen mensen met schulden vroegtijdig in beeld kwamen bij gemeentelijke schuldhulpverleners. In totaal ging het om 188 mensen, van wie ongeveer driekwart nog onder de radar van gemeenten zat. Dat rechtbanken een goede vindplaats van schulden zijn, is volgens Van Poll niet zo vreemd. “Soms worden mensen gedaagd vanwege schulden, maar het komt ook voor dat schulden de oorzaak zijn van hun gang naar de rechter. Problematische schulden kunnen immers ook tot stress, gezondheidsklachten en andere problemen leiden.”
Als projectleider Schuldenloket kijkt Van Poll tevreden terug op de pilot met de schuldenfunctionaris. “Schaamte speelt vaak een rol bij het laten oplopen van schulden. Tijdens de gesprekken tussen de schuldenfunctionaris en de gedaagde blijkt ook dat schulden vrijwel nooit uit de lucht komen vallen. Vaak zijn ze terug te voeren op een echtscheiding, ontslag of een ziekte. Juist omdat het iedereen kan overkomen, is het goed dat de schuldenfunctionaris gedaagden vroegtijdig in contact kan brengen met gemeentelijke schuldhulpverleners die hen financieel uit de ellende kunnen helpen.”
Positieve evaluatie
Die mening is terug te vinden in het ‘Evaluatieonderzoek inzet schuldenfunctionarissen binnen de Rechtspraak’, dat eerder dit jaar verscheen. Omdat de rechtbanken Rotterdam, Den Haag en Limburg de meerwaarde van de inzet van een schuldenfunctionaris inzien, willen ze ermee doorgaan. Rechtbank Gelderland beschikt sinds maart eveneens over een schuldenfunctionaris. Al dan niet via deze functie, willen de overige rechtbanken in Nederland de komende jaren zorgen voor een betere wisselwerking tussen de rechtspraak en de gemeentelijke schuldhulpverlening. ‘Besteed aandacht aan een goede voorbereiding’, is een van de vier bouwstenen voor de toekomst die in het evaluatieonderzoek worden aangedragen. De onderzoekers dringen er daarnaast op aan om in te zetten op een gedegen kennis over schuldenproblematiek en de wereld van schuldhulpverlening bij rechters en schuldenfunctionarissen. Daarnaast is het belangrijk een (tijds)efficiënte inzet van schuldenfunctionarissen te kiezen en te zorgen voor directe en structurele communicatielijnen met de gemeente.
Bron: BKR
