Risicobeheer is in domeinen van het bedrijfsbeheer – zeker in bepaalde aspecten van financieel management – behoorlijk ingeburgerd. Het is dan ook de moeite waard te onderzoeken of we met de daarvoor ontwikkelde methodes en technieken iets nuttigs kunnen doen in het kader van credit management. In deze bijdrage bekijken we eerst enkele basisconcepten van risicobeheer, om vervolgens het specifieke risicobeheer in credit management aan te pakken.
Credit management heeft alles te maken met risico: we bieden een klant betalingsuitstel en geven hem dus krediet. Dat betekent dat er zich verschillende situaties kunnen voordoen. De eenvoudigste, en voor ons meest aantrekkelijke, is die waarbij de klant zijn factuur op de overeengekomen termijn betaalt. Maar onze klant kan ook een beetje te laat betalen. Het zou zelfs kunnen dat hij veel te laat betaalt, pas nadat we heel wat inspanningen (en dus tijd en geld) hebben geleverd om hem te overtuigen toch maar te betalen. In het ergste geval hebben we te maken met een klant die helemaal niet betaalt. We hebben dus geen zekerheid over wat er wanneer zal gebeuren en kunnen ons dan ook afvragen of we die onzekerheden en risico ook kunnen beheren en beheersen.
Risico en onzekerheid
Als we spreken over risico, hebben we het over de gevolgen van vandaag genomen beslissingen, die zich in de toekomst zullen manifesteren. Die gevolgen zijn niet altijd zoals we ze verwacht hadden. Om te beginnen kunnen er fouten of vergissingen worden gemaakt: we kunnen verkeerde berekeningen hanteren, foute gegevens gebruiken, verkeerde verbanden in rekening brengen. Hiervoor is een eenvoudige remedie te bedenken: kwaliteitscontrole en zorgvuldig werk.
We kunnen ook te maken hebben met onnauwkeurigheid: de meetinstrumenten en methodes die we hebben, zullen leiden tot metingen waar een bepaalde tolerantie, een bepaalde afwijking van de werkelijkheid optreedt. De modellen die we gebruiken om de toekomstige situatie te begroten, geven wellicht slechts een benadering van de complexe realiteit weer, en gebruiken parameters waarvan we de waarde niet perfect kunnen bepalen. Ook hiervoor is een oplossing te vinden: indien we vooraf weten dat het rekenmodel dat we gebruiken een beperkte nauwkeurigheid heeft, kunnen we de tolerantie bij de berekeningen van het resultaat inschatten en op die manier bepalen welke de onnauwkeurigheid op het eindresultaat is.
Blijft echter een derde categorie van afwijkingen: die heeft te maken met risico en onzekerheid. Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen deze twee begrippen, indien het gaat om een beslissing die we moeten nemen waarvan we de gevolgen voor de toekomst wensen te kennen.
Onzekerheid
Een eerste mogelijkheid omschrijven we gewoon als ‘onzekerheid’. Dat betekent dat we voor een situatie staan waarin we eigenlijk geen idee hebben wat er in de toekomst kan gebeuren. Ook als de mogelijke resultaten wel min of meer vooraf kunnen worden ingeschat, maar waarbij de lijst van mogelijke uitkomsten zeer lang is of enkel een mogelijke richting beschrijft en we bovendien geen idee hebben over de kans waarmee elke van die mogelijkheden zich kan voordoen. In die situatie is er vrij weinig wat we kunnen doen op basis van een analytische benadering of kwantitatieve technieken.
Risico
Als we wel een duidelijk beeld hebben van de verschillende mogelijke situaties die zich in de toekomst kunnen voordien, en we bovendien voor elk van deze mogelijkheden op zijn minst een ruwe inschatting kunnen maken van de kans dat die zich zal voordoen, spreken we over risico. En dan kunnen we ook proberen dat risico te beheren en te beheersen.
Risicobeheer
Het is duidelijk dat er in een onderneming een hele reeks risico’s zullen aanwezig zijn. Van het operationele en het commerciële risico naar het kredietrisico, dat voor ons relevant is. Maar hoe zit dat precies bij kredietrisico? Kunnen we spreken over risico of hebben we enkel onzekerheden? Bij een goed georganiseerd credit management is het alleszins verdedigbaar over risico te spreken. Bekijken we even de twee elementen die daarvoor nodig zijn.Mogelijke uitkomsten van onze beslissing: we kunnen vrij goed de verschillende uitkomsten bepalen. Vaak zullen we in praktisch geïmplementeerde systemen vaststellen dat zich dat beperkt tot twee scenario’s: de klant betaalt of de klant betaalt niet. Dat heeft zo zijn voordelen voor het tweede aspect, de kansinschatting.
Als we maar twee – wederzijds exclusieve – mogelijke uitkomsten hebben, moeten we maar één enkele kans bepalen. De kans op niet-betaling wordt dan vaak gekoppeld aan de belangrijkste oorzaak ervan: het faillissement van de klant. Doorgaans zal men hiervoor een beroep doen op systemen en modellen voor falingspredictie: die kunnen, afhankelijk van de gebruikte techniek, een goede indicatie geven van een falingskans van een onderneming. Hierbij toch twee belangrijke bedenkingen. Ten eerste beperken we de analyse vaak tot het risico van niet-betaling wegens faillissement van de klant. Maar ook laattijdige betaling van de factuur kan voor ons zware gevolgen hebben. Het in rekening brengen van de gevolgen hiervan wordt bij risicobeheer vaak weggelaten. Het is in de praktijk ook niet zo gemakkelijk om betrouwbare en verdedigbare gegevens hierover te vinden.
Toch is het zeker de moeite waard daar eens verder op in te gaan. Een tweede bedenking: er kunnen ook andere redenen zijn voor klanten om de factuur niet te betalen, zoals foute leveringen, slechte kwaliteit van de geleverde producten of diensten, of andere vormen en oorzaken van betwistingen. Deze problematiek hoort strikt genomen niet thuis in het credit management. In de praktijk zal de verantwoordelijkheid voor het aansturen van de oplossing van dit soort problemen wel vaak bij credit management terechtkomen, maar het beheer hiervan – zeker vanuit het standpunt van het risicobeheer – is zodanig specifiek dat we deze gevallen in onze verdere analyse buiten beschouwing laten.
Credit management is risicobeheer
We kunnen dus concluderen dat technieken van risicobeheer in het kader van credit management zeker nuttig kunnen zijn. In een volgende bijdrage zullen we dit risicobeheer verder analyseren om naar de praktische toepassing in het credit management te komen.
Bron: De Credit Manager
