Onderhand beoordeelt elk bedrijf de kredietwaardigheid van zijn klanten. Hierbij spelen ratings als eerste selectiecriterium een belangrijke rol.
Ratings worden in steeds meer creditmanagementprocessen ingezet. Een rating speelt een belangrijke rol bij de beoordeling van de kredietwaardigheid van nieuwe klanten. Ratings worden gebruikt bij de bewaking en monitoring van de debiteuren. Men classificeert de debiteuren in risicoklassen mede door middel van een rating en stelt aan de hand hiervan kredietlimieten vast. Met ratings kan men ook de verkoopcondities differentiëren, zoals prijs, betalingscondities of servicegraad. Immers, deze elementen bepalen de rentabiliteit van een klant en de waarde van complete klantenportfolio’s. Ratings spelen een belangrijke rol bij de kredietverzekering en bij de financiering van debiteuren, zoals bij factoring of supply chain finance. Bij supply chain finance, een van de modernste vormen van de financiering van leverancierskredieten, is het verschil tussen de rating van de klant en de leverancier van groot belang. Kortom, een rating en de aanvullende kredietanalyse spelen een cruciale rol binnen het credit management.
Credit managers
Als gevolg van de belangrijkheid van een rating binnen de creditmanagementprocessen moeten credit managers eigenlijk meer weten over ratings in het algemeen en in het bijzonder van het eigen ratingsysteem. Dit moet in de eerste plaats betrouwbaar zijn en in staat zijn de efficiency van het kredietbeoordelingsproces aanzienlijk te versnellen. Simpel gezegd, als het verkeerslicht op groen staat, moet je kunnen rijden zonder te twijfelen en moet het verkeer efficiënt kunnen doorstromen. Springt het verkeerslicht op geel, dan mag je nog even doorrijden. Maar wel in een aangepast tempo en alert op hoe de algehele verkeerssituatie feitelijk is en zich kan ontwikkelen. Bij rood moet men weliswaar stoppen, maar ons voorbeeld is maar een metafoor. Wat doet een credit manager als zijn systeem op rood springt? En waarom heeft hij het gele licht niet opgemerkt? De early warning? Onder de huidige economische omstandigheden zullen wij steeds meer meemaken dat ons systeem van groen direct naar rood springt. Wat betekent dit voor het werk van credit managers?
Ratingstrategie
Wij zien het nu al en zullen het steeds vaker meemaken: de huidige ratingsystemen zullen minder presteren. De oorzaken kunnen veelvuldig zijn. Technische factoren, verouderd systeem, onvoldoende informatie of het sluit niet aan bij het eigen debiteurenportfolio. Het credit management doet er verstandig aan om de eigen systemen geregeld tegen het licht te houden. Nog eens goed analyseren hoe het moet werken en bijstellen indien nodig. Dit garandeert echter noch steeds niet dat het systeem optimaal presteert.
Kredietanalyse
Ingekochte ratings of ratingformules voor een eigen ratingsysteem worden ontwikkeld aan de hand van grote hoeveelheden data. Bijvoorbeeld van alle of een groot aantal Nederlandse ondernemingen. De ratingsystemen ontdekken vervolgens patronen in deze aselecte groep. De rating is dan in staat naar deze patronen te zoeken en bedrijven te classificeren overeenkomstig dit algemene beeld. Meestal is de werkelijkheid bij het eigen debiteurenportfolio anders. Sommigen handelen in specifieke bedrijfstakken. Anderen met specifieke producten of diensten die de samenstelling van het eigen debiteurenportfolio in sterke mate bepalen. De eigen debiteuren wijken in de regel af van de gemiddelde populatie in Nederland. De patroonherkenning klopt dus niet helemaal. Bovendien verandert de omgeving van de bedrijven dusdanig snel dat de ratingsystemen geen rekening houden met deze veranderingen. Zowel de ratings als de aanvullende informatie die men gebruikt bij kredietanalyses, zijn te snel achterhaald. Hierdoor wordt het hele kredietbeoordelingsproces minder betrouwbaar. Niet bij al die debiteuren die nog een groen licht hebben. Deze bedrijven zullen niet in de directe nabijheid van betalingsgedrag veranderen, laat staan failliet gaan. De aandacht gaat veel meer uit naar alle gele verkeerslichten. Als je bijvoorbeeld overwegend aan bouwbedrijven levert, bevindt zich onderhand 80% van het hele portfolio in dit gele of rode bereik. Wie met deze situaties geconfronteerd wordt, zoekt naar betere en efficiënte methodes van kredietbeoordeling. Met rating benchmarks kan de kwaliteit van de kredietanalyse aanzienlijk worden verbeterd, terwijl het analyseproces goed kan worden geautomatiseerd.
Afbeelding 1
Afbeelding 2
Rating benchmarks
Rating benchmarks worden vaak verwisseld met bedrijfsvergelijkingen. Benchmarking is een methode waarbij de prestaties van een bedrijf worden vergeleken met de beste binnen zijn branche. Benchmarking is eigenlijk alleen mogelijk door middel van een rating, omdat men met een rating verschillende prestatie-indicatoren tegelijk en in een juiste onderlinge relatie kan meten. Bij bedrijfsvergelijkingen worden enkelvoudige prestaties vergeleken, zoals omzet, winst of faillissementen. En dit zegt te weinig over de structurele prestaties van een specifieke onderneming of branche. Rating benchmarks komen tot stand door de rating van elk bedrijf binnen zijn branche te rangschikken van beste tot slechtste. Op deze wijze vindt men het best presterende bedrijf, het minst presterende en alle overige bedrijven uit een branche in de juiste volgorde hier tussenin. Deze verdeling kan op diverse manieren worden geanalyseerd. Bijvoorbeeld naar investmentgrade, met behulp van de jaarrekeningen, naar grootte, geografische ligging, ondernemingsvorm; feitelijk op elke component die deel uitmaakt van het ratingsysteem. Om een goede indruk van de risicoverdeling te krijgen, is de totale groep onder te verdelen naar percentielen (zie afbeelding 1). In deze afbeelding zien wij alle Nederlandse bouwbedrijven op een rij.
De best presterende bedrijven komen niet hoger dan een BBB+-rating. En slechts 20% van alle bouwbedrijven valt überhaupt in de investmentgrade. Met andere woorden, hebben groen licht. In figuur 1 zien wij ook het te analyseren bedrijf afgebeeld in de vorm van een blauwe stip. Wij zien nu de absolute positie binnen zijn branche. En krijgen tegelijk een indruk van de kwaliteit van de gehele branche. Afbeelding 2 toont een vergelijking van de bouwindustrie met de energieleveranciers. Wij zien dat bij de energieleveranciers de risicoverdeling tegenovergesteld is. Maar liefst 70% van alle bedrijven valt in de investmentgrade en heeft dus groen licht. Belangrijk bij kredietanalyses met rating benchmarks is daarom de relatieve positie van een debiteur binnen zijn groep en de kwaliteit van de groep. Niet zozeer de absolute rating.
Samenvatting
Onder de huidige economische omstandigheden wordt een geautomatiseerde kredietanalyse met ratings steeds onbetrouwbaarder. Ervaring leert ons dat mede daarom steeds meer credit managers overgaan tot meer aanvullende kredietanalyses. Dit heeft als bezwaar dat de efficiency hieronder lijdt en dat de betrouwbaarheid niet aanwijsbaar verbetert. Immers, hoe deze analyses uitpakken, zien wij pas achteraf als het kalf al verdronken is en het dempen van de put geen zin meer heeft. Het credit management doet er verstandig aan het gebruik van rating benchmarks te overwegen. Deze analysemethode is een innovatie binnen de kredietanalyse. Met rating benchmarks zijn de relatieve veranderingen per debiteur en van het hele porfolio inzichtelijker en heeft men aanzienlijk meer criteria voor een analyse beschikbaar. Een analyse met rating benchmarks is te automatiseren, zodat de efficiency van het kredietanalyseproces niet achteruitgaat als men meer moet analyseren.
Bron: De Credit Manager
