Geluk en sociale contacten aangetast door coronacrisis
Hoewel de algehele brede welvaart in Nederland nog redelijk op peil is, zijn de eerste haarscheurtjes door de coronacrisis zichtbaar. Zo blijkt maar liefst 29 procent van de ondervraagde mensen minder gelukkig te zijn dan vorig jaar, terwijl 23 procent gelukkiger is. Een forse verslechtering dus. Het is daarom zaak dat beleidsmakers verder kijken dan alleen de impact van de crisis op de volksgezondheid en de economie. Dat schrijven economen van de Rabobank vandaag op basis van de jaarlijkse brede-welvaartsenquête.
De coronapandemie heeft grote gevolgen voor ons dagelijks leven. De meeste aandacht gaat uit naar de volksgezondheid en de economie, maar er is nog weinig bekend over de impact op onze welvaart in brede zin. Hoe het bijvoorbeeld is gesteld met onze sociale contacten en ons geluk is tot nu toe onduidelijk. Om inzicht te krijgen in de brede welvaart van Nederlanders, vroegen de Rabobankeconomen in het late voorjaar van 2019 en 2020 ruim tienduizend mensen om de hoogte van hun welvaart op elf dimensies aan te geven. Door de antwoorden op deze vragen op te tellen tot één score, kregen zij voor elke respondent een totaalscore voor brede welvaart. Meer dan vijfduizend mensen vulden de enquête in beide jaren in.
Daling in subjectief welzijn en sociale contacten
De algehele brede welvaart is tot nu toe weliswaar nauwelijks veranderd, maar de onderzoekers zien wel ontwikkelingen op de onderliggende dimensies van brede welvaart. Rabobank-econoom Rogier Aalders: “Op ten minste drie dimensies gaat het duidelijk slechter dan vorig jaar. Ten eerste het subjectieve welzijn, de dimensie die het meeste onder druk staat en gaat over geluk. Niet alleen zien we hier dat mensen er over het algemeen op achteruit zijn gegaan; deze achteruitgang zorgt er ook voor dat minder mensen op dit moment gelukkig zijn. Ten tweede sociale contacten. Dat is niet vreemd, gezien de beperkingen van fysiek contact tijdens de lockdown. Tot slot zijn we er ook voor wat betreft huisvesting op achteruit gegaan, maar dat kunnen we waarschijnlijk niet geheel aan de crisis toeschrijven. We zien namelijk al langer een daling van de woontevredenheid. Mogelijk heeft de crisis die trend versterkt, bijvoorbeeld omdat thuiswerken andere eisen stelt aan de woning en mensen vaker met het hele gezin thuis waren.”
Meer mensen hebben ‘voldoende inkomen’
De enige dimensie waarop de onderzoekers een sterke verbetering zien, is inkomen. Aalders: “Hierbij gaat het niet over de vraag of het inkomen is veranderd, maar of mensen vinden dat ze voldoende inkomen hebben. En de groep met voldoende inkomen is gegroeid van 52,7 procent naar 55,9 procent, zo blijkt uit onze enquête. De kans is groot dat de steunmaatregelen en de werkloosheidswet hier hun werk doen. Ondanks dat veel mensen een lager inkomen hebben, is dat inkomen voor de meesten nog wel voldoende.”
Jongeren niet harder geraakt dan ouderen
“Wat ook opviel, was dat er nauwelijks verschillen waren tussen de diverse bevolkingsgroepen”, vertelt Aalders. “Zo zijn lager opgeleiden in hun algehele brede welvaart niet harder geraakt dan hoger opgeleiden. Mensen met een flexibel contract zijn niet harder geraakt dan mensen met een vast contract en jongeren zijn niet harder geraakt dan ouderen.”
Volgens de onderzoeker neemt dit niet weg dat er wel degelijk grote verschillen tussen bevolkingsgroepen bestaan in het niveau van hun brede welvaart. “Mensen met een hogeronderwijsdiploma – universiteit of hogeschool – beschikken doorgaans over een aanzienlijk hogere brede welvaart dan mensen zonder hogeronderwijsdiploma. En mensen met een vast arbeidscontract en ondernemers hebben behoorlijk meer brede welvaart dan mensen met een flexibel arbeidscontract. Die laatste groep beschikt op zijn beurt weer over meer brede welvaart dan werklozen. Tot slot bestaan er verschillen tussen mensen van verschillende leeftijden: jongvolwassenen tot 31 jaar en ouderen vanaf 68 jaar zijn over het algemeen welvarender dan de groep daartussenin.”
Kijk verder dan economie en gezondheid
Onze brede welvaart lijkt als geheel dus vooralsnog redelijk op peil. Aalders: “Vooralsnog is hier echter het sleutelwoord. Onze verwachting is dat de werkloosheid in de loop van dit jaar verder stijgt, als de steunmaatregelen aflopen. Daardoor komen de inkomens verder onder druk te staan en hebben waarschijnlijk meer mensen onvoldoende inkomen. Daarnaast weten we uit de vorige crisis dat de brede welvaart later wordt geraakt dan de economie. Laat dit een les zijn voor de aanpak van de coronacrisis. Gegeven de eerste scheurtjes in de brede welvaart, de verwachtingen voor de komende tijd en de ervaringen uit de vorige crisis betekent dit dat beleidsmakers naast de volksgezondheid en de economie ook aandacht moeten hebben voor de andere onderdelen van onze welvaart.”
Bron: Rabobank
