Ondanks de Brexit en andere interne spanningen blijft de Europese Unie bestaan. Dat is de overtuiging van topeconoom Daron Acemoglu. In een exclusief gesprek met PwC’s hoofdeconoom Jan Willem Velthuijsen geeft hij aan dat het een kwestie van een lange adem zal zijn, maar dat ‘Brussel’ uiteindelijk overeind zal blijven.
‘Europa heeft een zeer gemobiliseerd maatschappelijk middenveld én instellingen die de staat voortdurend in een toestand van controle en evenwicht houden ten aanzien van de politieke macht. Als de controles in orde zijn, kun je er als burger of als bedrijf op vertrouwen dat de staat min of meer de goede dingen doet. Dat is de bakermat van inclusieve instellingen en de beste garantie dat het experiment van een verenigd Europa na de Brexit niet zal mislukken. Ik krijg de indruk dat de Europese bevolking dat heel goed begrijpt’, aldus Acemoglu in PwC’s relatiedigizine Inzake.
Vooral bij inclusieve en transparante instituties profiteert de samenleving
Daron Acemoglu is hoogleraar economie aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT). De Amerikaan van Turkse afkomst is een van de tien meest geciteerde economen ter wereld en wordt geroemd om zijn baanbrekende onderzoek naar de verschillen in economische ontwikkelkracht van landen en hun politieke systemen. Acemoglu is co-auteur van het boek Why Nations Fail, over de factoren die doorslaggevend zijn bij de vraag welke landen rijk zijn en blijven doorgroeien, en welke landen niet. Acemoglu betoogt in het boek dat kwalitatief hoogwaardige politieke en economische instituties de basis vormen voor economisch succes en welvaart. Vooral bij inclusieve en transparante instituties profiteert de samenleving.
‘Opbouwen van supranationale instelling kost tientallen jaren’
Volgens Acemoglu is Europa vrij ver in haar streven naar inclusieve integratie. ‘De EU doet iets dat zowel heel belangrijk als heel moeilijk is en dat nog nooit eerder is gedaan. Vroeger vonden economische transacties vooral plaats binnen landen en tussen nationale instellingen. In de afgelopen decennia hebben we wereldwijd steeds meer transacties en conflictresoluties verschoven naar supranationaal niveau. Maar het probleem is dat we geen inclusieve supranationale instellingen hebben. Europa probeert met haar recente geschiedenis van verscheurende wereldoorlogen en door het vooruitzicht van economische prikkels een supranationale instelling op te bouwen. Maar dat is erg moeilijk, waar ook ter wereld. Het kost soms tientallen jaren.’
‘Nationale politici hebben nog steeds de macht over Brussel’
‘Veel regelgevende en andere activiteiten in Europa zijn verschoven naar Brussel’, vervolgt Acemoglu. ‘Dat is een probleem, omdat er geen politiek inclusief mechanisme is waarmee Brussel verantwoordelijk kan worden gehouden. Het Europees Parlement is niet echt een parlement en de Europese Commissie en de Raad handelen ver weg van de democratische arena’s van de lidstaten. Nationale politici hebben nog steeds de macht over Brussel, ondanks de grote hoeveelheid functies die aan Brussel zijn toevertrouwd. Als de Duitse bondskanselier en de Franse president het ergens over eens zijn, zal alles wat Brussel zegt worden opgeheven. Dat is de kern van het probleem waar de EU nu voor staat: de politieke macht rust nog steeds op nationaal niveau en zal daar nog geruime tijd blijven bestaan. Brussel is uitgesloten van de grote problemen.’
U kunt het volledige interview met Daron Acemoglu hier lezen.
Bron: PwC
