Een werknemer met schulden: ‘komt dat nou ook nog op ons bordje?’ Dat hoort Marijke Honing collega-ondernemers vaker zeggen. Toch moet je ze helpen, vindt ze. En niet alleen omdat ’t je anders geld kost. ‘Hier moet je iets mee doen.’
Marijke Honing is een betrokken werkgever. Niet-lullen-maar-poetsen mentaliteit, met het hart op de juiste plaats. De ene medewerker krijgt een uitbrander wanneer hij weer eens te laat komt opdagen, de ander een schouder om uit te huilen of een voorschot om het einde van de maand te halen.
Vierhonderd medewerkers werken er bij de vijf Utrechtse McDonald’s waarvan Honing eigenaar is. Van jong tot oud, van studenten tot statushouders, van jonge moeders tot 65-plussers. Studenten met een burn-out, een jonge Eritreeër die moeite heeft zijn weg te vinden in Nederland en niet kan internetbankieren. Een laaggeletterde vader met twee opgroeiende kinderen, een oudere man die liever hamburgers verkoopt dan thuis op de bank zit.
Personeel met schulden
Honing kent de sociale staat van Nederland als geen ander. Voorbeelden genoeg. ‘Ik denk eerlijk gezegd dat veel ondernemers een goed beeld hebben van alle maatschappelijke problemen in dit land.’ Op woensdag heeft ze haar hr-zorgdag. Dan ruimt ze haar agenda leeg, spreekt ze medewerkers met problemen aan. Veel tijd gaat zitten in schuldenproblematiek van haar personeel. Loonbeslag, brieven van deurwaarders, contact met het UWV.
Een aantal medewerkers heeft twee banen. ‘Dit zijn de mensen die hun hand niet op willen houden. Daar heb ik veel respect voor. De alleenstaande moeder die naast het werk bij McDonald’s ook nog schoonmaakt. De 48-jarige man die ook nog taxi rijdt om zijn schulden af te lossen. Het is al langer de Nederlandse realiteit, zeker in de grote steden’, stelt Honing droogjes. ‘Het leven is duur, vaste lasten kruipen omhoog en vind maar eens betaalbare woonruimte hier in Utrecht.’
De sociale staat van Nederland
Werkende armen. Het is de term die de laatste tijd overal opduikt. In rapporten van NIBUD, SCP en SER. In de Haagse politiek. Ook de Raad van State waarschuwt in haar advies over de miljoennota 2020 voor het groeiend aantal werkenden – 235.000 mensen – dat in armoede leeft. Het gaat daarbij niet om fulltime werkenden met een vast contract maar juist om flexwerkers en zogenoemde ‘schijnzelfstandigen.’ Mensen die soms zelfs twee of meer banen hebben.
Dan wordt er snel naar werkgevers gekeken, weet Honing. ‘Meer loon, meer loon, roepen vakbonden als FNV dan. Maar ik kan mijn mensen er 100 of 200 euro meer betalen, maar daar zijn ze vaak helemaal niet mee geholpen. Dan krijgen ze te maken met een enorme armoedeval. Boven een bepaald bedrag vervallen allerlei toeslagen en dan houden ze onder de streep dus nog minder over.’
‘wist jij dat een medewerker met schulden een werkgever gemiddeld 13.000 euro kost?‘
Honing – die eigenlijk niet veel op heeft met allerlei ‘praatclubs’ – heeft zich eerder dit jaar aangesloten bij de Utrechtse Schuldenalliantie, een samenwerking met Rabobank, gemeente en de Hogeschool Utrecht. De alliantie gaat Utrechtse werkgevers met werknemers met schulden bij staan. ‘Weet je dat het een medewerker met schulden een werkgever gemiddeld 13.000 euro kost? Ze zijn vaker ziek, minder productief. Daar moet je toch iets mee?’
Ze juicht daarom de groeiende aandacht voor de schulden toe. Pas nog hield ze zelf een praatje voor een zaal vol met Utrechtse werkgevers. ‘Er zijn natuurlijk collega’s die hier geen zin in hebben. Komt dit ook nog op ons bordje? We kennen de verhalen van mensen met schulden wiens contract niet verlengd werd. Maar het gros van de bedrijven ziet de noodzaak wel. Een gelukkige werknemer betekent nu eenmaal een gelukkige werkgever.’
‘Een goede werkgever zorgt voor zijn mensen, stelt ondernemer Ted van ’t Hek. Dus laaggeletterdheid, daar doe je wat aan. ‘Ik wil dat iedereen goed in zijn vel zit.’ Lees hier het interview met Van ’t Hek. En… wat zou u doen?
Twee banen voor 1 medewerker
De huidige wet- en regelgeving maakt het werkgevers niet makkelijk, vervolgt ze. Zeker niet wanneer een medewerker twee banen heeft. ‘Als hij of zij niet voldoende rust neemt tussen de twee banen dan kunnen beide werkgevers een boete krijgen. En de inspectie zit daarbovenop.’ Een medewerker die ’s ochtends nog een krantenwijk heeft kan haar zo in de problemen brengen.
Ze vraagt daarom altijd aan haar medewerkers of ze ook elders werken en of ze de werkroosters van de andere werkgever kan krijgen ‘Er gaat bij mij altijd een belletje rinkelen wanneer ze de loonheffingskorting niet willen toepassen.’ Ook dat systeem is krom, vervolgt ze. ‘Iemand die 4.000 euro verdient mag wel die korting gebruiken, maar iemand met twee banen onder de 1.000 euro heeft niet.’
‘ik zorg graag voor mijn mensen: zij zijn mijn goud‘
Er zijn nog meer vreemde regels, stelt Honing. Ze schetst het voorbeeld van een werknemer die de schuldsanering ingaat. ‘Dat houdt in dat ze haar auto moet verkopen, ze mag geen auto in haar bezit hebben. Maar mijn medewerkers hebben wel een auto nodig om ’s avonds of ’s nachts te werken. Ik heb dat pas nog tegen de gemeente gezegd: Denk nu eens out-of-the-box. Hoeveel bespaar je niet als deze mevrouw kan blijven werken en haar schulden kan gaan aflossen? Ze rijdt echt niet een nieuwe BMW rond.’
Veel ondernemers hebben liever personeel met een vast contract dan een flexwerker. Serieus? Ja, bloedserieus. Lees hier waarom.
Werkgever moet alert zijn
Honing geeft om haar personeel, dat is helder. Werkgevers moeten alert zijn en signalen van stress herkennen, zegt ze. ‘Heeft iemand veel hoofdpijn of andere stress gerelateerde klachten. Is hij of zij vaak weg van de vloer om even te bellen? Je wilt ook voorkomen dat ze met een burn-out thuis komen te zitten. Mensen met twee banen wonen zichzelf vaak echt uit, ook daar moet je op letten.’
Werkgevers zouden volgens de Utrechtse werkgever geholpen zijn met een contactpersoon bij de gemeente, bij wie ze met bepaalde signalen over schulden of andere ellende terecht kunnen. ‘En dan bedoel ik niet een anoniem loket, maar een persoon met naam en mobiel nummer. Iemand die je daadwerkelijk kunt bereiken.’
‘mijn vertrouwen wordt weleens beschaamd: even schelden en maar weer verder’
Of ze soms niet te ver gaat in haar zorgen om haar werknemers? ‘Ik zorg graag voor onze mensen. Zijn zijn ons goud. Persoonlijke aandacht daar gaat het om. Het zijn onze gouden plantjes, zeg ik altijd. Je moet ze voldoende water geven en af en toe naar de zon draaien.’ Dan een strenge blik. ‘Ik ben geen hulpverlener. Je moet zakelijk om blijven gaan met al die zielige verhalen.’ Haar vertrouwen wordt wel eens beschaamd. ‘Mensen die ineens niet meer op komen dagen of een voorschot niet terugbetalen. Dat zijn de rotte appels. Even schelden, even koffie met een cheeseburger erbij en maar weer verder.’
