Wat je vandaag als ondernemer mag, kan morgen zomaar verboden zijn. Klinkt idioot, maar in Turkije gebeurt dat dus al twee jaar. Sinds president Erdoğan de noodtoestand in Turkije uitriep. En nu komen ondernemers in opstand. ‘Ik wil weg uit Turkije.’
Van de ene op de andere dag werd zijn webshop in theeproducten gesloten door het Turkse ministerie van Gezondheidszaken. ‘Ik ontving een verzonnen aanklacht en je hebt geen poot om op te staan’, zegt de Turkse ondernemer Efe Çelik. Hij is er nog ontdaan van, al is zijn webshop inmiddels wel weer in de lucht. ‘Na veel aandringen hoorde ik dat de site niet aan de gestelde eisen voldeed. Welke eisen kon ik niet achterhalen en een rechtszaak aanspannen lukte niet.’ Çelik is één van de vele Turkse ondernemers die aan den lijve heeft ondervonden wat het betekent als de noodtoestand wordt uitgeroepen en een regering bij decreet kan regeren.
Noodtoestand Turkije
Die noodtoestand hangt als een donkere wolk boven de Turkse economie. Het maakt ondernemers en investeerders onzeker en het creëert angst. Volgens Erdoğan moet het bedrijfsleven er juist blij mee zijn, omdat het hen beschermt tegen terrorisme. Maar onder dit mom werden massa-arrestaties uitgevoerd, vielen massaontslagen en kan het je als ondernemer overkomen dat je van de ene op de andere dag niet meer aan bepaalde wetgeving voldoet omdat wetten zomaar kunnen veranderen. ‘Turkije heeft een vrij ondernemersklimaat nodig’, reageert Bahadır Kaleağası, secretaris-generaal van de Turkse ondernemersorganisatie Tüsiad. Regelmatig roept zijn organisatie op de noodtoestand op te heffen. Tüsiad zegt dat onder de noodtoestand de Turkse rechtsstaat is verzwakt. ‘De noodtoestand blokkeert innovatie omdat daar vrijheid en vertrouwen voor nodig is. Heeft een negatieve invloed op het ondernemersklimaat, waarin een goed functionerende rechtsstaat een sleutelfactor is en het stuurt het signaal naar buitenlandse investeerders dat er onrust is in Turkije.’
Bang om zaken te doen
Verkiezingen helpen ook niet, zegt Emel Taş. Zij heeft een eigen bedrijf en werkt als zelfstandig content marketeer voor internationale klanten. Maar deze zomer ligt haar werk vrijwel stil, net als vorig jaar tijdens het referendum, toen Turkije stemde over de invoer van het presidentiële systeem. Haar klanten zijn nu bang om zaken te doen in Turkije, constateert ze. ‘Ik moet voortdurend de gevolgen uitleggen van de onrust in Turkije. Maar ik zie het tot nu toe vooral op mijn bankrekening dat mijn klanten afhaken.’
Wordt de noodtoestand beëindigd?
Als op 19 juli de zevende verlenging van de noodtoestand afloopt, moet blijken of president Erdoğan zich aan zijn belofte houdt: bij zijn herverkiezing zou hij daar een einde aan maken. Maar dan nog vraagt Emel zich af waarmee ze beter af is: met de noodtoestand of met Erdoğan en zijn presidentiële systeem? Zij gaat het in elk geval niet afwachten. ‘Ik wil weg uit Turkije en probeer mijn bedrijf naar Zweden te verplaatsen.’
