Bijna alle stoeltjes zijn inmiddels gevuld. Dat betekent dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen op 1 december aan de slag kan. Welke eurocommissarissen moeten we de komende jaren goed in de gaten houden? Dit zijn de 8 belangrijkste voor het bedrijfsleven.
Frans Timmermans (Europese Green Deal)
Frans Timmermans was in de vorige Commissie de Nederlandse wingman van Commissievoorzitter Juncker; de komende jaren heeft hij dezelfde functie bij Von der Leyen. Van de Luxemburger mocht hij de andere landen enthousiast maken voor het Europese project en hen indien nodig aan de korte lijn houden. Dat riep vooral bij de oostelijke lidstaten, wiens regeringen hij regelmatig ferm bekritiseerde, weinig warme gevoelens op. Onder de nieuwe voorzitter moet hij de Europeanen warm maken voor verduurzaming en vergroening. Het is na deze groene belofte dat de linkse groene fractie in het Europarlement beslissende steun gaf aan Von der Leyen en Timmermans zet zich daar met ronkende woorden voor in. In Noordwest-Europa zal Timmermans vooral moeten laten zien dat hij verduurzaming kan bespoedigen in combinatie met economische groei. Maar in de oostelijke lidstaten zal hij eerst nog velen überhaupt moeten winnen voor het idee van vergroening. De sterk op kolen gerichte regionale grootmacht Polen voorop.
Margrethe Vestager (Digitale Ontwikkeling)
De Deense eurocommissaris mag als Mededingingscommissaris doorgaan waar ze is gebleven. Haar strijd tegen de marktmacht van Google, Apple, Facebook en dergelijken neemt ze mee in haar nieuwe overkoepelende taak: Europa klaar maken voor de het digitale tijdperk. Het ziet ernaar uit dat haar traditionele mededingings-aandacht zal verschuiven van het bestraffen met enorme geldboetes, wat de techreuzen maar even pijn doet, naar een verplichting om de verzamelde gegevens deels openbaar te maken zodat andere techbedrijven (in de EU) er ook van profiteren. Dat raakt het geheimzinnige monopolistische verdienmodel én het geeft de kleine Europese bedrijven een opstapje om op meer gelijkwaardige voet te concurreren met de data harvesters. Vooral Duitse en ook Franse politici zien veel in deze manier om data binnenboord te houden. Ten slotte gaat Vestager zich ook bezighouden met een nieuwe mkb-strategie om ervoor te zorgen dat het mkb mee kan in het digitaliseringsproces van het bedrijfsleven.
We houden ook een oogje op:
Elisa Ferreira (Cohesie en Hervormingen)
Ferreira wordt verantwoordelijk voor de regionale structuurfondsen, waar niet alleen Oost-Europese landen gebruik van maken, maar ook Nederlandse regio’s.
Josep Borrell (Sterkere EU in de wereld)
Borrell wordt de Buitenlandse Vertegenwoordiger van de EU. Hij moet ervoor zorgen dat de positie van de EU sterker wordt, tussen het (handels en verbale) geweld van de VS, China en Rusland.
Janusz Wojciechowski (Landbouw)
De Pool krijgt de leiding over de grote landbouwsteunfondsen waarvan al jaren – ook door Nederland – wordt gezegd dat ze hoognodig aan herziening toe zijn. Minder inkomenssteun of productsteun en meer ook voor de markt en het ontwikkelen van economisch sterke landbouwbedrijven.
Virginijus Sinkevičius (Milieu)
Sinkevičius wordt de EU’s groene held. De Litouwer, lid van de Boeren en Groene Unie en voormalig minister van Economische Zaken, moet waken over de biodiversiteit in Europa. Daarbij moet hij ervoor zorgen dat de groene doelstellingen doordringen in het beleid van zijn collega’s en in de handelsakkoorden die de EU gaat sluiten. In het ‘sollicitatiegesprek’ met het Europees Parlement, stelde hij een nieuw Circulaire Economie Actie Plan voor. Circulair gebruik van staal, aluminium, cement en plastic kunnen de emissies in die sectoren halveren, zei Sinkevičius. Hij wil met publieksvoorlichting en stimuleringsmaatregelen consumenten overhalen duurzamer producten te kopen. Daarnaast wil hij met maatwerk de sectoren textiel, bouw, levensmiddelen en ICT overhalen om hun producten een duurzamer levenscyclus te geven. Meer repareren, minder weggooien. Leuk feitje ten slotte: Sinkevičius heeft een master of Arts in European Studies van de Universiteit Maastricht.
Kadri Simson (Energie)
Het is Kadri Simson uit Estland die de groene doelstelling van Frans Timmermans moet omzetten in energiebeleid. Dat betekent dat ze heel vaak lidstaten in beweging moet zetten. Zo moeten alle EU-landen in december een Green National Plan hebben. Landen die moeite hebben met de energietransitie, kunnen wat haar betreft aanspraak maken op ‘ondersteuning’. Dat kan EU-geld zijn, maar ze doelt vooral op ondersteuning van andere lidstaten bij de ontwikkeling en uitvoering van verbeterplannen. Simson ziet voor de ‘kolenlanden’ een grote toekomst in een tussenstap via gas (LNG) naar 100 procent duurzaam. Daar kan de Nederlandse gassector bijvoorbeeld van profiteren. Simson ziet voor elektrificering van de Europese economie nog veel barrières, letterlijk. De nationale elektriciteitsnetwerken binnen de EU zijn nog niet genoeg verknoopt. In een verknoopt net kan zonne-energie van Spanje naar Nederland en windenergie van de Noordzee naar Tsjechië. Tot 2030 is minstens 200 miljard euro nodig om 70 procent van de netwerken met elkaar te verbinden.
Wie wordt de Britse eurocommissaris? (En wat krijgt die te doen?)
Moet er een Brit komen, midden in de Brexit-ellende? Jazeker. Zolang het Verenigd Koninkrijk nog niet uit de EU is, is het er in. Dus moet Von der Leyen de Britten om een eurocommissaris vragen. Het is een verrassing wie de Britten sturen: een Brexiteer die de boel gaat traineren of een kandidaat die er het beste van maakt omdat de EU en het VK nog heel wat uit te onderhandelen hebben. Tweede vraag is wat die commissaris mag doen. Als de Britten volgend jaar inderdaad uit de EU stappen, moet de man of vrouw niet verwikkeld zijn in langdurig gecompliceerde projecten. En wat als de Britten helemaal geen zin hebben om iemand aan te wijzen? Dat kan juridisch gezien zonder probleem, Von der Leyen moet alle lidstaten om kandidaten vragen, maar wie niemand voordraagt, wordt gewoon overgeslagen.
Phil Hogan (Trade)
De Ier Phil Hogan wordt belangrijk omdat hij gaat over de handelsverdragen die de EU sluit. Hogan was in de vorige Commissie verantwoordelijk voor Landbouw. Daar bleek hij een charmante, maar harde en taaie onderhandelaar. Vanuit Londen zal met aandacht naar Hogan worden gekeken omdat de Ier ook het overzicht gaat houden over (het begin van) het handelsakkoord dat de Britten met de EU willen sluiten na de Brexit. De nieuwe Handelscommissaris erft een dossier dat de komende periode weer uit de lade moet komen: het handelsverdrag met de VS. Nadat het veelomvattende TTIP sneuvelde door al dan niet gerechtvaardigde protesten en angsten van burgers, zal Hogan weer met de Amerikanen moeten praten. Mede om zo het impulsieve sanctiebeleid van de Amerikaanse president Trump en de mogelijke gevolgen daarvan voor het Europese bedrijfsleven binnen de perken te houden.
Thierry Breton (Interne Markt)
Thierry Breton, nu nog ceo van een Franse IT-gigant, is tweede keus. Hij is door de Franse president Macron naar voren geschoven, nadat diens eerste keus door het Europarlement werd weggestuurd. Het is de vraag of hij daar erg onder lijdt, want de man beschikt naar verluidt over ruim voldoende ego. Breton heeft, zo zeggen de Fransen, alle kwalificaties die hem geschikt maken om de interne markt te verbeteren. Hij komt uit het bedrijfsleven en was daarvoor actief in de politiek, onder andere als minister van Financiën. De afgelopen jaren heeft Breton zich altijd vol overtuiging achter het idee van ‘Europese Kampioenen’ geschaard. Oftewel het idee dat de EU mededingingsregels kan negeren als door fusies bedrijven ontstaan die op wereldschaal kunnen meedoen met de grootsten. Dat sentiment leeft ook in Frankrijk en Duitsland. Probleem is dat mededingings-tsarina Margrethe Vestager niets van Europese Kampioenen moet hebben en afgelopen periode een superfusie van Siemens en Alsthom blokkeerde.
Wat staat er op de agenda (als het aan het bedrijfsleven ligt)
Minder opzichtig dan bij de Commissie onder Juncker, overlappen de werkvelden van de eurocommissarissen elkaar. Dat kan leiden tot een betere samenwerking en een beter op elkaar afgestemd beleid. Dat is goed. Maar het kan er ook toe leiden dat de mannen en vrouwen elkaar de tent uit vechten over bevoegdheden. Dat is veel minder goed. Von der Leyen heeft een First Executive Vice President benoemd (Frans Timmermans), twee Executive Vice Presidents, vijf Vice Presidents en achttien ‘gewone’ commissarissen.
Voor het Nederlandse bedrijfsleven is de eerste mijlpaal de Europese Green Deal, die binnen 100 dagen na het aantreden van de Commissie, dus nog voor de zomervakantie, op tafel moet liggen. In diezelfde periode moet eigenlijk ook de aangekondigde Europese mkb-strategie worden ontwikkeld, zodat zoveel mogelijk tijd benut kan worden voor de uitvoering ervan. Parallel daaraan willen de bedrijfslevenorganisaties in Nederland ook dat er zo snel mogelijk extra budget en beleid komt voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) en andere belangrijke digitale technieken om de Europese achterstand ten opzichte van China en de VS in te lopen.
Valdis Dombrovskis (Executive Vice-President voor Een economie die werkt voor mensen en Financiële diensten)
Net als Frans Timmermans, Margrethe Vestager en Phil Hogan is Valdis Dombrovskis een ervaren eurocommissaris uit de vorige Commissie. De Let moet de komende jaren de Europese bankenunie regelen en ervoor zorgen dat er eindelijk één geharmoniseerde ‘kapitaalmarkt unie’ komt voor onder meer grensoverschrijdende investeringen en belastingprocedures. Daarnaast is Dombrovskis degene die de verduurzaming van de EU financieel gesteund moet krijgen met een groene financieringsstrategie. Verder staat hij aan het hoofd van de belangrijke Europese dialoog voor een beter sociaal Europa. Zijn portefeuille maakt dat hij voorzichtig moet opereren. In veel gevallen zal hij in conclaaf moeten met Margrethe Vestager, met wie hij gezamenlijk verantwoordelijk is voor de langetermijn-bedrijfslevenstrategie en het stimuleringsbeleid voor het mkb. Een deel van Dombrovskis’ takenpakket overlapt ook nog eens dat van Nicolas Schmit, de eurocommissaris voor Banen.
Transport
De vacature voor Eurocommissaris Transport stond nog open toen dit nummer van Forum naar de drukpers ging. De Roemeense kandidaat Rovana Plumb werd door het Europees Parlement afgewezen wegens verdenking van schimmige zaakjes. In Roemenië is inmiddels een strijd losgebarsten wie een nieuwe kandidaat mag nomineren. De regering heeft al iemand naar voren geschoven, maar omdat het kabinet is gevallen, heeft de Roemeense president de nominatie onwettig genoemd. Wat het beleid wordt, is dus niet bekend. Wel dat de Transportcommissaris zich moet bezighouden met het vlotjes laten verlopen van de transportlijnen door de EU. Daarbij moet een oplossing gezocht worden voor de niet altijd florissante infrastructuur, problemen met Oost-Europese chauffeurs en de vaak eigenzinnige nationale regelgeving en de partijdige handhaving ervan.
Commissie van de opmerkelijk namen
Allemaal goed en wel. Fijn dat Von der Leyen 26 Eurocommissarissen heeft, waarvan zo’n beetje de helft vrouw, maar sommige functieomschrijvingen zijn op zijn zachts gezegd opmerkelijk, vond het Europarlement. Deze dus:
– Bescherming van onze Europese Leefwijze
– Een economie die werkt voor mensen
– Sterker Europa in de Wereld
– Interinstitutionele Relaties en Vooruitziendheid
Voorlopig staan ze nog, misschien went het.
