Concurrentie kan uit onverwachte hoek komen. Hoe kun je het beste reageren op asymmetrische vijanden?
Kantoorleverancier Staples wordt links ingehaald door de iPad en rechts door prijsvechter Amazon. We kopen nauwelijks meer tonercartridges en printerpapier. Booking.com maakte schoon schip met de boekingsellende in de hotelsector. Webwinkel Zalando en winkelketen Desigual veranderden in een klap de hele modesector. En wat gaat de autonome Google-auto betekenen voor de autoverkopen? Meer dan de helft van de online verkopen gaat vandaag tussen consumenten onderling.
Uber
In de logistieke sector doet Uber, de taxi-app, een aanval op de pakketbezorgers Fedex, UPS en DHL. Meer consumenten die met elkaar zakendoen, betekenen steeds meer zendingen die snel lokaal moeten worden geleverd en Uber kan dat organiseren. Voeren in 2020 Google Supply Chain Services, Mercedes Benz Transport Services en Deutsche Bank Logistics de top-3 van wereldwijde logistieke dienstverleners aan? Wie het weet, mag het zeggen. Concurrentie kan ineens uit onverwachte hoek komen.
Symmetrie
Bedrijven kijken bij hun strategie en beleid vooral naar hun lokale concurrenten. De winkel naast de deur. De kantoorleverancier met hetzelfde catalogus. De transporteur die voor dezelfde verladers rijdt. Bij Defensie noemen ze zo’n situatie een symmetrisch conflict. De partijen in het veld vechten met vergelijkbare middelen en spelregels. Oorlogsvoering was tot aan de Tweede Wereldoorlog voorspelbaar. Defensie kent vandaag echter vooral asymmetrische conflicten.
Asymmetrie
Ondergrondse netwerken opereren in kleine autonome cellen, die uitermate effectief acteren met irreguliere middelen. Terreurorganisatie al-Qaeda is daarvan een voorbeeld. Een asymmetrisch conflict win je niet met de bekende symmetrische maatregelen. Ook niet in het bedrijfsleven. Dan is de onberekenbare vijand je steeds net te snel af. Het succes van militaire operaties wordt bepaald door de wijze waarop de krijgsmachten kunnen anticiperen op acties van andere bij het conflict betrokken partijen.
Complexiteit
Het optreden kenmerkt zich door complexiteit. Niet alleen kan de intensiteit van operaties razendsnel wijzigen. Maar ze kunnen ook op verschillende niveaus volstrekt anders zijn. Een bataljon kan een vredesoperatie uitvoeren, terwijl tegelijkertijd een paar straten verderop soldaten een gevechtsactie uitvoeren. Defensie combineert vele maatregelen om het beoogde effect te realiseren.
Optreden bij asymmetrische conflicten kennen onzekerheid en onvoorspelbaarheid. Je moet responsief en effectief reageren. Dit vergt een verfijnd samenspel van mensen, wapens, munitie en vooral informatiestromen. Snelheid en gevechtskracht zijn belangrijke doelstellingen, zowel in het plannen als het uitvoeren van de operaties. Dit allemaal binnen reactietijden van uren tot enkele dagen. Dat is nog eens andere koek dan maanden- of jarenlange procedures.
Onverwacht
Het lastige van asymmetrische vijanden is dat ze zich niet laten voorspellen. Ze komen ineens, uit onverwachte hoek op het radar. Snel herkennen, snel een positie bepalen, snel beslissen en snel acteren is het antwoord; in legertermen observe, orient, decide, and act (OODA). Bedrijven die deze cirkel sneller en frequenter doorlopen, behouden hun voorsprong in de markt. Managers in het bedrijfsleven kunnen van Defensie veel leren over het omgaan met vijanden uit onverwachte hoek.
Walther Ploos van Amstel is docent logistiek aan de Hogeschool van Amsterdam en supply chain expert bij TNO Mobiliteit en Logistiek. Volg Walther ook op Twitter.com/Delaatstemeter.
