Het ministerie van SZW heeft laten weten graag medewerking te willen verlenen aan het verzoek van de NVVK om het experiment ‘Vroegsignalering hypotheken’ te verruimen. Opschalen met 4 extra deelnemers, 3 extra gemeenten en 1 extra geldverstrekker gaat meer data opleveren om te bepalen hoe nuttig hypotheeksignalen zijn voor vroegsignalering.
Een tijdelijke regeling die deze wijziging mogelijk moet maken ligt momenteel voor via internetconsultatie.
Bij een tussentijdse evaluatie bleek dat 90% van de signalen in het experiment ‘Vroegsignalering hypotheken’ komt van huishoudens die de gemeente nog niet in beeld heeft. Op zichzelf is dat veelbelovend. Maar tot nu toe komen er bij het experiment fors minder signalen binnen dan verwacht. Dat maakt het lastig om een gedegen advies uit te brengen over het al dan niet opnemen van hypotheeksignalen in de wet. Daarom sluiten nu Rotterdam, Den Haag en Heerlen aan, en geldverstrekker Syntrus.
Gecontroleerd opschalen
Toen het experiment in 2021 startte, toonden veel meer gemeenten interesse om mee te doen. Het is echter een bewuste keuze geweest om niet te veel partijen ineens toe te voegen, om de coördinatie van het experiment en de onderlinge afstemming niet te bemoeilijken. Den Haag, Heerlen en Rotterdam zijn gekozen omdat de deelnemende geldverstrekkers daar regelmatig achterstanden zien.
Hypotheekverstrekker Obvion, dat als onderdeel van de Rabobankgroep al meedoet aan het experiment, wilde graag dat Heerlen zou toetreden, vertelt Sjef van de Ven, manager Bijzonder beheer bij Obvion. ’Ons hoofdkantoor staat in Heerlen. En de gevolgen van de kolenmijnsluitingen werken er tot op de dag van vandaag door. Juist daar is het van belang klanten goed te kunnen bereiken.’
Gericht op woningbehoud
Obvion wil zo snel mogelijk in contact komen met mensendie problemen hebben om de hypotheek te betalen. En dan niet uitsluitend om een betalingsregeling te treffen voor de hypotheek, maar ook om naar de totale lasten en inkomsten van die klant te kijken en een bestendige oplossing te bieden. ‘We hebben natuurlijk niet de toegang tot gegevens die een gemeente wel heeft’, constateert Van de Ven. Hij noemt woningbehoud een groot goed, zeker in deze tijd. Obvion wil daar alles aan doen.
Het experiment van de NVVK paste daar dan ook precies bij. Van de Ven verwacht dat vroegsignalering bij hypotheken uiteindelijk wettelijk geregeld gaat worden. Deelname aan het experiment biedt Obvion de gelegenheid om vroeg ervaringen op te kunnen doen en te kunnen meedenken over de aanpak.
Geen inbreuk op privacy
Het aanleveren van signalen gaat gemakkelijk. Van de Ven: ‘Als het eenmaal up and running is, heb je er geen omkijken naar. Dan komt het neer op een maandelijkse datadump. Maar alles inrichten zodat je geen inbreuk maakt op de privacy van klanten kostte meer tijd en uitzoekwerk dan gedacht.’ Die ervaringen zijn gedeeld met de Nederlandse vereniging van banken (NVB), dus die kan nieuwe toetreders nu goed helpen.
Hoe kan het eigenlijk dat zoveel mensen met een hypotheekachterstand niet bij de gemeente in beeld zijn? Betalen mensen hypotheken zo lang mogelijk door? Van de Ven denkt dat het vaak min of meer toeval zal zijn. Als gas en licht automatisch worden afgeschreven als het salaris net is gestort, en de hypotheekafschrijving volgt een paar dagen later, dan blijft die onbetaald.
Sociale gemeente
Mick Heckers, beleidsmedewerker Sociaal domein in Heerlen, vertelt dat zijn gemeente al bij het begin van de pilot mee had willen doen. ‘We zijn intensief bezig op het gebied van vroegsignalering, dus het systeem zit er goed in. We hebben behoorlijk veel signalen. Dat heeft te maken met de economische omstandigheden in Parkstad. Toen de NVVK vroeg of Heerlen alsnog mee wilde doen, was ons antwoord meteen positief.’
‘De enige vraag was: wat roepen we over ons af? We volgen huur- en crisissignalen op met een huisbezoek. Dat heeft al een enorme impact op de uitvoering’, zegt Heckers. ‘Maar we hebben begrepen dat het aantal hypotheeksignalen beperkt is. Dus we gaan het toch doen. Heerlen is een sociale gemeente, en we willen alles doen om onze inwoners te helpen.’
Heerlen verlaat overigens op 1 januari de gemeenschappelijke regeling in. het verband van Kredietbank Limburg. De gemeente gaat schuldhulp zelf regelen. Heckers: ‘We worden op 1 januari ook NVVK-lid, we hebben net de audit gedaan. Als lid krijgen we veel, maar willen ook graag zelf een bijdrage leveren.’
Nieuwe doelgroepen in beeld
Wat verwacht Heckers van het experiment? ‘De mensen met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm hebben we goed in beeld. Maar door de toeslagenaffaire en de watersnood van 2021 krijgen we ook met andere doelgroepen te maken. Vaak huishoudens met hogere inkomens, ook die kampen met armoedeproblematiek. Die hadden we niet in het vizier. Dat hopen we nu met de hypotheeksignalen voor elkaar te krijgen. Mensen met een eigen woning melden zich vaak gewoon niet. We hopen op deze manier mooie successen te kunnen boeken.’ Een kennismakingsgesporek met Obvion heeft inmiddels plaatsgevonden, vertelt Heckers.
Rentestijgingen
Van de Ven van Obvion denkt dat het binnenkort voor meer mensen een uitdaging wordt om elke maand rond te komen. ‘Veel mensen hebben hun rente in het recente verleden nog voor een aantal jaren op 2 tot 3% kunnen vastzetten. Binnenkort komen de eerste renteherzieningen voor die aflopende rentevaste periode in beeld. Inmiddels zien we dat de rente fors is gestegen. Dat betekent dat die mensen per maand meer moeten gaan betalen, soms wel twee keer zoveel. Dan wordt vroegsignalering bij hypotheekbetalingen steeds belangrijker.’
Het is de bedoeling dat de uitbreiding van het experiment Vroegsignalering hypotheken op 1 april 2024 ingaat. Het experiment loopt vervolgens door tot 1 januari 2026. Op basis van de ervaringen brengt de NVVK samen met de deelnemende partijen advies uit aan het ministerie van SZW.
Advies Autoriteit Persoonsgegevens
Het ministerie van SZW heeft de uitbreiding ter consultatie gepubliceerd op internetconsultatie.nl. Reageren kan tot 4 weken na publicatiedatum. Ook de Autoriteit Persoonsgegevens zal het voornemen tot uitbreiding in de komende maanden voorzien van een advies.
Bron: NVVK
