Na jaren van substantiële omzetdalingen heeft de Nederlandse detailhandel over 2016 een omzetgroei van 1,9% weten te realiseren. Alhoewel de verbetering al enigszins zichtbaar was in de eerste negen maanden van het jaar, heeft vooral het vierde kwartaal – veruit het meest belangrijke kwartaal voor de branche – een sterke bijdrage geleverd aan de groei. Hiermee lijkt de Nederlandse detailhandel de jarenlange dalende trend definitief achter zich te hebben gelaten en zich op te maken voor jaren van (gematigde) groei.
Vooral het vierder kwartaal in 2016 was sterk voor Nederlandse detailhandel
Diverse belangrijke indicatoren staan inmiddels ‘op groen,’ waardoor een meer structurele verbetering van de detailhandelsomzetten aannemelijk is:
- De werkloosheid in Nederland is in december 2016 verder gedaald naar 5,4% van de beroepsbevolking. In december 2015 was dit nog 6,6%.
- Het consumentenvertrouwen neemt sinds juli 2016 gestaag toe. Het niveau van +13 behaald in januari 2017 is het hoogste niveau in tien jaar en ligt ruim boven het twintigjarige gemiddelde van -8.
- De koopbereidheid is sinds september 2016 weer positief. Vooral het oordeel over de financiële situatie in de komende 12 maanden en de koopbereidheid voor grote uitgaven (met name voor non-food van belang) leveren een belangrijke bijdrage.
Naast deze structurele verbeteringen heeft ook het goede ‘winkelweer’ in de maanden november en december ervoor gezorgd dat het Nederlandse Detailhandelsjaar 2016 in stijl is afgesloten.
Meeste deelsectoren gaan er op vooruit
Bijna alle deelsectoren profiteren van deze verbeteringen. Het merendeel heeft een extra ‘boost’ gekregen in de laatste – meest belangrijke – maand van het jaar. Met name binnen de deelsectoren Bouwmarkten en Kleding heeft de positieve ontwikkeling in de eerste drie kwartalen van 2016 zich versneld doorgezet in het laatste kwartaal. Woninginrichting en Drogisterijen lieten ook een positieve ontwikkeling zien, hoewel het groeicijfer onder dat van 2015 lag.
Alleen de deelsectoren ‘Consumentenelektronica’ en ‘Schoenen’– die wederom een jaar van substantiële omzetdalingen achter de rug hebben – kunnen nog niet aanhaken. Deze negatieve trend heeft een aantal verschillende oorzaken:
- De Schoenenmode werd in de afgelopen twee jaar geconfronteerd met grote faillissementen (House of Shoes, Ardenberg, Macintosh).
- Enerzijds zorgde dit voor omzetuitval maar ook voor een (tijdelijk) overaanbod van voorraden uit de failliete boedels.
- Gevolg: een drukkend effect op de gemiddelde consumentenprijs en daarmee de omzetwaarde van andere detailhandelaren.
Ook de deelsector Consumentenelektronica heeft de nodige faillissementen gekend in de voorgaande jaren (Paradigit, Foto Klein, Scheer & Foppen). Ook wordt deze markt gekenmerkt door marktverzadiging en (prijs)concurrentie. Met name een aantal grote partijen in de markt als Media Markt en Coolblue weten hun schaalvoordeel goed te benutten. Zij maken het daardoor lastig voor kleinere, vaak meer “traditionele”, spelers om te concurreren.
Er zijn dus duidelijke verschillen tussen de deelsectoren. De (macro-economische) consequenties van de Brexit en de Trump regering zorgen voor onzekerheid. En de sector heeft te maken met opkomende volatiliteit. Ondanks deze ontwikkelingen zijn de eerder genoemde indicatoren een goede opmaat voor verdere verbeteringen van de Nederlandse detailhandel in 2017. Euler Hermes verwacht dan ook een gematigde groei voor de rest van het jaar.
Aanpassend vermogen is van groot belang
Met de verbetering van de Nederlandse economie daalt het aantal faillissementen, ook binnen de detailhandel. Toch werd ook 2016 gekenmerkt door een aantal grote faillissementen binnen de sector. Cases als Houtbrox, McGregor en MS Mode bevestigen opnieuw dat het van groot belang is voor retailers om tijdig de nodige aanpassingen door te voeren in het businessmodel. Daarmee sluiten retailers beter aan op de veranderende vraag van de consument en behouden zij hun concurrentiepositie ten opzichte van (nieuwe) e-tailers.
Een aantal belangrijke trends in de markt zijn:
- Culturele verandering: vergrijzing, multiculturele samenleving, individualisering)
- Technologische ontwikkelingen: social media, Internet of Things, informatievoorziening en transparantie
- (Ver)nieuw(d)e vormen van concurrentie: direct-to-consumer modellen, online platforms en marktplaatsen, deeleconomie
- (Inflexibele) wet- en regelgeving: openingstijden, bestemmingsplannen, arbeidsrecht
Deze trends vormen een bedreiging voor de traditionele bedrijfsvoering, maar scheppen ook de nodige kansen voor retailers om hierop in te spelen:
- Integratie fysieke winkels, online en social media (Media Markt, Hunkemoller)
- Goed voorraad management (Wehkamp, Coolblue)
- Duidelijke (prijs) strategie: Toegevoegde waarde (‘premium’) vs. prijs en kostefficiëntie (‘discount’) als concurrentiemiddel (Rituals, Bijenkorf vs. Action, Primark)
- Duurzame samenwerking met leveranciers (“prefered suppliers”,) vastgoedeigenaren en (lokale) overheden
Door tijdig aan te haken op deze veranderingen kunnen detailhandelaren optimaal profiteren van de oplevende economie.
Betaal- en handelsrisico’s schuiven op
Iedere omzetgroei gaat gepaard met een manier om deze groei te financieren. Zeker in de (detail)handel is het gebruikelijk om (al dan niet ingegeven door voorzichtigheid van externe financiers) een deel van deze financiering neer te leggen bij leveranciers.
Hoewel dit een natuurlijk onderdeel is van de bedrijfsvoering, is het bij uitstek van belang om in tijden van toenemende vraag en veranderende marktomstandigheden erop toe te zien dat het risico dat leveranciers hiermee aangaan in verhouding blijft met het verwachte resultaat. En dat gemaakte betaal- en leveringsafspraken worden nageleefd.
Een verzekering biedt hierbij uitkomst, niet alleen om in het uiterste geval niet-betaalde vorderingen te vergoeden, maar ook om in eerdere stadia (nieuwe) afnemers te screenen. Zo stroomlijnt een bedrijf zijn creditmanagement te stroomlijnen om daarmee buitensporige risico’s vroegtijdig te beperken.
