Bij de dag leven, niet willen sparen en moeilijk verleidingen kunnen weerstaan vergroten de kans op financiële problemen.
Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) heeft in samenwerking met Wijzer in geldzaken onderzocht welke factoren van invloed zijn bij het ontstaan van financiële problemen. Waarom krijgt de ene persoon sneller schulden dan de andere? Consumenten met betalingsachterstanden houden minder goed de financiële administratie bij dan mensen zonder betalingsachterstanden. Ze bewaren belangrijke papieren niet goed en hebben slecht overzicht over hun inkomsten en uitgaven.
Uit het onderzoek ‘Kans op financiële problemen’ blijkt dat de hoogte van het inkomen niet belangrijk is. Wel hoe er met geld wordt omgegaan en de houding ten opzichte van geld. Zo’n 34% van de consumenten met betalingsachterstanden geeft aan dat de rekeningen wel betaald hadden kunnen worden, maar dat men het is vergeten. Zeker bij mensen met een hoger inkomen is een ongeordende financiële administratie een reden van schulden. Vaak verliest men de controle op de financiën door een gebeurtenis als een verhuizing, gezinsuitbreiding of scheiding. Het onderzoek laat duidelijk zien dat grip op geld hebben erg belangrijk is bij het voorkomen van schulden.
Goede administratie geen prioriteit
Ruim 14% van de consumenten heeft het afgelopen jaar zware betalingsachterstanden gehad. Hieronder valt een loonbeslag, het afsluiten van de energie of het te laat betalen van de huur/hypotheek. Het zijn vooral consumenten tussen de 25 en 44 jaar die betalingsachterstanden hebben. Als oorzaak van de schulden geeft 42% van de consumenten met zware achterstanden aan dat er een onverwachte uitgave kwam, 39% had te maken met een inkomensterugval en 28% wijt het aan een slechte administratie. Vooral bij dat laatste speelt de motivatie ook een belangrijke rol. Ruim 40% van de Nederlanders met een rommelige administratie geeft aan dat het bijhouden van de administratie geen prioriteit heeft.
Spaarbehoefte, langetermijnvisie en verleidingsbewustzijn belangrijk
Het Nibud heeft voor dit onderzoek gekeken naar gedragskenmerken, omgevingsfactoren en persoonskenmerken. Een opvallende uitkomst is dat financiële vaardigheden en kennis minder invloed hebben dan iemands houding. Een langetermijnvisie hebben, verleidingen kunnen weerstaan en spaarbehoeftig zijn verkleinen de kans op financiële problemen. Weten hoe hoog de vaste lasten precies zijn, heeft minder invloed, dan het planmatig met geld omgaan en toekomstgericht zijn. Ook de hoogte van het inkomen speelt geen rol bij het risico op geldproblemen, wel vergroot het hebben van een uitkering de kans op problemen. Ook het hebben van kinderen is van invloed, de aan- of afwezigheid van een partner speelt geen rol. Daarnaast toont het onderzoek aan dat een goede financiële opvoeding de kans op geldproblemen verkleint.
De belangrijkste risicofactoren
Voor het Nibud is dit onderzoek erg belangrijk, omdat nu op een rij staat waardoor de ene persoon sneller in de schulden raakt dan de andere. Hiermee kan er door budgetcoaches en (schuld-) hulpverleners veel gerichter worden gewerkt aan een structurele oplossing van de geldproblemen. De vijf belangrijkste risicofactoren op een rij:
– Geen spaarrekening hebben en geen behoefte om te sparen
– Moeilijk verleidingen kunnen weerstaan
– Gericht zijn op de korte termijn
– Geen overzicht (willen) hebben en niet planmatig met geld omgaan
– Geen goede financiële opvoeding hebben gehad: jong geleerd oud gedaan
Hulp voor gemeenten bij preventiebeleid: SchuldPreventiewijzer.nl
Het Nibud adviseert op basis van dit onderzoek om bij de preventie van geldproblemen meer te kijken naar de houding en motivatie van mensen. De SchuldPreventiewijzer, een initiatief van Wijzer in geldzaken, is een online database met een praktisch stappenplan dat professionals handvatten biedt bij het (door)ontwikkelen of opzetten van (gemeentelijk) schuldpreventiebeleid.
Achtergronden bij het onderzoek
Het rapport bevat onder andere een literatuurstudie naar gedrag en gedragsverandering. Daarnaast is gekeken naar zes landelijke onderzoeken naar hoe de Nederlandse bevolking met geld omgaat. Vervolgens is er aan de hand van deze verkenning een onderzoek uitgevoerd met een digitale vragenlijst die is uitgezet onder leden van het online panel Opinieland van Survey Sampling International (SSI). In totaal hebben ruim 2000 personen de complete vragenlijst beantwoord. De data zijn zodanig gewogen, dat de resultaten nationaal representatief zijn op geslacht, leeftijd en opleiding. Hierdoor is de verdeling tussen mannen en vrouwen precies 50 – 50. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met Wijzer in geldzaken.
Bron: Nibud
