Vanuit de portemonnee gezien wordt 2022 een somber jaar voor mensen die moeilijk rond kunnen komen. Dit concludeert het Nibud na bestudering van de Miljoenennota. Grote problemen die hun weerslag hebben op de huishoudportemonnee worden – bij gebrek aan een missionaire regering – niet aangepakt en veel huishoudens krijgen niet meer te besteden in 2022. Nibud-directeur Arjan Vliegenthart: “Grote groepen zitten op dit moment structureel klem, denk aan gezinnen in de bijstand, mensen met een laag inkomen en hoge huur- of hoge zorgkosten en jongeren die geen woning kunnen vinden. Aan die problemen verandert in 2022 weinig. Sterker nog, bijstandsgerechtigden hebben in 2022 zelfs iets minder te besteden, terwijl huishoudens daar al vaak tekort komen. Het Nibud pleit er juist voor dat de bijstand wordt verhoogd.”
Ondanks stevige groei economie, nauwelijks stijging koopkracht
Veel huishoudens gaan er niet of nauwelijks op vooruit. Dat blijkt uit de koopkrachtberekeningen die het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) heeft gemaakt op basis van de Miljoenennota die het kabinet vandaag presenteerde. Factoren als lonen, prijsstijgingen en overheidsbeleid hebben invloed op de koopkracht. De Nederlandse economie is sterk uit de coronacrisis gekomen, en deze aantrekkende economie heeft ook invloed op de prijzen. Het Nibud heeft gerekend met een verwachte inflatie van 1,8 procent. Als de prijzen van producten en diensten in 2022 meer dan dit percentage stijgen, dan heeft dat een negatieve invloed op de koopkracht. Het Nibud heeft bij het doorrekenen van de koopkracht ook gekeken naar wat er gebeurt bij mensen die geen hoger loon krijgen in 2022. Voor hen zal de koopkracht dalen, gemiddeld met zo’n 1 procent. Dat het goed gaat met de economie, merken huishoudens dus niet direct in hun portemonnee.
Bedachtzaam
Juist nu komend jaar de koopkracht weinig lijkt te stijgen, vindt het Nibud het belangrijk aandacht te blijven geven aan schulden en financiële stress. “We adviseren mensen bedachtzaam te zijn en hulp te vragen bij het regelen van hun financiën als ze er zelf niet uit komen. Van maatschappelijke spelers zoals banken, verzekeraars en woningbouwcorporaties hopen we dat ze oog houden voor mensen die, juist door de naweeën van de coronacrisis, financieel in de knel komen,” aldus Vliegenthart. “Veel mensen zitten financieel gezien klem, worstelen met het systeem van toeslagen en lokale tegemoetkomingen. Dat lijkt komend jaar niet wezenlijk anders te worden – en dat is toch wrang te noemen”.
Achtergronden bij de berekeningen
De term koopkrachtontwikkeling staat voor de hoeveelheid goederen en diensten die met het netto-inkomen kunnen worden gekocht in vergelijking met het vorige jaar. De voorbeeldberekeningen zijn omgerekend naar gemiddelde maandbedragen. Het percentage voor 2022 is ten opzichte van het besteedbaar inkomen in 2021 van het voorbeeldhuishouden. Fiscale voordelen, vakantiegeld, kinderbijslag en dergelijke zijn al bij het netto maandbedrag geteld.
Bij de berekeningen is het Nibud uitgegaan van een inflatie van 1,8 procent. Ook is rekening gehouden met een stijging van de ziektekostenpremie. Verder gaat het Nibud uit van de brutoloonstijging van 2,2 procent die het CPB verwacht voor mensen in loondienst. Bij de voorbeeldberekeningen voor zelfstandigen is ervan uitgegaan dat zij geen pensioen opbouwen en hun tarieven met 2,2 procent verhogen. Alle fiscale regelingen van 2021 en 2022 die relevant zijn voor de 117 huishoudtypen zijn gebruikt.
Daarnaast is het Nibud bij de berekeningen ervan uitgegaan dat alle toeslagen en inkomensondersteuning worden aangevraagd. Er is geen rekening gehouden met wijzigingen in de bijzondere bijstand of gezondheidssituatie. De hier genoemde huishoudens zijn slechts voorbeelden, waarbij de situatie simpel is gehouden. Er is ook geen rekening gehouden met specifieke aftrekposten of bijtellingen. In de voorbeelden zijn alleen standaard-ziektekosten (zorgpremie en eigen risico) meegenomen.
In werkelijkheid gebeurt er natuurlijk veel meer in een huishouden. Promotie, veranderen van baan, (gedeeltelijk) stoppen met werken, werkloos raken, scheiden, gezinsuitbreiding, enz., zijn gebeurtenissen die veel meer van invloed zijn op het besteedbare inkomen van een huishouden. Als gevolg hiervan zullen huishoudens zich nooit helemaal herkennen in de hier gegeven voorbeelden.
Bron: Nibud
