Met de intrede van private equity laten financiële ratio’s zich duidelijker dan ooit gelden in ondernemend Nederland. Liquiditeit via langere betalingstermijnen lijken belangrijker dan cashflow uit een gezond businessmodel. Een heilloze weg en kortetermijndenken, met als meest recente voorbeeld V&D.
Opgericht in 1887 door twee Amsterdamse zakenlieden, Willem Vroom en Anton Dreesmann, viel het doek eind december 2015, nadat de laatste (Amerikaanse) eigenaar, investeringsfonds Sun Capital, er sinds 2010 in totaal zo’n 165 miljoen euro in had geïnvesteerd. Het heeft niet mogen baten, ondanks loonoffers van het personeel, huuroffers van onroerendgoedeigenaren en een (eenzijdig aan leveranciers opgelegde) betalingstermijn van 120 dagen.
Toen Anton Dreesmann Jr. zijn Vendex-imperium in de jaren tachtig bouwde, werd dat een conglomeraat van verschillende bedrijven vanuit de gedachte dat de ene divisie op kon vangen wat de andere moest laten. Dreesmann zag klanten als een zwerm spreeuwen die overal neer konden strijken. Als zijn boom groot genoeg was, daalden die altijd wel op een van zijn takken. Amper tien jaar geleden begonnen achtereenvolgende investeerders het (dode) hout te kappen en bleef een schrale bossage over. Het restant werd als openhaard blokken verkocht en toen was het rendement op. De Amerikaanse investeringsmaatschappij KKR behaalde toen evenwel, naar schatting, een rendement van 2,6 miljard (285%).
Maar, zo zeiden de durfinvesteerders, het gaat niet om de winst maar om de afzonderlijke winkelketens. Retailbedrijven zouden afzonderlijk sterker staan. Dat is nog maar de vraag omdat het helemaal niet zo gek is om in een conglomeraat te zitten; je kunt namelijk inkoopkracht combineren. Dat gold ook voor Macintosh, eerst onderdeel van een groep met Halfords en Belcompany, maar nu failliet na specialisatie in schoenen. Als ondernemerschap niet meer voldoende is om de kas te vullen, gaat bij grote bedrijven de wet van de grote getallen gelden. Inkoopmacht is op zich geen verkeerde strategie om schaalvoordelen of synergie te vertalen naar marge, maar liquiditeitsproblemen doorschuiven in de keten is eenmalig. Vooral als dit uiteindelijk bij het mkb terechtkomt, een segment dat toch al in de mangel van kredietverlening zit.
Late Payment Directive
De EU voorzag dit al met haar Late Payment Directive van 16 februari 2011. Ook MKB Nederland toont inmiddels initiatief met www.betaalme.nu. Ketenfinanciering is een belangrijke mogelijkheid voor leveranciers om toegang tot liquiditeit te hebben zonder dat het werkkapitaal onder druk komt te staan. Deze financiering is op basis van de kredietwaardigheid van hun grote afnemers. Hiervoor betaalt de leverancier een relatief lage rente, en de afnemer betaalt dan de factuur op de gebruikelijke betalingstermijn. Hierdoor wordt de werkkapitaalpositie niet beïnvloed en is leverancierskrediet een alternatief voor bankkrediet. Maar bij 120 dagen gaat dit ontsporen en raken leveranciers zelf in de knel en daarmee de keten.
Brancheorganisaties kunnen hierbij een belangrijke rol spelen vanuit hun lobby op het scheidingsvlak van politiek en bedrijfsleven. Modint is hiervan een voorbeeld. Met 500 aangesloten leveranciers in mode, sport en schoenen is het oprekken van betalingstermijnen regelmatig een agendapunt. Hema, V&D, Macintosh en Makro schroomden niet om 90-120 dagen eenzijdig op te leggen om daarmee hun kredietbehoefte naar de groothandel te verleggen.
Onder druk van inkoopvoorwaarden wordt dit met tegenzin geaccepteerd. Met de huidige lage rentestand biedt het ook geen margeverbetering, maar verlegt het alleen een probleem. De druppel is dan veelal ook nog dat dit met terugwerkende kracht geschiedt en dat noemt Modint simpelweg diefstal, misbruik van inkoopmacht. Samen met VNO-NCW, Detailhandel Nederland en MKB Nederland wordt nu politiek ingezet op een betalingstermijn van maximaal 60 dagen, en concretisering van de Late Payment Directive, die overigens EU-breed nogal verschilt qua handhaving.
MKB Nederland wil binnen vijf jaar € 2,5 miljard aan cash vrijmaken voor het midden- en kleinbedrijf door 50% van de top-1000 grootste bedrijven te mobiliseren. Daarmee wordt het mkb financieel sterker en krijgt het meer ruimte om te ondernemen en te investeren.
Heineken, Jumbo, KPN, NS en TomTom laten zien dat het ook anders kan. Zij hebben zich aangesloten bij Betaalme.nu en beloven daarmee hun kleinste leveranciers voortaan binnen dertig dagen te betalen. Hopelijk doet goed voorbeeld goed volgen.
Zelf heeft V&D het met een betaaltermijn van 120 dagen niet gered. Dit resulteerde uiteindelijk in een faillissement. Modint Credit &Finance zat snel met curatoren aan tafel namens vele gedupeerden. Er werd een aanzienlijk beter aanbod verkregen voor leveranciers met eigendomsvoorbehoud. Geen inkoopmacht maar een collectief voordeel op basis van gevoerd overleg met overeenstemming. Zo kan het ook. En inmiddels met een vervolg.
To be continued…
Nu de doorstart van de baan is en de boedelafwikkeling in gang gezet wordt, leunt de pandhouder (eigenaar Sun Capital) zwaar op het eigendomsvoorbehoud. Curatoren schermen met een suppliers declaration waarin een alinea over acceptatie van inkoopvoorwaarden is opgenomen. Maar leveranciers uit verschillende sectoren bestrijden dit en voegen zich thans in het Modint-collectief voor een gezamenlijke procedure. Begin maart zal deze procedure worden gestart.
In de bijeenkomst over deze besluitvorming, met tientallen leveranciers, kwam ook de rol van bestuurders ter sprake en hun verantwoordelijkheid, in het bijzonder die van aandeelhouder Sun Capital. Door de aanwezigen en advocaten wordt ingeschat dat er verhaalsmogelijkheden zijn op basis van aansprakelijkheid. Modint verzamelt nu informatie en is aan het onderzoeken of dit een haalbare zaak kan worden. Wat begon met 120 dagen, is nu een signaal aan private equity.
Tot slot
Hoe om te gaan met inkoopmacht en betalingstermijnen (en eigendomsvoorbehoud) als credit manager is het thema voor een workshop bij Modint Credit & Finance in Zeist dit voorjaar. U bent van harte welkom. Misschien weten we dan nog meer over V&D.
