De vooruitzichten voor de horeca in 2024 en 2025 tonen een verwachte volumegroei van 2%, wat aanzienlijk minder is dan de afgelopen drie jaar. Deze vertraging wordt veroorzaakt door een aanhoudend lage economische groei, laag consumentenvertrouwen, en stijgende horecaprijzen. Het is voorzien dat horecaprijzen dit jaar met gemiddeld 5% zullen toenemen, voornamelijk om de stijgende personeelskosten deels te compenseren. Vooral natte horeca kan deze hogere kosten niet altijd volledig doorberekenen aan de klant, waardoor het aantal faillissementen en bedrijfsbeëindigingen onder restaurants en cafés naar verwachting verder zal stijgen. Dit blijkt uit het vandaag gepubliceerde Vooruitzicht Horeca van ING Research.
Omzetstijging vooral door prijsverhogingen
Uit de meest recente ING betaaltransactiedata blijkt dat consumenten voorzichtiger zijn geworden. Hoewel de waarde van pinbetalingen in eetgelegenheden zoals restaurants en eetcafés in de eerste vijf maanden van 2024 gemiddeld 8% hoger lag dan in dezelfde periode het jaar ervoor, was dit voornamelijk het gevolg van prijsstijgingen. Restaurants en cafés verhoogden hun prijzen tussen januari en mei gemiddeld met 6%. Ondanks de omzetgroei blijven de volumes redelijk stabiel, wat aangeeft dat er weliswaar meer wordt uitgegeven, maar niet veel meer wordt geconsumeerd.
2023 was een topjaar voor de hotelbranche
Na een sterk herstel in 2022 presteerden hotels vorig jaar opnieuw uitstekend, met een groei van 14% in het aantal hotelovernachtingen ten opzichte van 2022. Voor het eerst in drie jaar was de gemiddelde bezettingsgraad in 2023 hoger dan in 2019. Het aantal hotelgasten in Nederland bereikte een historisch hoogtepunt van 32 miljoen in 2023, 5% meer dan in het vorige recordjaar 2019. Er waren 15% meer binnenlandse gasten dan in 2019, terwijl het aantal buitenlandse gasten 4% onder het niveau van 2019 bleef. Vooral zakelijke en intercontinentale reizigers uit China en de VS waren eind 2023 nog niet terug op het pre-coronaniveau van 2019.
Positieve vooruitzichten voor de hotelsector
De vooruitzichten voor de Nederlandse hotelsector blijven positief voor 2024 en 2025, hoewel de groei, net als bij restaurants en cafés, gematigder zal zijn dan in 2023. Ook in de daaropvolgende jaren zien de vooruitzichten er goed uit voor de Nederlandse hotelbranche. Nederland wordt als reisbestemming steeds aantrekkelijker vanwege het gematigde klimaat, stabiele geopolitieke situatie en hoog serviceniveau. Naar verwachting zullen meer reizigers Nederland bezoeken, wat de vraag naar hotelkamers verder zal stimuleren.
Voorstel om laag btw-tarief voor logies af te schaffen
Een recente uitdaging voor de hotelsector betreft de voorgestelde verhoging van het lage btw-tarief voor logies van 9% naar 21%, zoals opgenomen in het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe coalitie. Dit betekent dat hotelkamers en vakantiehuisjes vanaf 2026 11% duurder worden. Kampeerterreinen zijn uitgezonderd van deze regeling. Verwacht wordt dat deze prijsverhoging grotendeels voor rekening van de gast komt. Of deze verhoging invloed zal hebben op de vraag is nog onzeker. Een hotelovernachting is voor veel consumenten een luxeproduct, waarop eerder wordt bezuinigd dan op essentiële goederen en diensten zoals voedsel en kappersbezoeken. Desondanks lieten hotelgasten zich de afgelopen jaren niet weerhouden door stijgende prijzen.
Gemiddeld 8% hogere prijzen in 2023
De relatief hoge inflatie blijft de horeca parten spelen. Net als in 2022 verhoogden restaurants en hotels hun prijzen in 2023 gemiddeld met 8%. Dit was noodzakelijk om de hogere energie-, inkoop- en personeelskosten gedeeltelijk te compenseren. De grootste prijsstijgingen vonden plaats in de fastservice, zoals snackbars, lunchrooms en afhaal- en bezorgzaken, evenals bij restaurants en cafés.
Verdere prijsstijgingen door hogere personeelskosten
Voor 2024 wordt verwacht dat de prijzen in de horeca verder zullen stijgen met gemiddeld 5%. Hoewel de energie- en inkoopkosten minder sterk zullen stijgen dan in de voorgaande twee jaar, nemen de personeelskosten aanzienlijk toe. Volgens de nieuwe horeca-cao zijn begin 2024 de salarissen van alle horecawerknemers met 8% tot 12% verhoogd. Deze loonsverhogingen zijn noodzakelijk om concurrerend te blijven ten opzichte van andere sectoren bij het aantrekken van personeel. Hoewel de arbeidsmarkt iets minder gespannen is, kampt nog altijd circa vier op de tien horecabedrijven halverwege 2024 met personeelstekorten.
Hogere kosten niet volledig doorberekend aan de klant
Het is voor de horeca niet altijd mogelijk om de hogere kosten volledig door te berekenen aan de klant. Vooral restaurants en cafés hebben moeite om de hogere kosten volledig bij de gast neer te leggen. Als de prijzen van een biertje of maaltijd te hoog worden, blijven de gasten weg. Horecaondernemers die de hogere kosten slechts gedeeltelijk kunnen doorberekenen, zullen een deel van de kosten ten laste van de winstmarge moeten nemen. Dit kan bij sommige bedrijven tot financiële problemen leiden.
Meer bedrijfsbeëindigingen en faillissementen in 2024
Na twee jaren met relatief weinig faillissementen, steeg het aantal faillissementen in de horeca sinds begin 2023. Vorig jaar gingen 267 horecabedrijven failliet, een verdubbeling ten opzichte van 2022. Vooral restaurants en cafés werden getroffen. Het aantal horecabedrijven dat vrijwillig stopte was 14% lager dan in 2022. Gezien de gematigde groeivooruitzichten voor 2024, hogere personeelskosten en de afbetaling van coronaschulden, wordt verwacht dat het aantal bedrijfsbeëindigingen en faillissementen in 2024 opnieuw hoog zal zijn.
Duurzaamheid versus gastcomfort
De horeca loopt achter op het gebied van duurzaamheid. Ongeveer één op de drie hotels, restaurants en cafés geeft aan grotendeels duurzaam te opereren, terwijl dit percentage in de detailhandel, zakelijke dienstverlening en ICT aanzienlijk hoger ligt. De horecabranche heeft dan ook nog veel werk te verzetten. Vooral hotels zijn milieubelastend vanwege de verwachtingen van gasten, zoals dagelijkse schone handdoeken en het gelijktijdig gebruik van airco en verwarming met open ramen. De meeste horecabedrijven willen wel verduurzamen, mits het comfort van de gast niet wordt aangetast. Hotels nemen vaak eerst laagdrempelige maatregelen zoals groene stroom en zuinige douchekoppen. Door kostenbesparing en personeelstekorten wordt de dagelijkse schoonmaakbeurt versoberd en komt er meer aandacht voor voedselverspilling.
Bron: ING
