Gemeenten in Nederland ontvingen in 2024 ruim één miljoen meldingen van betalingsachterstanden bij inwoners. Dat blijkt uit de jaarrapportage 2024 van de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden, die de gegevens over de resultaten van vroegsignalering binnen gemeenten bijhoudt.
De signalen, afkomstig van verhuurders, zorgverzekeraars, energie- en drinkwaterbedrijven, vormen een belangrijk instrument in de vroegsignalering van schulden. Door op tijd contact te zoeken met inwoners, proberen gemeenten financiële problemen te voorkomen voordat ze problematisch worden.
Toename in signalen en contactpogingen
Ten opzichte van 2023 steeg het aantal meldingen met 10 procent. Gemeenten ontvingen in totaal 1.030.000 signalen, waarvan 945.000 standaardmeldingen en 85.000 extra signalen rondom het beëindigen van energiecontracten. In circa 83 procent van de gevallen ondernamen gemeenten actie en zochten ze contact met de betrokken inwoners.
Ongeveer 800.000 adressen kregen een hulpaanbod van hun gemeente. Dit zijn echter geen unieke huishoudens; in bijna de helft van de gevallen ging het om inwoners die al eerder in beeld waren vanwege betalingsachterstanden.
Persoonlijk contact werkt het best
Gemeenten zetten steeds vaker meerdere contactmethoden tegelijk in, zoals bellen, appen of persoonlijk langsgaan. In bijna driekwart van de gevallen gebruiken ze vijf of meer manieren om mensen te bereiken. Dat vergroot de kans op succes: bij één op de vijf meldingen werd daadwerkelijk contact gelegd. Dat percentage bleef stabiel ten opzichte van 2023, maar in absolute zin steeg het aantal mensen dat bereikt werd met 14 procent naar ruim 157.000.
Persoonlijk contact blijkt effectiever dan schriftelijke communicatie. Telefonisch of fysiek contact leidt vaker tot een gesprek dan bijvoorbeeld een brief. Ook de aard van de betalingsachterstand speelt een rol. Meldingen van verhuurders en energiebedrijven leiden vaker tot daadwerkelijk contact dan meldingen van andere partijen.
Acceptatie van hulp blijft beperkt
Van de mensen met wie contact werd gelegd, accepteerde 35 procent het hulpaanbod van de gemeente. Deze hulp kan variëren van praktische tips en betalingsregelingen tot doorverwijzing naar gespecialiseerde schuldhulpverlening. Toch blijft het bereiken én motiveren van mensen een uitdaging. Veel inwoners nemen geen hulp aan, ondanks het feit dat ze met meerdere openstaande rekeningen kampen.
Oorzaken en ontwikkelingen bij vastelastenpartners
Zorgverzekeraars blijven verantwoordelijk voor het grootste aantal meldingen. Dit komt mede doordat de zorgverzekering verplicht is en vaak een van de eerste rekeningen is die onbetaald blijft. Drinkwaterbedrijven stuurden in 2024 bijna twee keer zoveel signalen als in eerdere jaren, onder meer doordat zij nu maandelijks factureren in plaats van per kwartaal.
De stijging in meldingen betekent niet per se dat er meer mensen in financiële problemen verkeren. Het kan ook wijzen op een verbeterde meldingsdiscipline van vastelastenpartners of veranderde facturatieprocessen.
Toekomstige verbetermaatregelen in ontwikkeling
Na vier jaar ervaring met vroegsignalering blijkt dat het systeem werkt, maar dat er ruimte is voor verbetering. Gemeenten, het Rijk en betrokken vastelastenpartners werken daarom aan nieuwe maatregelen om de effectiviteit van vroegsignalering te vergroten. Doel is om meer mensen daadwerkelijk te bereiken én te ondersteunen voordat hun schuldenproblematiek escaleert.
Bron: Divosa
