Jubelen doet ze nog net niet. Maar heel blij is D66-europarlementariër Marietje Schaake wel met de nieuwe transparantie bij de onderhandelingen over een Europees handelsverdrag met Australië en Nieuw-Zeeland. ‘Dit neemt angst en discussie weg.’ En na alle gedoe rond TTIP is dat goed nieuws.
Waarom bent u überhaupt blij dat er een handelsverdrag wordt afgesloten?
‘Ik denk dat het goed is om te handelen op basis van eigentijdse regels. Wij leven nu in een tijd met veel concurrentie en de vraag is: Wie zet de standaarden? Die concurrentie komt natuurlijk vooral uit China. Australië en Nieuw-Zeeland liggen in de Aziatische invloedssfeer, maar hun waarden- en normenpakket lijkt erg op dat van ons. Daarom proberen we de banden aan te halen.’
Dit akkoord wordt veel transparanter dan bijvoorbeeld TTIP, zegt u. Waaruit blijkt dat?
‘De Europese Commissie heeft nu de concept-mandaten online gezet, de opdracht van de lidstaten dus waar het Europese onderhandelingsteam mee aan de slag gaat. Tot nu toe waren het de lidstaten die deze documenten geacht werden openbaar te maken, maar dat deden ze niet of héél laat. De Commissie doet het nu zelf en zegt tegen de landen: Legt u het maar uit als deze actie u niet bevalt. Ik vind dit een hele goede ontwikkeling en denk dat het heel veel discussie en angst wegneemt. Elke organisatie, ieder huishouden, kan nu zelf nagaan waar wel en niet over wordt gesproken. Maar ik denk ook dat je niet alles openbaar kunt maken tijdens de onderhandelingen. Geen voetbalcoach zet voor een wedstrijd de strategie en opstelling online, dat wil een handelsonderhandelaar ook niet doen. Een niet-af verdrag leidt ook makkelijk tot misverstanden. Er is namelijk pas een handelsverdrag, als het hele pakket akkoord is. Tussentijds is niets zeker.’
Waarom wilt u in dit handelsverdrag ook digitale handel regelen. Gaat dat niet goed?
‘Digitalisering is belangrijk bij steeds meer diensten. Elk productieproces heeft inmiddels digitale aspecten. Als je meer digitaal verkeer hebt, als er internationaal data uitgewisseld wordt, is het handig om dat met regels te doen. Net als met elk ander handelsproces. De Europese Commissie moet zich inzetten voor Europese principes zoals privacybescherming en het garanderen van een gelijk speelveld voor digitale industrieën. Markttoegang mag bijvoorbeeld niet worden gekoppeld aan het opgeven van geheime broncodes van software of het vastzetten van data. Het is essentieel dat Europa hier ambitie toont en wereldwijd de standaard zet voordat grote technologiebedrijven dat doen.’
Wat zijn de sectoren waar ruzie over kan komen in het handelsverdrag met Australië en Nieuw-Zeeland?
‘Waarschijnlijk vooral over landbouw en in mindere mate toegang van diensten. Handelsakkoorden gaan vaak om vereenvoudiging van procedures en de vraag of je elkaars controlemethoden accepteert. Er wordt niet gezocht naar een gulden middenweg, maar de partijen proberen elkaar ervan te overtuigen dat hun manier of instantie net zo betrouwbaar is als die van de ander. Is dat wederzijds vertrouwen er niet op een bepaald onderwerp, dan komt daar dus geen akkoord over. Het maakt al zoveel uit als een bijvoorbeeld een Australische ondernemer, met een aparte productielijn voor de EU, door de nationale instantie wordt geïnspecteerd. Dat is veel goedkoper dan dat hij een Europeaan van een EU-keuringsinstantie moet invliegen.’
Denkt u dat de Europese burger nog wel open staat voor grote handelsverdragen?
‘Weet je wat ik interessant vind? Er was zoveel discussie over TTIP, het handelsverdrag met de VS dat nu in een heel koude diepvries zit. Daarna heb ik bijna geen kritiek meer gehoord op handelsverdragen, en ik heb sindsdien geen mails, geen tweets en geen uitnodigingen voor discussiebijeenkomsten meer gekregen. Terwijl sindsdien bijvoorbeeld het handelsverdrag met Japan is afgesloten. Misschien was het indertijd puur antiamerikanisme. Veel tegenstanders bleven zich maar op één ding focussen, bijvoorbeeld op de chloorkip, ook toen die al lang van tafel was. Ik denk er zo ook weinig aandacht is omdat mensen sinds Trump aan de macht is, zien hoe een protectionistische agenda eruitziet. De huidige leiding van de VS wil gewoon geen verdragen. Geen TTIP, maar ook andere niet. Die kant moeten we niet op in Europa.’
Is het mogelijk dat er Russische inmenging was in de TTIP-discussie?
‘Het verhaal over Russische inmenging tegen TTIP bestaat al lang en is hardnekkig, maar bewijs heb ik helaas zelf nog niet gezien. Ironisch genoeg zijn allerlei anti-TTIP ngo’s zelf wel ontransparant over hun bron van inkomsten, zelfs al hebben sommigen miljoenen in kas zoals Campact uit Duitsland.’
Wie is Marietje Schaake?
Marietje Schaake (39) is sinds juli 2009 namens D66 lid van het Europees Parlement binnen de Partij van de Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE). In het Europees Parlement is Marietje Schaake onder andere de ALDE Coördinator van de Commissie voor Internationale Handel (INTA en woordvoerder voor de ALDE Groep over het Trans-Atlantisch Handels- en Investeringsverdrag (TTIP). Verder houdt ze zich bezig met mensenrechten en de digitale interne markt.
