Het huidige Amerika onder Trump deelt via importheffingen harde klappen uit aan de wereldeconomie, ook aan Europa. Er zijn echter diverse mogelijkheden om deze klappen om te zetten in kansen. De plannen liggen al klaar en het momentum om ze te benutten is aanwezig.
De Amerikaanse regering voert op alle import heffingen in, die gemiddeld 25% zullen bedragen, wat hoger is dan eerder gevreesd. Vooral China moet het ontgelden met een tarief van 54%. Hoewel Trump veel werkgelegenheid en investeringen belooft, kunnen Amerikaanse consumenten op korte termijn vooral flink hogere kosten verwachten. Er zijn simpelweg niet voldoende Amerikaanse fabrieken om de import te vervangen. Een gemiddeld Amerikaans huishouden zal naar onze verwachting duizenden dollars per jaar extra betalen. De financiële markten gaan wereldwijd, begrijpelijkerwijs, flink en hard onderuit als gevolg van deze ontwikkeling.
Zeer pijnlijk zijn de tarieven voor Azië. Niet alleen zijn de percentages hoger dan elders, veel Aziatische landen zijn relatief sterk gericht op export richting de VS. Vietnam en Thailand worden hard geraakt evenals Japan en Korea. Ook de impact op China is duidelijk negatief, maar als percentage van de economie iets kleiner.
De Europese Unie kan rekenen op een tarief van 20%. Dat is iets lager dan waarmee rekening werd gehouden. Op basis van eerder onderzoek wordt verwacht dat dit tarief leidt tot een daling van de export naar de VS met 15%. Omdat bekend is dat Europese landen voor 2% van hun economie afhankelijk zijn van de vraag uit de VS, leidt een daling van de export met 15% tot een impact van 0,3% op de economie. Voor Nederland is dit effect iets lager, ongeveer 0,2%. Dit effect is kleiner als de dollar in waarde stijgt door de afgekondigde tarieven.
Daarnaast kunnen er indirecte effecten optreden, bijvoorbeeld als bedrijven als gevolg hiervan minder investeren in Europa of personeel ontslaan. Als de onderhandelingen mislukken, zal de Europese Unie waarschijnlijk met tegenmaatregelen komen, zoals het opleggen van importtarieven. Dit zou de negatieve impact op de economie verder kunnen vergroten. De ECB schat dat deze gevolgen kunnen oplopen tot ongeveer 0,2% van het BBP, al is niet duidelijk op welke veronderstellingen deze raming is gebaseerd
Al met al schaadt het Amerikaanse beleid de economie, zeker op de lange termijn. ING Research verlaagt daarom haar groeiverwachting voor dit en volgend jaar licht. Eerder werd al rekening gehouden met een handelsoorlog, maar de huidige situatie blijkt ernstiger dan verwacht. Tegelijkertijd is nuance belangrijk: de economische schok is veel kleiner dan die van de coronapandemie en ook dan de sterke stijging van de energieprijzen als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Europa moet snel in actie komen om de schade zoveel mogelijk te beperken. Er zijn in grote lijnen drie strategieën die de Europese Unie kan overwegen:
- De opbrengsten van de importtarieven kan de Europese Commissie terugsluizen naar de Europese economie, om het netto effect zo veel mogelijk te beperken.
- Europa kan de banden met andere landen aanhalen. Hier worden al stappen op gezet met bijvoorbeeld de onderhandelingen rond Mercosur en met Zwitserland. Deze week gaf Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, aan dat ook de relatie met India versterkt moet worden.
- Europa kan verder werken aan de eenwording van de interne markt, om daarmee binnen de eigen grenzen de economie te versterken. Het IMF berekende eerder dat de interne belemmeringen voor goederen gelijkstaan aan een tarief van 44% en op diensten van 110%. Het slechten van deze belemmeringen kan op lange termijn de groei versterken. Het IMF schat de potentie in op 7% extra productiviteitsgroei.
Daarnaast is duidelijk dat Duitsland meer gaat lenen, vooral voor infrastructuur, wat niet alleen het land zelf op korte en lange termijn economisch kan versterken, maar ook positieve effecten heeft voor andere Europese landen.
De economische klappen van de regering-Trump zijn op korte termijn pijnlijk, maar met een doordacht beleid gericht op vrijhandel kan Europa hier op termijn juist sterker uitkomen. Het goede nieuws: alle genoemde maatregelen zijn al door de Europese Commissie voorgesteld. Het politieke momentum voor meer economische vrijheid in Europa is groot – het is in het belang van Nederland om deze kans nu te grijpen.
Bron: ING Research
