Steeds meer Nederlanders zijn bekend met algoritmes en AI. Het percentage Nederlanders dat er meer vertrouwen in heeft nam toe maar blijft nog altijd laag. Nu AI steeds vaker wordt ingezet door organisaties, vindt een groeiend deel van de bevolking dat toezicht op algoritmes en AI belangrijk is. Dat zijn de belangrijkste conclusies van de KPMG Algoritme Vertrouwensmonitor 2024.
KPMG onderzoekt elk jaar hoe Nederlanders aankijken tegen algoritmes en AI. Vergeleken met voorgaande jaren laat het onderzoek veel positieve trends zien op het gebied van bekendheid, vertrouwen en de houding tegenover het gebruik van algoritmes en AI. De bekendheid van de begrippen algoritmes en AI laat sinds 2019 een stijgende lijn zien en komt in deze editie uit op 84%. Deze toename is zichtbaar over de volle breedte van de Nederlandse samenleving. Opleidingsniveau of leeftijd hebben hier dus steeds minder invloed op.
Vertrouwen neemt toe maar blijft laag
Van de respondenten geeft 17% aan dat hun vertrouwen in algoritmes het afgelopen jaar is toegenomen, vorig jaar was dat nog maar 7%. Ondanks deze stijging blijft dit vertrouwen nog wel vrij laag: op een schaal van 1-10 is het vertrouwenscijfer gemiddeld een 5,3. Het onderzoek laat zien dat Nederlanders met meer begrip van de kansen en risico’s van algoritmes en AI er over het algemeen ook meer vertrouwen in hebben. Dit zou kunnen betekenen dat educatie over algoritmes en AI bijdraagt aan meer vertrouwen erin.
Meer mensen vinden toezicht belangrijk
De respondenten kregen ook de vraag of verschillende sectoren in hun ogen op een transparante en eerlijke manier gebruikmaken van algoritmes en AI. Dit vertrouwen is in alle sectoren gestegen. Het meeste vertrouwen hebben Nederlanders in zorginstellingen en de politie, het minste vertrouwen in verzekeraars en banken. Door de toename van het gebruik van algoritmes en AI vindt een groeiend percentage (85%) dat toezicht erop belangrijk is, bijvoorbeeld door wetgeving. De meeste Nederlanders zijn nog niet bekend met Europese wetgeving voor algoritmes en AI (de EU AI Act). Van de mensen die hier wel bekend mee zijn, vindt 75% deze wetgeving noodzakelijk. Verder was in 2023 nog maar 9% van de bevolking bekend met het algoritmeregister, waar Nederlandse overheden informatie over hun algoritmes op één openbare plek publiceren. In 2024 is dit percentage gestegen naar 15%. Na uitleg te hebben gekregen over dit register gaven de meeste respondenten aan dat dit het vertrouwen in algoritmes verhoogt. Hier liggen dus mogelijk kansen voor meer vertrouwen.
Grote verschillen in gebruik generatieve AI (zoals ChatGPT)
Ondanks de grote bekendheid van generatieve AI zoals ChatGPT, maakt slechts 35% van de Nederlanders hier gebruik van (15% van deze groep gebruikt het dagelijks). Hier zien we echter wel grote verschillen. Van de jongeren gebruikt ongeveer de helft generatieve AI. Datzelfde geldt ook voor de groep hbo- tot wo-opgeleiden. Ook is hier – net als met het vertrouwen in algoritmes – een duidelijke link met kennis en maken Nederlanders met meer begrip van de kansen en risico’s van algoritmes en AI dus ook meer gebruik van generatieve AI.
‘Goede wet- en regelgeving belangrijk’
Frank van Praat, partner Responsible AI bij KPMG: ‘Dit is de zesde KPMG Algoritme Vertrouwensmonitor en de positieve trend in de houding van Nederlanders is daardoor heel duidelijk zichtbaar. Wat opvalt, is dat we die toename deze keer zien over de volle breedte van de Nederlandse samenleving. Het vertrouwen in AI blijft nog wel achter. Goede wet- en regelgeving kan hier zeker aan bijdragen, dat zien we ook terug in dit onderzoek. Zeker nu AI door steeds meer organisaties wordt ingezet, neemt het belang hiervan toe. Hier ligt een taak voor Europa, dat met de EU AI Act een belangrijke eerste stap heeft gezet.’
Over het onderzoek
KPMG heeft in het vierde kwartaal van 2024 uitgebreid onderzoek uitgevoerd naar de bekendheid van algoritmes en AI bij Nederlandse burgers en het vertrouwen dat zij hierin hebben. Het onderzoek is in samenwerking met Ipsos I&O tot stand gekomen en uitgevoerd onder een representatieve groep van 1006 Nederlanders. De KPMG Algoritme Vertrouwensmonitor verschijnt sinds 2019 ieder jaar.
Bron: KPMG
