Kinderen in gezinnen gebaat bij snelle aanpak schulden

De Raad concludeert dat de focus in de hulpverlening nu te vaak ligt op de financiële situatie die eerst gestabiliseerd moet worden. De focus ligt niet op bijvoorbeeld een snelle start van het aflossen van schulden. Dat laatste is essentieel is om ernstiger en langduriger gevolgen van opgroeien in een gezin met schulden te voorkomen . ‘Pas als het water aan de lippen staat, wordt er rekening gehouden met de belangen en het welzijn van kinderen’, aldus het advies.

Nieuwe hulpverlening aan ouders

‘Kinderen uit de knel’ richt zich op wat er moet veranderen om te voorkomen dat kinderen in de knel komen en jeugdzorg nodig is. Daarbij pleit de RVS voor een ‘nieuwe hulpverlening aan ouders’. Er moet een omslag gemaakt worden van focus op het individu naar focus op wat zich afspeelt in de zogeheten ‘ouderdomeinen’: wonen, fysieke en mentale gezondheid, relaties, werk/opleiding en financiën. Als ouders op deze terreinen problemen hebben, lopen hun kinderen een verhoogde kans om zelf ook problemen te ontwikkelen.

In het rapport staat dat de ruim 480.000 kinderen in Nederland die opgroeien in gezinnen met problematische schulden twee keer zo vaak jeugdhulp nodig hebben. Deze kinderen leven vaak jarenlang in een situatie met risicovolle of problematische financiële zorgen. Hoe langer die situatie duurt, hoe groter en chronischer de impact op kinderen wordt.

Snellere start van het aflossen van schulden

Bij het bepalen van het moment waarop de curatiefase kan starten wordt onvoldoende rekening gehouden met kinderen, schrijft de Raad. Veel aandacht gaat uit naar het dusdanig op orde brengen van de financiële situatie om afspraken met schuldeisers te kunnen maken. En niet op een snelle start van het aflossen van schulden, terwijl dit van belang is om kinderen zo kort mogelijk op te laten groeien in een situatie van financiële problemen.

Signalen bespreekbaar maken

NVVK-beleidsadviseur Karen Stoffels was rondom het domein ‘financiën’ betrokken bij de voorbereiding en inhoud van ‘Kinderen uit de knel’. Volgens Karen zijn de uitkomsten deels nieuw maar onderbouwen ze vooral wat al langer aangenomen werd. ‘We wisten al dater veel samenhang is tussen financiële stress en de problematiek van kinderen uit die gezinnen. Die stress maakt fysiek, mentaal en sociaal ongezond. Uit het NVVK onderzoek ‘Merkbaar en meetbaar’ uit 2022 blijkt dat het verhelpen van financiële zorgen en stress aanzienlijk bijdraagt aan het welzijn van ook de kinderen in gezinnen.’

Karen Stoffels hoopt dat het rapport hulpverleners in het sociale domein stimuleert om signalen van armoede en schulden met ouders bespreekbaar te maken. ‘Vaak vinden ze dit moeilijk, terwijl uit dit rapport blijkt dat het cruciaal is voor het welzijn van kinderen dat financiële problemen in gezinnen snel en effectief worden onderkend en aangepakt.’

Risico op aantasting beslagvrije voet

De aanwezigheid van kinderen in het huishouden en het belang en het welzijn van kinderen wordt maar beperkt meegewogen in het bepalen van de beslagvrije voet, schrijft de Raad.

De meeste huishoudens met schulden zitten niet in schuldhulpverlening. Wanneer er schulden zijn en er een loonbeslag volgt, stelt de deurwaarder de beslagvrije voet vast. Bij het bepalen van het bedrag dat moet overblijven voor de noodzakelijke kosten van het levensonderhoud wordt het feitelijke aantal kinderen en de feitelijke leeftijd van kinderen niet meegewogen.

Daardoor bestaat het risico dat de beslagvrije voet te laag is om rond te komen, terwijl deze sowieso al erg laag is, volgens het NIBUD zelfs onvoldoende. Dit geldt in het bijzonder voor gezinnen die

• al een laag inkomen hebben
• niet in een sociale huurwoning wonen en
• waar meer dan 2 kinderen zijn of waar kinderen boven de 12 zijn

In deze gevallen kan het inkomen nog via aanvullende regelingen of fondsen gerepareerd worden, maar ouders moeten dan wel de weg hier naartoe weten te vinden.

Bron: NVVK