Ja, er zullen mensen hun baan kwijtraken door digitalisering, zegt Bas van der Veldt, ceo van AFAS. Maar dat is nog geen reden er dan maar niet aan te beginnen. ‘Een ondernemer die het nut van ict-toepassingen niet inziet heeft geen bestaansrecht.’ Serieus?
Wie bij AFAS Software binnenstapt, zoekt tevergeefs naar de balie van de receptie. Die is niet. Wel is er een meneer die je naar een wand brengt waar je in kunt checken door je naam in te toetsen. Even lachen naar het vogeltje, dan rolt er een badge met naam en foto uit de wand, en je kunt naar binnen.
AFAS-ceo Bas van der Veldt zegt na ontvangst dat hij de ‘digitale receptie’ altijd laat zien aan klanten die langskomen, maar dat er nog niemand het systeem heeft overgenomen. Terwijl de digitalisering van de receptie standaard bij de software zit. Blijkbaar is er nogal wat koudwatervrees. Bij AFAS werken ze ook niet met secretaresses. Niet nodig, vindt Van der Veldt, want iedereen is direct bereikbaar per mail, daar hoeft geen secretaresse meer tussen te zitten. ‘Als je tien ondernemers mailt, krijg je negen keer geen reactie en één keer te laat reactie. Ik geef altijd direct antwoord. Ik krijg zo’n honderd mailtjes per dag en het kost me een uur om die te beantwoorden. Voor bepaalde onderwerpen heb ik een standaardtekst klaar staan. En dan word ik bedankt voor het uitgebreide antwoord!’
Wie is Bas van der Veldt?
Na een studie bedrijfsinformatiesystemen aan de Universiteit van Amsterdam begon Bas van der Veldt (41) bij het softwarebedrijf dat zijn vader Ton had opgericht met Piet Mars. In 2008 nam hij het stokje als ceo over, samen met Arnold Mars in de rol van cfo. Bij AFAS werken inmiddels 450 mensen. Van der Veldt staat tijdens en naast zijn werk regelmatig op het podium als spreker. Dat doet hij onder meer op de jaarlijkse klantendagen in het eigen theater in Leusden.
Meneer van der Veldt, gefeliciteerd. AFAS won onlangs de Koning Willem I Prijs. Is dat een erkenning voor de ict-sector?
‘Nou, zo heb ik het niet gezien. Want ict is eigenlijk overal tegenwoordig. Philips, Ahold en Bol.com zijn óók ict-bedrijven. Nederland heeft een fantastische ict-infrastructuur, daarmee lopen we mondiaal ver vooruit. Niet dat die infrastructuur al af is. Ik woon bijvoorbeeld in het buitengebied in Leusden, waar geen glasvezel ligt. Die moet de overheid aanleggen.’
Dan kan het bedrijfsleven niet zelf?
‘Nee, want dat is geen goede businesscase. Ik zeg het overigens niet alleen voor mezelf. Glasvezel in het buitengebied is ook goed voor het milieu. Boeren kunnen drones inzetten boven hun gewas en zo het gebruik van pesticiden beperken.’
Is de Nederlander ict-minded?
‘Hij is het in elk geval meer dan de gemiddelde wereldburger. Maar er kan nog veel aan verbeterd worden. Op scholen zie je bijvoorbeeld dat leerlingen vaak meer van – de nieuwste – ict weten dan hun docenten. Die moeten daar goed mee omgaan. Zo heb ik contact met een docent die robotles geeft. Hij beseft dat hij minder weet dan zijn leerlingen en accepteert het, laat zich als het ware door zijn klas bijscholen. Na 3 jaar weet hij dan meer dan zijn leerlingen.’
Heeft u daar een taak in?
‘Ja. Ik spreek regelmatig vanaf een podium over ict, en noem mobiele telefoons dan geniaal én kwaadaardig. Het is het eerst en het laatste wat we pakken op een dag. Mensen gebruiken hun mobiel als wekker naast hun bed. Dat moet je alleen al vanwege de straling niet doen. Ik stel mijn telefoon na 8 uur ’s avonds in op ‘niet storen’. Alleen als iemand twee keer binnen een minuut belt gaat hij nog over.’
‘Aan de andere kant zie ik de positieve mogelijkheden van ict. Er komt een tijd dat we geen contant geld meer nodig hebben. Maar zover zijn we nog lang niet. Ik vind het bijvoorbeeld belachelijk dat je nog steeds naar het gemeentehuis moet om je paspoort op te halen. Of laatst vroeg ik digitaal een zakelijke bankrekening aan. Dan sturen ze je stukken toe, daar moet ik papieren aan toevoegen en dat weer terugsturen. En dan is het na twee weken geregeld. Dat kan toch veel makkelijker en sneller.’
Zijn bedrijven niet zo ict-minded?
‘We zitten in de overgang van analoog naar digitaal. Dat betekent dat er nog ondernemers zijn uit het pre-internettijdperk. Dan is het wel eens huilen, ja. Ik zat zo’n tien jaar geleden in een commissie voor de invoering van digitaal factureren. Bedrijven, ook uit de hoek van VNO-NCW, waren daar tegen vanwege de investeringskosten. Terwijl die kosten tijdelijk zijn: daarna ga je juist besparen op de kosten van ouderwets factureren, in de vorm van papier, postzegels en het overtypen van rekeningen. Wat mij betreft wordt het afgedwongen bij wet.’
‘Er zijn nog steeds ondernemers die niet eens een pc op hun bureau hebben. Of die niet blind kunnen typen met tien vingers. De rest die meer digitaal onderlegd is, is in opkomst. Die groep verwondert zich ook over hun collega’s uit het pre-internettijdperk.’
Wat is de reactie op de werkvloer als u bij klanten binnen stapt?
‘Er is geen standaardreactie. Maar er zijn altijd wel mensen die bang zijn dat ze hun baan kwijtraken als gevolg van automatisering. Die vrees is terecht. Maar voor die mensen moet je gewoon een andere, nuttigere baan binden. Zoals de mensen van de receptie hier nu als gastheren en -vrouwen rondlopen. Je moet ze zinvoller werk geven. Het is nooit leuk om werk te moeten doen dat geautomatiseerd kan worden.’
‘Er wordt te veel gesproken over draagvlak en te weinig over daadkracht. Je moet het, als het over ict gaat, gewoon doen en ballen hebben. Het gaat juist mis als er niet wordt doorgepakt. Je moet sommige dingen op een gegeven moment gewoon niet meer mogelijk maken. Wij hebben er bijvoorbeeld onlangs voor gekozen om eind 2019 onze software alleen nog maar in de Cloud aan te bieden, waarvoor klanten abonnementsgeld betalen.’
Wat is daarbij de rol van de overheid?
‘Nou ja, rol…dit gaat gewoon gebeuren, en in een megatempo. De overheid loopt juist vaak in de weg. Dan kun je digitaal belastingaangifte doen, maar dan kan het nog niet voor de erfbelasting. Voor de rest kan de overheid investeren in de infrastructuur. Waar ik het over had: glasvezel in de buitengebieden.’
En subsidie voor bedrijven die nog niet zo digitaal zijn?
‘Geen subsidie. We hebben het over software die er al is en gewoon gebruikt kan worden door bedrijven. Als die daar niet aan willen, is het goed dat ze failliet en uit het systeem gaan. Je moet niet altijd alles willen redden. Bedrijven hebben een eigen verantwoordelijkheid. De klant wil het, je kosten gaan omlaag en je zet je bedrijf in de moderne tijd: als je het nut van ict-toepassingen niet ziet als ondernemer, dan heb je geen bestaansrecht.’
‘En als je het zelf allemaal niet begrijpt omdat je uit het pre-internettijdperk komt, neem dan een millennial in dienst die er wél verstand van heeft. En luister daarnaar. Net als die docent naar zijn leerlingen.’
Vormt de nieuwe Privacywet geen obstakel voor digitalisering?
‘De wetgeving is natuurlijk compleet doorgeschoten. De school van mijn dochter van 8 geeft geen klassenlijsten met de namen en telefoonnummers van ouders meer door. En hoe gaat dat straks met de klassenfoto? De lol gaat zo uit het leven. We moeten nuchter blijven. Voor AFAS levert de Privacywet alleen meer geld op omdat wij bedrijven helpen om aan de wet te voldoen, maar ik zie ondernemers in een kramp schieten. Terwijl je alleen maar hoeft aan te tonen dat je goede bedoeling hebt met het bewaren van gegevens.’
‘Nederland wil nog wel eens het beste jongetje van de klas zijn met wetgeving. Dan komen wij er als eerste mee en dan ook nog eens met de strengste variant. Dat zie ik Chinezen of Italianen nog niet doen. We zijn een oververzekerd land.’
Veel ondernemers maken zich ook zorgen over hun cybersecurity. Terecht?
‘Ik kan alleen zeggen dat bedrijven in onze sector intrinsiek zeer gemotiveerd zijn om veilige software te maken, want als wij gehackt worden, levert dat grote imagoschade op. Maar als klanten willen weten of onze software honderd procent onhackbaar is, vraag ik altijd terug of zij kunnen garanderen dat er niemand hun pand binnenkomt. Met een tank kom ik echt wel binnen. Zo ook met ict: als je er een team van zestig Russische hackers op zet, is er altijd een kans dat je ergens binnenkomt.’
Digitalisering? Geen urgentie bij kabinet
In de onlangs gepresenteerde digitaliseringsstrategie van het kabinet ontbreekt het aan urgentie om andere landen bij te blijven in de digitale race. Dat stellen onder meer VNO-NCW en MKB-Nederland in een brief. Digitale technologie biedt oplossingen op het gebied van energie, zorg en mobiliteit, maar het kabinet gaat daar onvoldoende op in.
Andere landen gaan verder. Ze investeren in kunstmatige intelligentie en robotisering, zetten in op de komst van een 5G-netwerk, en zijn al op de basisschool begonnen met programmeren. VNO-NCW en MKB-Nederland vinden dat overheid en bedrijfsleven samen een concreet plan opstellen om snelle digitalisering van de grond te krijgen.
Bron: VNO-NCW Forum
