Hoe gaat het met de Nederlandse economie? Welke kansen en bedreigingen bestaan er in de belangrijkste sectoren? Arthur Schellekens, Country Manager van kredietverzekeraar Coface Nederland, is niet onverdeeld optimistisch. “Het gaat redelijk goed. Maar er liggen risico’s en uitdagingen op de loer.” Schellekens deelt zijn visie op de zeven hoofdsectoren van de Nederlandse economie en de factoren die hun toekomst zullen bepalen.
Arthur Schellekens (57) is sinds november 2023 Country Manager bij Coface Nederland. Met een carrière die teruggaat tot 1999 bij Coface, heeft hij diverse functies bekleed, waaronder Risk & Commercial Underwriting Director in Nederland. In april 2023 maakte hij de overstap naar Regional Head of Risk Underwriting voor de regio Noord-Europa met standplaats Mainz (Duitsland), voordat hij terugkeerde naar Nederland in zijn huidige rol.
Volgens Schellekens gaat het momenteel ‘redelijk goed’ met de Nederlandse economie. Hij wijst op de groei sinds het laatste kwartaal van 2023. De stijging in consumentenbestedingen, vooral na de coronacrisis, draagt bij aan dit positieve beeld. Echter, Schellekens waarschuwt dat er niet alleen reden tot juichen is. “Nederland zit de laatste tijd een beetje zo rond die recessielijn. Het is eerder een wankel evenwicht dan stabiele groei. Er hoeft maar dit te gebeuren of we zitten weer in een recessie. Of, omgekeerd, dat we weer enige groei meemaken.
Hij wijst op verschillende uitdagingen die de economie onder druk zetten. Om te beginnen ijlen de effecten van de opgeheven steunmaatregelen na. Veel bedrijven, vooral in het MKB, kampen nog met belastingschulden uit de coronaperiode. “Er zijn echt nog heel veel kleine bedrijven – vooral in de detailhandel en de horeca – die deze schuld nog moeten terugbetalen. En het is de vraag of ze dat kunnen.” Geopolitieke spanningen spelen van tijd tot tijd ook op. Conflicten – denk aan de oorlog in Oekraïne en de spanningen rond Taiwan – hebben directe gevolgen voor de Nederlandse economie, vooral voor exportgerichte sectoren. De eerste effecten van de vergrijzing dienen zich ook al aan, en de komende jaren zal deze demografische ontwikkeling zich nadrukkelijker laten gelden: het zet druk op de toch al krappe arbeidsmarkt en beperkt de toch al lage productiviteitsgroei verder.
Sectoren onder de loep
De ene sector is de andere natuurlijk niet, en de kansen en uitdagingen verschillen. Schellekens analyseert de zeven hoofdsectoren van de Nederlandse economie, waarbij hij de sterke punten, uitdagingen en toekomstperspectieven belicht:
- Industrie
Nederland is geen typisch industrieland zoals Duitsland, maar heeft wel sterke niches in sectoren zoals genotsmiddelen en chemie en beschikt over hoogwaardige technologische kennis, getuige bedrijven als ASML. De arbeidsproductiviteit in de Nederlandse industrie is relatief hoog dankzij innovaties en robotisering. Hoewel de industrie te maken heeft met geopolitieke spanningen die de export beïnvloeden, ziet Schellekens kansen in verdere innovatie en verduurzaming. Zij het dat voortdurende investeringen nodig blijven – vaak een opgave, zeker in een tijd dat de rente hoog is. Een gevaar is ook dat de bredere trend van verschuiving van werkgelegenheid naar minder arbeidsproductieve sectoren, zoals de financiële sector – de concurrentiepositie van de industrie aantast.
- Bouw
Volgens Schellekens blijft de Nederlandse bouwsector kwetsbaar, en zijn de vooruitzichten met name voor veel kleine en middelgrote ondernemingen niet rooskleurig. “Bedrijven met kleine marges en beperkte buffers, die veel minder veerkrachtig zijn dan grotere bouwbedrijven.” Het vinden van personeel, met name ZZP’ers, is ook vooral voor deze MKB’ers een grote uitdaging. Gelukkig zien we een lichte verbetering in de afgifte van het aantal bouwvergunningen.
Desondanks ziet Schellekens ook kansen voor de bouw, vooral in gespecialiseerde gebieden zoals innovatie, energiebesparing en isolatie. Daarnaast is er veel werk in het onderhoud en renovatie van infrastructuur, zoals wegen en bruggen.
- Handel
Schellekens maakt zich enige zorgen over de kwetsbaarheid van handelsbedrijven, met hun kleine marges en sterke afhankelijkheid van groot volume. “Een afname in volume heeft direct grote impact op hun resultaten”, constateert hij. De export naar Duitsland – een van de Nederlandse groeimotoren – staat onder druk doordat de Duitse economie hapert, en dat kan veel handelsbedrijven raken. Geopolitieke spanningen in landen als China en Rusland spelen uiteraard een rol, maar zijn voor veel handelsondernemingen toch van minder invloed. De Nederlandse handel vindt hoofdzakelijk plaats binnen een straal van 500 kilometer rond Nederland.
- Retail
De coronacrisis heeft de opkomst van online winkelen versneld. Consumenten waarderen nog steeds fysieke winkels, en geven zelfs steeds meer uit bij de grotere supermarkten. Maar elders doen ze hun aankopen steeds vaker online. De uitdaging voor schoenwinkels, kledingzaken en andere non-food retailers is om ervoor te zorgen dat klanten bij hen online kopen in plaats van bij concurrenten. Schellekens benadrukt het belang van een omnichannel-aanpak, waarbij online en offline verkoop naadloos geïntegreerd worden. Uiteraard brengt dat investeringen met zich mee, die zeker voor bedrijven met hoge coronaschulden lastig zijn op te brengen. We zien dat omzet in retail over de gehele breedte nog groeit, maar volumes stagneren. We geven door de inflatie gedreven dus nog wel meer uit aan retail-producten maar kopen er niet meer van.
- Energie
De energiesector maakt momenteel ingrijpende veranderingen door, en dat zal de komende jaren niet anders zijn. De productie en distributie van duurzame energie zet door, mede door toedoen van de oorlog in de Oekraïne: die heeft het streven naar onafhankelijkheid van gas versterkt en is daarmee een katalysator geweest voor de verduurzaming van de sector.
Uitdagingen zijn er ook. Netcongestie is een prominent probleem, wat wijst op de noodzaak van infrastructurele aanpassingen. Paradoxaal genoeg wordt de opmars van duurzame energie ook gedwarsboomd door het snelle tempo waarin allerlei vernieuwingen elkaar opvolgen. “De technologie die gebruikt wordt voor zonnepanelen ontwikkelt zich zo snel dat mensen zich vaak afvragen of ze niet beter even kunnen wachten voordat ze tot aanschaf ervan over gaan.” Nog een probleem door dat hoge innovatietempo is dat oude, snel afgeschreven zonnepanelen op de afvalberg terecht komen omdat ze niet kunnen worden hergebruikt. Schellekens spreekt zelfs van zonnepanelen als ‘het asbest van de toekomst’.
- Financial Services
De Financial Services-industrie is en blijft onmisbaar voor de Nederlandse economie. Maar een groeisector is het bepaald niet, zegt Schellekens. Hij ziet weinig innovatie in deze sector, de groei in arbeidsproductiviteit is laag en de groeimogelijkheden zijn beperkt. Veel werknemers in de sector – met name in het bankwezen – zijn nu meer bezig met risk & compliance issues dan tien of twintig jaar. Het werk is volgens Schellekens hierdoor ‘heel intern gericht’, en zal niet snel leiden tot een hogere toegevoegde waarde aan de Nederlandse economie.
- Transport en Logistiek
Schellekens schetst een zorgelijk beeld van de Nederlandse transport- en logistieksector. De sector kampt met hoge kosten en is zeer gevoelig voor eventuele economische neergang. Daarnaast is het een sector waarin de personeelsproblemen aanzienlijk zijn. Het is ook de sector waar wij als Coface een grote toename aan late betalingen zien. Kijk bijvoorbeeld naar de prijsontwikkeling van containers dat is net een rollercoaster en zeer lastig nog te voorspellen.
De kwetsbaarheid van de sector blijkt ook wel uit het hoge aantal faillissementen (in 2023 15 procent hoger dan in het voorgaande jaar), en de financiële positie van menige onderneming lijkt precair. “Vrachtwagenchauffeurs hebben vaak meerdere tankpassen bij zich waarmee ze op rekening kunnen tanken. Als de ene geblokkeerd is, gebruiken ze wel een andere. Totdat ook dat niet meer gaat, natuurlijk. “Het doet denken aan de mensen die maar de rek in hun creditcardbetalingen bleven zoeken in de aanloop naar de financiële crisis van 2008.”
Bron: Credit Expo
Coface Nederland is Platinum Partner van Credit Expo 2024 op dinsdag 7 november in Congrescentrum 1931 in ‘s-Hertogenbosch. Wil je meer weten over dienstverlening van Coface? Bezoek dan standnummer 8 of neem deel aan de rondetafelsessie en/of de presentatie van Coface. Klik hier om je aan te melden voor een gratis bezoek aan Credit Expo 2024.
