Mensen hebben door het gebruik van internet oneindig veel invloed verworven. Producten, diensten maar ook publieke voorzieningen zoals scholen en ziekenhuizen ontkomen niet meer aan het gezamenlijke oordeel van hun gebruikers.
Door internet kan ogenschijnlijk de wil van het volk inzichtelijk worden gemaakt. Daarmee is de invloed van burgers enorm vergroot en tegelijkertijd de bewegingsruimte van hun bestuurders en politieke vertegenwoordigers sterk verminderd. De haast onbeperkte technologische mogelijkheden hebben er voor gezorgd dat de omloopsnelheid van informatie en nieuws enorm is toegenomen. Die snelheid heeft er voor gezorgd dat de media met elkaar concurreren om nieuws als eerste te hebben. Hierdoor is snelheid belangrijker geworden dan punctualiteit.
Naast de verruiming van de technologische mogelijkheden heeft ook de ontzuiling belangrijke gevolgen gehad voor het functioneren van de media in het algemeen en journalisten in het bijzonder. Voorheen waren zij eerst en vooral de spreekbuis van de zuil en dan met name de elite van de zuil. Met het omvallen van de zuilen en de daarmee in gang gezette ontideologisering is voor de journalisten het referentiekader weg gevallen van waaruit zij gebeurtenissen kunnen verklaren en benoemen. Nu ze hun vaste lezer, luisteraar en kijker door de ontzuiling zijn kwijt geraakt, moeten ze voor de aandacht van ieder individu afzonderlijk vechten.
In de zoektocht naar een nieuwe positiebepaling lijken journalisten van vooral televisie en internet zonder meer zich aan de zijde van het volk te hebben geschaard. Daardoor is er als het ware een massaal verbond ontstaan tussen de media en kijkers met wantrouwen als bindmiddel. De combinatie van georganiseerd wantrouwen en de strijd om de gunst van de kijker/luisteraar/lezer heeft van de media een monster gemaakt met een onstilbare honger naar conflict, schandaal, ruzies, rellen en mislukkingen.
Daarmee zijn de massamedia in het gat gesprongen dat na de teloorgang van grote ideologieën is ontstaan. De grote verhalen en visies op de samenleving zijn verloren gegaan, maar de menselijke behoefte aan verbeelding blijft bestaan. Gebeurtenissen en incidenten die bij de samenleving en het leven horen, worden nu door kranten, radio, televisie en internet tot mooie verhalen gemaakt waar geheel in lijn met de prozaïsche traditie in ieder geval altijd daders, slachtoffers en helden herkenbaar moeten zijn.
Wat wordt gelezen, gehoord en gezien wordt herhaald en herhaald en in vele gesprekken vervolgens in de trein, op het werk, thuis, op school tijdens het eten naverteld, becommentarieerd, geïnterpreteerd en geëxtrapoleerd. Op die manier ontstaat een net van woorden, gevoelens en vermoedens, dat een bewogen bevolking draagt en veerkracht geeft, maar tevens gevangen houdt. Werkelijkheid, voorstelling van de werkelijkheid en opvattingen over de werkelijkheid kunnen niet meer van elkaar worden onderscheiden.
De vluchtigheid en de focus om telkens met iets nieuws te komen, werkt het ontstaan van hypes in de hand. Immers de media duiken en masse op een gebeurtenis om daar verslag van te doen. Die berichtgeving roept in de politiek en de samenleving weer nieuwe reacties op, die door de media eveneens weer als nieuws worden gezien. Mediahypes krijgen aldus een zelfversterkend effect, waardoor de media feitelijk hun eigen nieuws maken.
Kortom, de media zijn hun traditionele taken gaan verwaarlozen ten faveure van zelf nieuws maken en het loswoelen van maatschappelijke reacties. De media praten en schrijven vol verbazing over de soaps die ze zelf hebben gecreëerd. Het eigen belang van het zeker stellen van het eigen voortbestaan lijkt te winnen van het publieke belang van afgewogen en zorgvuldige verslaglegging. Het dictaat van kijkcijfers, advertentieopbrengsten en lezersaantallen zet de authentieke professionaliteit onder druk.
Auteur en spreker Riens Meijer geeft op de 6e Credit Expo op 17 november 2010 een presentatie met als titel "Zes trends die de 21ste eeuw kenmerken". Mis het niet!
Bron: creditexpo.nl
