Nu het energieprijsplafond is komen te vervallen en onze economie zich al enige tijd heeft kunnen aanpassen aan nieuwe omstandigheden lijkt het een goed moment om de energierekening op te maken. Voor veel consumenten komt dat er per saldo op neer dat ze nu maandelijks meer betalen aan energie dan voor de energiecrisis. Op dit moment is het verschil gemiddeld 37 euro, zo blijkt uit analyse van ING transactiedata
Lagere inflatie, dankzij energie
De inflatie is in januari 3,2%, zo blijkt uit de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Inmiddels ligt de gemiddelde prijsstijging wel een stuk lager dan ruim een jaar geleden. Belangrijkste reden is de prijsontwikkeling van energie. Die heeft er voor een belangrijk deel aan bijgedragen dat de inflatie fors is gedaald en zich inmiddels in wat gematigder vaarwater begeeft.
Gemiddeld voorschotbedrag daalt naar 173 euro
Uit een analyse van ING transactiedata blijkt dat gedurende het afgelopen jaar het voorschotbedrag dat huishoudens maandelijks betalen stap voor stap is gedaald. Ten opzichte van de piek eind 2022 is dit voorschot al met 34 euro (17%) gedaald. Betaalden huishoudens toen nog gemiddeld 207 euro. Afgelopen maand was dat 173 euro. Hoewel een daling van het gemiddelde voorschotbedrag niet betekent dat het bedrag voor alle huishoudens daalt, zien wel steeds meer huishoudens hun voorschotbedrag afnemen. Inmiddels betaalt de helft (50%) van de huishoudens een lager bedrag aan hun energieleverancier vooruit dan in december 2022. Voor 11% van de huishoudens bleef het voorschotbedrag in deze periode per saldo onveranderd, terwijl 39% meer ging betalen.
Voorschotbedrag wel 37 euro hoger dan pre-cisisniveau
Via het energieprijsplafond kregen veel huishoudens het afgelopen jaar korting op hun energierekening. Nu dit plafond in januari is komen te vervallen, lijkt het een goed moment om het huidige gemiddelde voorschotbedrag in een iets breder perspectief te plaatsen door het te vergelijken met het voorschotbedrag dat consumenten voor de energiecrisis betaalden. Wat blijkt? Op dit moment betalen consumenten nog altijd gemiddeld 37 euro per maand meer dan begin 2021 (136 euro).
Het hogere voorschotbedrag ten opzichte van 2021 komt niet zomaar uit de lucht vallen. Aan de ene kant zijn huishoudens gemiddeld genomen minder energie gaan gebruiken, dat drukt het voorschot. Maar tegelijkertijd zijn de afgelopen jaren de inkoop van gas en elektriciteit, de netwerkkosten en de belastingen op energie per saldo flink gestegen.
Hogere tarieven
Voor een gemiddeld huishouden verklaren de hogere inkoopprijzen van gas en elektriciteit het leeuwendeel van de toename in de maandlasten. Die inkoopprijzen liggen nu namelijk een stuk hoger dan pakweg 2,5 jaar geleden. Belangrijke reden is dat de EU wegbeweegt van Russisch gas en Nederland zelf ook steeds minder gas produceert. In plaats daarvan importeren we meer en meer vloeibaar gas in de vorm van LNG. Dat is duurder omdat het transport van LNG per schip vanuit de VS of het Midden-Oosten veel duurder is dan gastransport via pijpleidingen uit Groningen of Rusland. Dit levert uiteindelijk hogere tarieven op voor huishoudens.
Hogere energiebelastingen
Kijken we naar de belastingen op energie dan liggen die nu ook hoger dan in 2021. Wel is het goed om hier onderscheid te maken tussen gas en elektriciteit. De belastingen op gas zijn immers flink gestegen, terwijl die op stroom per saldo niet of nauwelijks stegen de afgelopen drie jaar en per 1 januari 2024 zelfs verlaagd werden. Achterliggende gedachte is dat hogere belastingen huishoudens ertoe aanzetten om zuiniger om te gaan met energie, terwijl het oplopende verschil tussen gas en elektriciteit huishoudens moet aanzetten tot elektrificatie bijvoorbeeld door de aanschaf van een elektrische auto of een warmtepomp.
Hogere netwerkkosten
Verder liggen de netwerkkosten, die huishoudens betalen, eveneens hoger in vergelijking met 2021. Belangrijke reden hiervoor zijn de hoge investeringen die nodig zijn om de elektriciteitsnetten aan te passen en te verzwaren vanwege de energietransitie. Die investeringen moeten worden terugverdiend en dragen zo ook bij aan een hogere energierekening.
Zo zien we dat onder meer de energietransitie zorgt voor structurele veranderingen, die consumenten ook terugzien op hun energierekening.
Bron: ING
