Als gevolg van oplopende inflatie en rentes doet zich een omslag op financiële markten voor. Het Financieel Stabiliteitscomité (FSC) constateert dat het van belang is dat deze aanpassing geleidelijk verloopt. Daarnaast bestaan op dit moment zorgen over de geopolitieke situatie die economische en financiële kwetsbaarheden kunnen versterken. [Noot: De vergadering van het FSC vond plaats op 11 februari voordat verdere escalatie van het conflict in Oekraïne plaats vond].
Verder pleit het FSC voor een bredere aanpak van de huizenmarkt, waarbij zowel de aanbod- als vraagkant en de samenhang tussen kopen en huren integraal moeten worden bezien. Tot slot zal het FSC nader onderzoek doen naar de eventuele beleidsimplicaties van liquiditeitsrisico’s bij pensioenfondsen en hebben betrokken partijen geconstateerd dat zich na de Brexit geen grote systeemrisico’s op handelsplatformen voordoen.
Actuele ontwikkelingen en risico’s financiële stabiliteit
De Nederlandse economie en financiële sector hebben de gevolgen van de pandemie tot nu toe goed doorstaan. Tegelijkertijd doen zich op dit moment verschillende onzekerheden voor. Vanwege het oplopen van de inflatie vindt een omslag in de rente en de marktverwachtingen plaats. De afgelopen jaren bleef de inflatie achter bij de doelstelling van de ECB op middellange termijn en werden de ontwikkelingen lange tijd gedreven door de lage-rente-omgeving en een zoektocht naar rendement. De financiële markten passen zich nu aan in reactie op het oplopen van de inflatie en marktrente. Een langdurig hogere inflatie kan echter tot risico’s voor het financieel systeem leiden, zeker als dit zich vertaalt in een abrupte stijging van de rente. Wanneer de aanpassing op financiële markten geleidelijk verloopt, zijn de risico’s voor de financiële stabiliteit juist minder uitgesproken.
De ontwikkelingen in Oekraïne en Rusland kunnen ook impact hebben op de Nederlandse financiële stabiliteit. De directe uitzettingen van Nederlandse financiële instellingen zijn beperkt. De Nederlandse economie en financiële sector zijn met name kwetsbaar voor tweede ronde-effecten wanneer belangrijke handelspartners van Nederland worden geraakt of als de ontwikkelingen leiden tot een verminderde toelevering van energie vanuit Oost-Europa. Ook kunnen negatieve vertrouwenseffecten ontstaan. Daarnaast is waakzaamheid geboden voor de mogelijke gevolgen van cyberaanvallen.
Huizenmarkt
In de afgelopen jaren zijn de huizenprijzen in Nederland sterk gestegen, mede door de lage rente, knelpunten in het aanbod en een aanhoudende stimulering van de vraag. Daarnaast maken huishoudens steeds meer gebruik van hun maximale leenruimte om een woning te kunnen financieren, waarbij ook de inzet van aflossingsvrije hypotheken weer toeneemt, nadat eerder sprake was van een dalende trend na de kredietcrisis. Als de huizenmarkt langzaam afkoelt, zal dit naar verwachting tot beperkte economische effecten leiden, maar een grotere correctie kan een forse impact hebben.
De hervormingsagenda van het kabinet richt zich vooral op het creëren van extra aanbod van woningen. Het FSC benadrukt dat een bredere aanpak nodig is, waarbij ook aandacht wordt besteed aan maatregelen die de huidige vraagstimulering kunnen doen verminderen. Ook bestaan nog grote verschillen tussen kopen en huren. Het is van belang dat de huurmarkt zich meer ontwikkelt en een wezenlijk alternatief voor kopen vormt.
Het FSC roept hypotheekaanbieders op om de bestaande leennormen zorgvuldig te blijven hanteren en het gebruik van uitzonderingsmogelijkheden kritisch te bezien. Daarnaast constateert het FSC dat de huidige systematiek van leennormen op macroniveau onbedoeld gevoelig kan zijn voor factoren die zich cyclisch gedragen.
Liquiditeitsrisico’s pensioenfondsen
Nederlandse pensioenfondsen en hun uitvoerders kunnen in geval van uitzonderlijke stress op financiële markten met omvangrijke margeverplichtingen worden geconfronteerd. De huidige regelgeving bevat verschillende instrumenten om liquiditeitsontwikkelingen te beheersen. Het FSC zal nader onderzoek doen naar de wenselijkheid van mogelijk aanvullende beleidsopties om liquiditeitsrisico’s te beheersen. Dit zal in samenhang met bestaande regelgeving en lopende nationale en internationale beleidsinitiatieven worden bezien.
Ontwikkelingen handelsplatformen post-Brexit
Vanwege Brexit zijn een aantal omvangrijke handelsplatformen en handelaren voor eigen rekening naar Nederland gekomen. Uit analyse van de AFM komt naar voren dat deze in de meeste gevallen niet tot grote systeemkritische risico’s leiden. Het FSC bevestigt de bestaande procesafspraken tussen de betrokken partijen om elkaar in het geval van incidenten bij onder toezicht staande instellingen goed op de hoogte te houden en samen te werken.
Volgende vergadering
De eerstvolgende vergadering van het FSC vindt plaats op 3 juni 2022. In het Financieel Stabiliteitscomité spreken vertegenwoordigers van de Autoriteit Financiële Markten, De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën over ontwikkelingen op het gebied van de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel. Het Centraal Planbureau neemt als externe deskundige deel aan de vergaderingen. De President van DNB is voorzitter van het FSC.
Bron: DNB
