De economie en het financiële systeem hebben de gevolgen van de oorlog in Oekraïne tot nu toe goed doorstaan. Door de onzekerheden nemen de risico’s voor financiële stabiliteit echter toe, zo constateerde het Financieel Stabiliteitscomité (FSC) in zijn vergadering van 3 juni. Het is van belang dat financiële markten zich goed aanpassen aan een afkoeling van de conjunctuur en aan de huidige stijging van de inflatie en de rente. DNB heeft aangekondigd de contracyclische kapitaalbuffer (CCyB) te activeren, zodat banken extra buffers opbouwen om onverwachte, cyclische systeemrisico’s op te kunnen vangen.
Verder heeft het FSC gesproken over de ontwikkelingen op cryptomarkten. De verschillende risico’s ten aanzien van crypto’s laten zien dat adequate regelgeving in internationaal verband nodig is. Tot slot heeft het FSC gesproken over cyberrisico’s. Uit een recente DNB-studie blijkt dat een cyberaanval ook belangrijke gevolgen voor het financiële systeem als geheel met zich mee kan brengen. Deze systeemdimensie vraagt om nadere analyse en mogelijk beleid.
Actuele ontwikkelingen en risico’s financiële stabiliteit
De oorlog in Oekraïne leidt – naast verschrikkelijke humanitaire gevolgen – ook tot economische en financiële onzekerheden. De gevolgen voor de economische groei zijn tot nu toe beperkt, maar de effecten zouden in bepaalde scenario’s kunnen verslechteren. Daarnaast vertaalt de forse stijging in grondstof- en energieprijzen zich in een sterke oploop van de inflatie.
Het financiële systeem heeft zich vooralsnog weerbaar getoond. Een afzwakking van de conjunctuur zal de huidige spanningen in de economie, waaronder krapte op de huizenmarkt en arbeidsmarkt, kunnen verminderen. Het is van belang dat dit proces zonder grote schokken verloopt. Daarnaast moeten financiële markten zich aanpassen aan de hogere inflatie, de stijging van de rente en de door de ECB aangekondigde normalisatie van het monetair beleid. Ook kunnen de oplopende financieringskosten op termijn de schuldpositie van bedrijven, huishoudens en overheden onder druk zetten.
Het is belangrijk dat banken tijdig voldoende buffers opbouwen om onverwachte, cyclische systeemrisico’s op te kunnen vangen. DNB heeft aangekondigd de contracyclische kapitaalbuffer (CCyB) te activeren. Onder voorbehoud dat het risicobeeld niet fors verandert, zal op 25 mei 2023 een CCyB-eis van 1% van kracht zijn. Deze activatie past bij een zogeheten standaard risico-omgeving en komt op een moment dat de Nederlandse banken goed gekapitaliseerd zijn. Hierdoor zijn de kosten om te voldoen aan de nieuwe eis relatief laag.
Crypto’s
De recente onrust op cryptomarkten heeft laten zien dat koersen fors kunnen schommelen en dat niet alle partijen even betrouwbaar zijn. Bij toenemende populariteit van crypto’s kunnen zich ook risico’s voor financiële stabiliteit voordoen. Het FSC benadrukt dat vergelijkbare activiteiten in het financiële systeem met vergelijkbare risico’s op eenzelfde wijze moeten worden gereguleerd. Het gaat daarbij onder andere om essentiële aspecten ten aanzien van transparantie, governance en bedrijfsvoering die nu vaak nog onvoldoende zijn gewaarborgd.
Met de Europese verordening die in voorbereiding is (Markets in Crypto-assets Regulation; MiCAR) wordt een belangrijke eerste stap gezet in het reguleren van cryptomarkten. Deze verordening bevat noodzakelijke, minimale vereisten, maar kan niet alle onderliggende risico’s en onzekerheden wegnemen.
Cyberrisico’s
DNB en de AFM hebben de afgelopen jaren in hun toezicht veel aandacht besteed aan cyberrisico’s. In aanvulling hierop heeft DNB een stresstest ontwikkeld om beter zicht te krijgen op de mogelijke risico’s van cyberaanvallen voor het financiële systeem als geheel. Daarbij is gekeken naar twee verschillende scenario’s: één waarbij zich een operationele verstoring van het interbancaire betalingssysteem voordoet en één waarbij sprake is van sterke liquiditeitsuitstroom als gevolg van een verlies van vertrouwen.
Deze studie verschaft belangrijke eerste inzichten om na te denken over het monitoren van macroprudentiële risico’s en beleid om deze te beheersen. Het FSC steunt het ontwikkelen van een systeembreed perspectief en constateert dat dit ook internationaal nog nadrukkelijker op de agenda moet worden gezet.
In het Financieel Stabiliteitscomité spreken vertegenwoordigers van de Autoriteit Financiële Markten, De Nederlandsche Bank en het ministerie van Financiën over ontwikkelingen op het gebied van de stabiliteit van het Nederlandse financiële stelsel. Het Centraal Planbureau neemt als externe deskundige deel aan de vergaderingen. De President van DNB is voorzitter van het FSC. De eerstvolgende vergadering van het FSC vindt plaats op 10 november 2022.
Bron: AFM
