Na een krachtig herstel uit de coronapandemie in 2021 zijn door de oorlog in Oekraïne en de hoge inflatie de economische vooruitzichten verslechterd en de financiële stabiliteitsrisico’s toegenomen. Naast de enorme humanitaire gevolgen van de oorlog in Oekraïne zelf is de economische en financiële impact ervan in de hele wereld voelbaar. Het financiële systeem heeft deze nieuwe schok tot nu toe goed doorstaan. Dat blijkt uit het vandaag verschenen Overzicht Financiële Stabiliteit (OFS) van De Nederlandsche Bank.
Nieuwe uitdagingen in tijden van grote onzekerheid
DNB-president Klaas Knot: ,,Het mag duidelijk zijn dat de wereld door de verschrikkelijke oorlog van Rusland tegen Oekraïne er totaal anders uitziet dan begin dit jaar. Macro-economisch gezien hebben we de coronacrisis goed doorstaan, maar de oorlog en de hoge inflatie plaatsen ons voor geheel nieuwe uitdagingen. Een oorlog op het Europese continent is meer dan twintig jaar geleden en we hebben in vier decennia niet zo’n hoge inflatie gezien als nu. Tel daar het historisch lage consumentenvertrouwen bij op en je kunt niet anders dan constateren dat we in vreemde tijden leven en de economische onzekerheid groot is. De weerbaarheid en veerkracht van onze economie en van het financiële systeem zullen de komende tijd opnieuw worden getest.’’
Impact in hele wereld voelbaar
De wereldeconomie wordt op verschillende manieren geraakt door de gevolgen van de oorlog. Zo zijn prijzen op energie- en grondstofmarkten sinds de Russische invasie naar recordhoogtes gestegen. Ook is de wereldhandel verder verstoord, met problemen in toeleveringsketens en productieprocessen als gevolg, waarbij ook het strikte coronabeleid in China een rol speelt. Uiteindelijk zullen verloop en impact van de oorlog een belangrijke rol spelen in de verdere economische ontwikkelingen.
Door de hoge inflatie is de koopkracht van huishoudens gedaald. Bedrijven hebben te maken met toegenomen productie- en logistieke kosten. Ook op financiële markten zijn de gevolgen zichtbaar. Na een lange periode van zeer lage rentes en een zoektocht naar rendement, zijn rentetarieven in reactie op de hoge inflatie opgelopen. De hogere financieringslasten kunnen op termijn de schuldhoudbaarheid van overheden, bedrijven en huishoudens onder druk zetten. Dit kan mogelijk leiden tot toenemende verliezen in de leningenportefeuilles van financiële instellingen. Het feit dat huishoudens door oplopende hypotheekrentes minder kunnen lenen, kan overigens bijdragen aan een afkoeling van de overspannen woningmarkt.
Financiële systeem weerbaar
Ondanks de grote onzekerheid is het financiële systeem ook bij deze nieuwe schokken vooralsnog weerbaar gebleken. Hoewel de volatiliteit op financiële markten is toegenomen, en vooral crypto-activa recent grote verliezen noteerden, zijn de markten goed blijven functioneren. Ook de financiële sector toont zich robuust, met dank aan een gezonde uitgangspositie. Om de aan het begin van de pandemie verlaagde buffers van banken tijdig te herstellen en banken zodoende voor te bereiden op toekomstige schokken, activeert DNB de zogeheten contracyclische kapitaalbuffer (CCyB) en verhoogt deze naar 1 procent. Onder voorbehoud dat het risicobeeld niet fors verslechtert, zal deze buffer per 25 mei 2023 van kracht worden. Op termijn streeft DNB naar een CCyB van 2 procent.
Monetair beleid
De hoge inflatie leidt bij centrale banken wereldwijd tot aanpassingen in het monetair beleid. Ook de Europese Centrale Bank heeft stappen gezet richting normalisatie. Daarbij is het voor zowel de financiële stabiliteit als prijsstabiliteit belangrijk dat deze normalisatie tijdig en voorspelbaar verloopt. Een plotse verkrapping van financiële condities kan immers negatieve impact op de financiële stabiliteit hebben, wat uiteindelijk ook ten koste gaat van prijsstabiliteit.
Het OFS wordt op 1 juni in een openbaar gesprek in de Tweede Kamer toegelicht door DNB-president Klaas Knot.
Bron: DNB
