Grip op liquiditeit essentieel
‘Door een forse stijging van (productie)kosten zien we in 2022 meer volatiliteit in de (gemiddelde) werkkapitaaltrends’, zegt Danny Siemes, werkkapitaalexpert bij PwC. ‘We verwachten dat verschillende ontwikkelingen zullen leiden tot een verzwakking van de liquiditeitspositie van ondernemingen. De huidige economische ontwikkelingen vragen echter juist om additionele voorzichtigheid met de liquiditeit, om voorbereid te zijn op een mogelijke recessie en verdere tegenslagen. De stijgende werkkapitaalniveaus leiden ook tot discussies tijdens bedrijfsovernametrajecten.’ Dit artikel gaat in op de verschillende facetten van deze trends en mogelijke oplossingsrichtingen voor ondernemingen.
Extreme kostenstijgingen voor ondernemingen
Bijna alle ondernemingen kampen vanaf medio 2020 met een forse stijging van (productie)kosten. Vooral als gevolg van de coronapandemie en het conflict in de Oekraïne zijn de prijzen voor grondstoffen, energie en transport gigantisch gestegen en blijft er onzekerheid over de komende ontwikkelingen. De schaarste aan beschikbare producten drijft de prijzen vaak verder op. Daarnaast leiden de tekorten op de arbeidsmarkt en inflatiecompensatie tot een stijging van de lonen, waardoor de productiekosten nog verder toenemen.
Gevolgen bedrijfsvoering gaan verder dan margedruk
Ondernemingen hebben veel aandacht voor de gevolgen van de kostenstijgingen op het resultaat, maar het volledig en tijdig doorbelasten van kostenstijgingen aan afnemers is niet altijd mogelijk. Daardoor komen de marges onder druk, tijdelijk of structureel. Bovendien blijft het voor veel ondernemingen niet beperkt tot margedruk.
Siemes: ‘Wij verwachten dat veel ondernemingen in de komende periode te maken krijgen met een structureel hoger werkkapitaalbeslag dat zij moeten financieren. Voorraadniveaus zullen in veel gevallen stijgen, omdat prijsniveaus voor inkoop en bewerking (veel) hoger liggen. Bovendien wordt er als gevolg van de onzekerheid, de schaarste en de aanvoertijden in de supplychain vaak ook een grotere veiligheidsvoorraad aangelegd, indien mogelijk. Ook bewegen de debiteurenstanden mee met de prijsverhogingen, voor zover ondernemingen deze kunnen doorvoeren. Afhankelijk van de betaaltermijnen moeten ondernemingen wellicht meer voorfinancieren. Aan de andere kant zullen de rekeningen van de leveranciers ook stijgen, wat een deel van de hogere debiteuren- en voorraadstanden kan absorberen.’
De lagere marge en het verhoogde werkkapitaalbeslag vertalen zich in lagere operationele kasstromen, in een tijd waarin de rente op externe financiering toeneemt en circa 280.000 Nederlandse bedrijven moeten beginnen met het terugbetalen van 20 miljard euro aan uitgestelde belastingen. Veel bedrijven kampen ook met extra financieringslasten door de stijgende rente en door de eventuele extra financiering die ze hebben aangewend om de coronaperiode te overleven. Vanuit verschillende hoeken neemt de druk op de financiële positie van bedrijven toe, waarschuwt Koos Beke, herstructureringsexpert bij PwC. ‘In hoeverre hebben zij voldoende buffers om deze druk (tijdelijk) op te vangen? Is er nog ruimte voor investeringen? En kunnen ze hun (toekomstige) verdiencapaciteit op niveau houden?’
Kostenbesparing, prijsinitiatieven en balansmaatregelen
Ondernemingen doen er goed aan controle op de situatie te krijgen en te houden. Dat begint met het updaten van het businessplan om beter zicht te krijgen op de verwachte impact op het resultaat, het werkkapitaal en de kasstromen van de onderneming, en in hoeverre de onderneming haar schulden nog kan dragen. Daarnaast is het belangrijk om rekenmodellen en scenario-analyses te ontwikkelen en te implementeren om de impact van prijsstijgingen op de liquiditeit door te rekenen, te analyseren en te voorspellen.
‘Naast kostenbesparing en prijsinitiatieven moeten ondernemingen maatregelen voor de balans nemen’, stelt Siemes. ‘Denk aan het stabiliseren en het verbeteren van het werkkapitaal. Dat kan onder andere door het optimaliseren van de voorraadpositie en de supplychain en het versterken van het debiteurenbeheer. Ook het onderzoeken van mogelijkheden om betaaltermijnen van crediteuren te verlengen en van debiteuren te verkorten – eventueel met hulp van kredietverzekeraars en/of financiers – draagt hieraan bij. Evenals het aanpassen van de (standaard)contracten om toekomstige prijsstijgingen te dempen en/of door te kunnen voeren.’
Het aantrekken van additioneel kapitaal (schuld of eigen vermogen) kan ondernemingen in staat stellen door de moeilijke periode heen te komen en meer structurele maatregelen te nemen. ‘Mocht de situatie nijpender worden, kan een herstructurering van de schulden, tot een niveau dat past bij de nieuwe verdiencapaciteit van de onderneming, mogelijk uitkomst bieden’, zegt Beke.
Balansmaatregelen voorkomen waarde-erosie bij bedrijfsverkoop
De huidige economische ontwikkelingen leiden ertoe dat partijen meer onzekerheid ervaren. Samen met de gestegen renteniveaus leidt dat in algemene zin tot druk op de prijzen die voor ondernemingen worden betaald. Berco van Echtelt, transactie-expert bij PwC: ‘Een structurele en pro-actieve aanpak van de kostenstijgingen om de negatieve impact op resultaat en werkkapitaal te minimaliseren (onderbouwd met data, track record) geeft mogelijke kopers en financiers vertrouwen in de onderneming, het bedrijfsmodel en het management – en vergroot zo de kans op een transactie en een betere prijs.’
‘Specifiek op werkkapitaal zien we nu meer discussies tussen transactiepartijen over het werkkapitaalniveau dat passend is voor de betreffende onderneming’, vervolgt Van Echtelt. ‘Veelal hanteren partijen een historisch gemiddelde, bijvoorbeeld op basis van de standen van de meest recente twaalf maanden. We zien steeds vaker dat kopers alternatieve scenario’s voorstellen om dat gemiddelde te verhogen, omdat het volledige effect van bijvoorbeeld hogere voorraden of prijsstijgingen nog niet in het historisch gemiddelde is meegenomen. Dit is een valide argument als het werkkapitaal inderdaad stijgende is en we verdere stijgingen mogen verwachten. Dat leidt echter wel tot een lagere nettoopbrengst bij de verkoop van de onderneming. Het hebben van een goed plan voor het mitigeren van de effecten op het werkkapitaal mét onderbouwde gerealiseerde structurele verbeteringen, zorgt ervoor dat dit argument geen vruchtbare bodem heeft en er vanuit het perspectief van de verkoper geen geld op tafel blijft liggen.’
Bron: PWC
