De meeste leveranciers hebben tegenwoordig in hun algemene voorwaarden een eigendomsvoorbehoud opgenomen. Dit houdt in dat de eigendom van de geleverde goederen pas overgaat naar de koper, wanneer deze de facturen volledig heeft betaald aan de leverancier. Als de algemene voorwaarden ook van toepassing zijn op de overeenkomst, kunt u uw goederen terughalen zodra u niet wordt betaald. Dat geldt ook in het geval van een faillissement.
Maar hoe zit het nu met uw eigendomsvoorbehoud als u levert over de Nederlandse grens? Niet alle landen hanteren dezelfde rechtsregels. Het is dan ook goed van tevoren na te denken welke gevolgen eventuele geschillen met uw klant over bijvoorbeeld niet betaling heeft. Eigendomsvoorbehoud is nationaal gezien al ingewikkeld, maar als we de grens overgaan wordt dat nog ingewikkelder. Aan de hand van een praktijkvoorbeeld zal ik dat uiteenzetten.
Eigendomsvoorbehoud vervalt
De Nederlandse houtleverancier Klaas is onlangs voor €50.000,- het schip in gegaan. Het Nederlandse bedrijf waaraan hij hout had geleverd, ging failliet voordat Klaas werd betaald. Klaas had een geldig eigendomsvoorbehoud gevestigd, maar toen klaas dit wilde inroepen kreeg hij nul op het rekest. Het hout was namelijk al verwerkt in andere producten waardoor zijn eigendomsrecht verloren was gegaan.
Klaas is door het Duitse timmerbedrijf Hammer benaderd om een grote partij hout te leveren voor een bedrag van €250.000,-. Klaas wil weten hoe het zit met zijn eigendomsvoorbehoud als hij over de grens levert.
Verlengd eigendomsvoorbehoud
De reikwijdte van het eigendomsvoorbehoud is naar Duits recht ruimer dan in het Nederlandse recht. Naar Nederlands recht zal Klaas enkel zijn hout terugkrijgen wanneer het hout niet wordt bewerkt, verwerkt of wordt doorverkocht. In het Duitse recht is dat anders, daar kent men een ‘Eigentumsvorbehalt mit Verarbeitungsklausel’, oftewel een verlengd eigendomsvoorbehoud. Dat betekent dat het eigendomsvoorbehoud kan worden verlengd tot uit de oorspronkelijke zaak vervaardigde zaken. Als Hammer van het door Klaas geleverde hout eettafels maakt, heeft Klaas ook op die eettafels een eigendomsrecht. Dat klinkt Klaas als muziek in de oren en dus wil Klaas een verlengd eigendomsvoorbehoud overeenkomen.
Internationaal eigendomsvoorbehoud
We hebben hier te maken met een internationaal eigendomsvoorbehoud omdat het een Nederlandse leverancier en Duitse afnemer betreft. Daarbij dient een onderscheid te worden gemaakt tussen drie aspecten:
- Is er een rechtsgeldig eigendomsvoorbehoud overeengekomen?
Deze vraag wordt bepaald door het recht dat op de koopovereenkomst van toepassing is. Bij internationaal zakendoen kunnen partijen in de overeenkomst opnemen welk recht van toepassing is en welke rechter bevoegd is om over conflicten te oordelen. In het geval van Klaas en Hammer wordt er afgesproken dat het Duitse recht van toepassing is op hun koopovereenkomst. De vereisten voor het vestigen van een eigendomsvoorbehoud zijn in het Duitse recht hetzelfde als in het Nederlands recht, namelijk dat partijen dit expliciet moeten overeenkomen. Het is gebruikelijk dat het eigendomsvoorbehoud wordt opgenomen in de algemene voorwaarden. Deze moeten vervolgens van toepassing worden verklaard op de overeenkomst.
Algemene voorwaarden vertalen
De algemene voorwaarden moeten worden aangeboden in een taal die de andere partij begrijpt. Omdat er in het Duits wordt gecommuniceerd, is het aan te bevelen de Nederlandstalige algemene voorwaarden te vertalen in het Duits. De Nederlandse bepaling van het eigendomsvoorbehoud dient Klaas te vervangen door een verlengd eigendomsvoorbehoud naar Duits recht.
2. De totstandkoming van de goederenrechtelijke gevolgen
Hierbij gaat het onder meer om de vraag in wiens vermogen de zaak valt en of de goederen ondanks het eigendomsvoorbehoud mogen worden doorverkocht. Voor welke vorderingen geldt het eigendomsvoorbehoud en strekt het eigendomsvoorbehoud zich ook uit over zaken die worden vervaardigd uit onder eigendomsvoorbehoud geleverde zaken? In dit artikel beperk ik mij tot het laatste aspect, het verlengde eigendomsvoorbehoud.
De plaats van levering is bepalend
De goederenrechtelijke gevolgen worden bepaald door het recht van de plaats van de levering van de goederen. Klaas is met Hammer bewust overeengekomen dat er Duits recht op de overeenkomst van toepassing is omdat Klaas graag een verlengd eigendomsvoorbehoud wilde afspreken. De Nederlandse wet geeft een dergelijke mogelijkheid namelijk niet. Maar daarmee is Klaas er nog niet. De goederenrechtelijke gevolgen, en dus de vraag of er sprake is van een verlengd eigendomsvoorbehoud, wordt immers bepaald door het recht van het land waar wordt geleverd. Een verkregen recht vanuit land A kan alleen in land B uitgevoerd worden als het verkregen recht ook in land B geldig is. Het is dus niet mogelijk om een verlengd eigendomsvoorbehoud naar Duits recht in Nederland uit te oefenen, omdat de Nederlandse wet geen verlengd eigendomsvoorbehoud kent.
Klaas wordt geadviseerd om het hout rechtstreeks bij Hammer in Duitsland te leveren omdat daardoor de goederenrechtelijke gevolgen worden bepaald naar Duits recht. Naar Duits recht kan er een verlengd eigendomsvoorbehoud worden afgesproken en dat kan ook in Duitsland worden uitgeoefend.
3. De effectuering van het eigendomsvoorbehoud:
De effectuering van het eigendomsvoorbehoud is een wat ongrijpbare term. Dit betreft de daadwerkelijke uitoefening van het eigendomsvoorbehoud en dus het opeisen van de geleverde goederen.
Eigendomsvoorbehoud inroepen: in welk land zijn de goederen?
Waar Klaas al voor vreesde, wordt waarheid. Hammer betaalt Klaas niet. Klaas roept zijn verlengd eigendomsvoorbehoud in en eist de door hem geleverde goederen als zijn eigendom op. Voor de effectuering van het eigendomsvoorbehoud wordt gekeken naar het recht van de plaats waar het hout zich op het moment van het inroepen van het eigendomsvoorbehoud bevindt. Dat is in deze kwestie in Duitsland, waardoor ook het Duitse recht geldt. Er wordt dan naar Duits recht beoordeeld of er een rechtsgeldig verlengd eigendomsvoorbehoud is overeengekomen, wat ook in Duitsland uitgevoerd kan worden. Klaas heeft in dit geval aan de vereisten voldaan die gelden voor het vestigen van een verlengd eigendomsvoorbehoud. Hij kan dus met succes zijn eigendommen terughalen.
Internationaal eigendomsvoorbehoud bij faillissement
Indien Hammer failliet wordt verklaard door de Duitse rechter en Klaas bij de curator zijn eigendomsvoorbehoud inroept is de toetsing anders, maar blijft in dit geval de uitkomst hetzelfde. In geval van faillissement wordt de effectuering van het eigendomsvoorbehoud beheerst door het op het faillissement toepasselijke recht. In dit geval zou dat betekenen dat er ook naar Duits recht moet worden bepaald of het eigendomsvoorbehoud geldig is.
Conclusie
Met Klaas loopt het in dit geval goed af omdat hij van tevoren heeft nagedacht over het op de overeenkomst toepasselijke recht en het eigendomsvoorbehoud. Uit deze casus blijkt dat een internationaal eigendomsvoorbehoud geen eenvoudige materie is. Zeker bij grote handelstransacties is het de moeite waard om vooraf goed te bekijken welke risico’s u loopt en hoe u dit kunt voorkomen. Heeft u nog vragen over dit onderwerp? Neem dan gerust contact met mij op. Ik help u graag verder!
Bron: Bierens Blog
