De omzet van supermarkten daalt in 2024 met ruim 1,5 miljard euro als gevolg van het verbod op tabaksverkoop dat per 1 juli ingaat. Naar verwachting verschuift 35% van die tabaksomzet van supermarkten naar tabaks- en gemakszaken. Doordat die statistisch als voedingsspeciaalzaken worden gerekend, stijgt de omzet in die branche met bijna 10%. Verder zal er omzet verschuiven naar tankstations en winkels in het buitenland. Exclusief de afzet van tabak voorzien we bij supermarkten juist een licht herstel van de verkoopvolumes na twee jaar van forse krimp. De prijzen in de supermarkt stijgen in 2024 veel minder sterk, naar verwachting met zo’n 1%. Onder andere hogere loonkosten beperken de ruimte voor brede prijsverlagingen in het schap. Dit en meer stelt ING Research in het vandaag verschenen vooruitzicht Food Retail.
Omzetgroei supermarkten slaat om in krimp door stop op tabaksverkoop
Bij supermarkten zorgde de hoge inflatie voor een sterke stijging van de omzet in 2022 en 2023. In 2023 nam de omzet toe met ruim 8%, maar in 2024 gaat de omzet van supermarkten voor het eerst in 20 jaar dalen. Naar verwachting met zo’n 1,5%. Die krimp heeft alles te maken met wetgeving die supermarkten verbiedt om per 1 juli nog tabak te verkopen. Dat werkt stevig door in de omzet. Want tabak is goed voor 6 tot 7 procent van de totale supermarktomzet, wat gelijk staat aan 3,2 miljard euro op jaarbasis. Wij ramen het omzetverlies voor supermarkten in 2024 op ruim 1,5 miljard euro. Door het verkoopverbod zal omzet verschuiven naar shops van tankstations, tabaks- en gemakswinkels en winkels in het buitenland.
“De omzetdaling in supermarkten wordt vooral zichtbaar in de tweede helft van 2024 doordat de meeste supermarkten, op Lidl en het merendeel van de Albert Heijn winkels na, in de eerste helft van 2024 nog wel tabak verkopen. Door de invoering per 1 juli zal het verbod de omzetgroei van supermarkten ook in 2025 nog flink drukken” aldus Thijs Geijer, Sectoreconoom Food bij ING.
Verkoopvolumes exclusief tabak herstellen licht in 2024
Hoe is het onderliggende beeld als we tabak buiten beschouwing laten? De verkoopvolumes van supermarkten daalden in 2023 met zo’n 3% doordat consumenten nog nadrukkelijker op hun uitgaven gingen letten als reactie op sterk gestegen prijzen. Daarnaast hebben supermarkten steeds vaker met winkeldiefstal te kampen, wat ook negatief uitpakt voor hun verkoopvolumes. Doordat de lonen in Nederland in de loop van 2023 een inhaalslag hebben ingezet en die inhaalslag in 2024 doorzet is er bij consumenten geleidelijk wat meer ruimte om te besteden. Dat draagt in supermarkten bij aan herstel van verkoopvolumes. Volledig herstel van de verkoopvolumes na twee jaren van forse krimp zal echter langer dan een jaar in beslag nemen, vanwege de scherpe daling in de afgelopen jaren en de matige prognoses voor de economische groei in 2024.
Prijsontwikkeling van dagelijkse boodschappen normaliseert
Vanaf september zijn de consumentenprijzen van veel voedingsmiddelen min of meer gestabiliseerd op een hoog niveau. Onze verwachting is dat de prijsstijging in supermarkten in heel 2024 rond de 1% uitkomt mede vanwege hogere loonkosten en toenemende kosten voor het bevoorraden van winkels. De prijsontwikkeling van boodschappen keert in 2024 daarmee terug naar een gangbaarder patroon waarin de jaar-op-jaar trend licht stijgend is, maar waarbij zich binnen het boodschappenmandje maand-op-maand zowel prijsstijgingen als -dalingen voor doen.
Omzetverschuivingen bij speciaalzaken
Voor de voedingsspeciaalzaken voorzien we in 2024 een sterke omzetstijging door de verschuiving van tabaksomzet naar speciaalzaken. Tabaksspeciaalzaken zijn in de CBS-statistieken namelijk onderdeel van de branche ‘winkels in voedingsmiddelen’. Onze inschatting is dat zo’n 35% van de omzet die supermarkten kwijtraken uiteindelijk bij tabaksspeciaalzaken terechtkomt. Echter los daarvan verwachten we voor het gros van de speciaalzaken zoals bakkers, slagers, groentespeciaalzaken en viswinkels dat hun verkoopvolumes en omzet in 2024 onder druk blijven staan. Die krimp volgt op twee jaar waarin het aantal verkochte producten al flinke daalde als gevolg van sterke prijsstijgingen. Terwijl het aantal ‘traditionele’ speciaalzaken terug blijft lopen, groeit zowel het aantal winkels met een gemengd assortiment als het aantal gespecialiseerde webwinkels in voeding wel structureel.
Bron: ING
