Een klein gedeelte van de banken in Nederland verscherpte in het vierde kwartaal in lichte mate hun goedkeuringscriteria voor leningen aan bedrijven.
Dit blijkt uit de driemaandelijkse Bank Lending Survey van de ECB. De meeste Nederlandse banken uit de enquête handhaafden hun goedkeuringscriteria, een enkele bank scherpte aan.
Meerdere onderliggende factoren liggen ten grondslag aan de goedkeuringscriteria.
Zo zeggen de banken dat hun risicoperceptie van de algemene economische bedrijvigheid en die van de vooruitzichten voor bedrijfstak of ondernemingen in het laatste kwartaal niet is veranderd. Ook geven banken aan dat hun liquiditeitspositie geen reden voor verscherping of voor versoepeling vormde. Wel signaleert een meerderheid (netto 14%) van de banken dat het moeite heeft om financiering aan te trekken op de geld- en kapitaalmarkt.
Tevens geven de banken aan (netto 29%) dat zij in het laatste kwartaal van 2011 meer risico’s zagen in het voor bedrijfsfinanciering vereiste onderpand. Aan de andere kant melden de instellingen dat de concurrentiedruk van andere banken in het vierde kwartaal juist bijdroeg aan een versoepeling van de criteria (netto 29%). Dit algemene beeld van stabiel gehouden goedkeuringscriteria, met een lichte tendens tot verscherping, is ook terug te zien in de concrete kredietvoorwaarden. Banken zeggen dat zij in het vierde kwartaal de omvang van leningen en kredietlijnen niet wezenlijk veranderden. Dat geldt ook voor de onderpandseisen. Wel vergrootte een aantal banken hun marges op meer risicovolle leningen (netto 14%). Daar stond weer tegenover dat netto 14% van de banken hun marges op leningen met een gemiddeld risico verkleinden, vooral voor het MKB.
Banken namen in het vierde kwartaal naar eigen zeggen een geringe stijging van de totale vraag naar bedrijfskrediet waar. Ten aanzien van het MKB daarentegen meldt netto 17% van de banken een vraagdaling. Voor het eerste kwartaal van 2012 verwacht netto 43% van de banken een vraagdaling naar krediet, vanuit zowel grote als kleine bedrijven.
Ten opzichte van het derde kwartaal hebben banken in Nederland hun goedkeuringscriteria voor woninghypotheken in het vierde kwartaal niet verder verscherpt. Deze uitkomst volgt op een lange periode van verscherping na het uitbreken van de kredietcrisis, de daaruit volgende hogere solvabiliteitseisen van Bazel- III en de halverwege 2011 verscherpte gedragscode voor hypotheekverstrekkingen.
Hoewel de leencriteria niet zijn verscherpt geven de meeste banken (netto 33%) aan dat een van de onderliggende oorzaken voor aanpassing van deze criteria, namelijk de vooruitzichten op de woningmarkt, wel tot aanscherping noopte.
Tegelijkertijd zeggen banken dat factoren als vermogenskosten en balansrestricties geen aanleiding waren om de criteria aan te scherpen. Banken geven aan hun marges op meer risicovolle hypotheekleningen in het vierde kwartaal te hebben vergroot. Ook scherpte netto 17% de voorwaarden voor de Loan-To-Value ratio enigszins aan, nadat die in het derde kwartaal al fors waren aangepast (Gedragscode). De door banken waargenomen vraag naar leningen voor woningfinanciering nam af, zo zeggen de meeste instellingen (netto 57%); ook in het huidige eerste kwartaal verwacht men dat dit zo zal zijn.
Bron: De Nederlandse Bank
