De risico’s voor de financiële stabiliteit zijn het afgelopen half jaar fors toegenomen. De hoge inflatie, oplopende rentes, de oorlog in Oekraïne en de mogelijkheid van een wereldwijde recessie zorgen samen voor een ongekende situatie. Daarnaast blijft de inflatie mogelijk langer hoog dan waar financiële markten en economische ramingen nu rekening mee houden. Dit alles zal de financiële sector de komende periode op de proef stellen. Tegelijkertijd is duidelijk dat Nederlandse financiële instellingen er goed voorstaan en gezonde buffers hebben. Dit blijkt uit het meest recente Overzicht Financiële Stabiliteit (OFS) van De Nederlandsche Bank.
DNB-president Klaas Knot: ,,De inflatie is hoog en de rente loopt op, terwijl de economische groei gestaag afneemt. Dat is een mix van factoren die we sinds de jaren zeventig niet in deze mate hebben gezien. We staan er beter voor dan toen, en ik heb vertrouwen in de weerbaarheid van onze financiële sector, maar deze combinatie van ongunstige ontwikkelingen vergroot onmiskenbaar de financiële stabiliteitsrisico’s.’’
Kwetsbaarheden komen aan de oppervlakte
In het OFS worden de stabiliteitsrisico’s voor de financiële sector beschreven. Duidelijk is dat die ten opzichte van het vorige OFS van eind mei verder zijn toegenomen. Kwetsbaarheden die zich in een lange periode van lage rentes hebben opgebouwd, komen nu aan de oppervlakte. Huishoudens, bedrijven en overheden met hoge schulden kunnen bij verder stijgende rentes en achterblijvende inkomensgroei in de problemen komen. Daarnaast kan een plotse verandering in de marktverwachtingen leiden tot schoksgewijze correcties op financiële markten.
Banken moeten rekening houden met toenemende verliezen
Banken kunnen in beginsel profiteren van hogere rentes, maar moeten ook rekening houden met toenemende verliezen op uitstaande leningen, bijvoorbeeld aan energie-intensieve bedrijfssectoren die momenteel veel problemen ondervinden als gevolg van de forse hogere prijzen voor energie. De stijgende hypotheekrente en de verslechterde economische vooruitzichten vergroten de kans op een aanzienlijke prijscorrectie op de oververhitte Nederlandse woningmarkt.
Het is daarom van belang dat het kapitaalniveau van banken op peil blijft. Banken dienen hun buffers boven de wettelijke vereisten zoveel mogelijk in stand te houden en moeten terughoudend zijn met de uitkering van dividend en met de inkoop van eigen aandelen. Daarnaast geldt voor banken sinds begin dit jaar een ondergrens voor de risicoweging van hypotheken op hun balans. Vanwege de aanhoudende systeemrisico’s op de woningmarkt heeft DNB besloten die ondergrens met twee jaar te verlengen, tot 1 december 2024.
Stresstest laat weerbare financiële sector zien
Tegenover de toegenomen risico’s staat een sterke uitgangspositie van de Nederlandse financiële sector. Mede door de ruime steunmaatregelen van de overheid en het beleid van de Europese Centrale Bank zijn financiële instellingen goed door de coronacrisis gekomen. De kapitaalpositie van banken, de solvabiliteit van verzekeraars en de dekkingsgraad van pensioenfondsen is stabiel gebleven of in de afgelopen maanden zelfs verbeterd. Ook een stresstest in dit OFS, waarbij wordt uitgegaan van aanhoudend hoge inflatie en een verdere stijging van de rente, toont de weerbaarheid van de bankensector.
In het stresstestscenario lopen de kredietverliezen op tot bijna 23 miljard euro. De kapitaalratio van Nederlandse banken daalt in dat scenario in de periode tot eind 2024 gemiddeld met 2,7 procentpunt, maar zit daarmee nog ruimschoots boven de wettelijke minimumvereisten. De huidige kapitaalpositie geeft banken een goede uitgangspositie om de verwachte verliezen in het stress-scenario te absorberen, zonder dat de kredietverlening aan huishoudens en bedrijven in gevaar komt.
Bron: DNB
