Medio 2019 konden consumenten bij 97% van de winkeliers terecht om hun aankopen met contant geld af te rekenen. Dat blijkt uit een onderzoek (PDF, 7 pagina’s) in opdracht van DNB naar de acceptatie van contant geld door winkeliers en de overwegingen die zij daarbij maken. Daarmee blijft contant geld het meest geaccepteerde betaalmiddel. Wel verwacht een aantal winkeliers vanuit kosten- en veiligheidsoverwegingen in de toekomst geen cash meer te accepteren.
Acceptatie contant geld is hoog
In Nederland kunnen consumenten bij de meeste winkeliers kiezen hoe zij hun aankopen willen afrekenen. Hoewel het gebruik van contant geld aan de toonbank afneemt, is een hoge acceptatie van dit betaalmiddel onder winkeliers belangrijk, ook als terugvaloptie in het geval van pinstoringen. Het onderzoek onder ruim duizend winkeliers laat zien dat contant geld met gemiddeld 97% nog steeds het meest geaccepteerde betaalmiddel is (zie figuur 1). De pinpas staat op de tweede plek en wordt door 87% van de winkeliers geaccepteerd. Wel is sprake van verschillen tussen sectoren. Bij pompstations en de detailhandel is de acceptatie van cash (>=98%) en pin (>=92%) het hoogst. In de sector amusement is de acceptatie van cash en pin het laagst met respectievelijk 93% en 80%. Slechts 3% van de winkeliers gaf aan een “pin-only” beleid te voeren, vooral vanwege efficiency en veiligheidsoverwegingen.
Figuur 1: Acceptatie betaalmiddelen winkeliers in Nederland
Een vergelijkbaar onderzoek in Amsterdam toont dat de acceptatie van contant geld door winkeliers met 93% lager is dan het landelijk gemiddelde. Vooral in de horeca (89%) en amusement (90%) is contant betalen niet meer vanzelfsprekend. Meer nog dan bij landelijke collega’s, speelt voor de Amsterdamse winkeliers veiligheid een rol bij de overstap naar een cashloze winkel. Verder zijn Amsterdamse winkeliers koplopers in het accepteren van de creditcard (69% Amsterdam versus 43% landelijk), waarschijnlijk met het oog op de betaalkeuze van toeristen. In de acceptatie van de pinpas is geen significant verschil.
In het onderzoek is specifiek aandacht besteed aan apotheken. In maart 2019 heeft de Tweede Kamer zich uitgesproken dat contant betalen bij deze branche altijd moet kunnen, omdat medicijnen noodzakelijke goederen zijn. Uit de steekproef blijkt dat dat 94% van de apotheken contant geld accepteert. Overigens zijn de meesten wel coulant voor klanten die alleen cash bij zich hebben. Ze laten hen op rekening betalen of zijn dan toch nog bereid om contant geld te accepteren.
Pin-only, een trend of een incident?
Uit een steekproef van een DNB-onderzoek in 2015 accepteerden nog 100% van de winkeliers contant geld. Inmiddels heeft dus 3% van de winkeliers afscheid genomen van contant geld als betaalmiddel. Aan de deelnemers is gevraagd om in te schatten wat de kans is dat zij binnen 5 jaar géén contant geld meer zullen accepteren.14% van de winkeliers op landelijk niveau en 19% van de winkeliers in Amsterdam schat dat deze kans 50% of hoger is (zie tabel 1). Dat geldt vooral bij instellingen uit de sectoren horeca en amusement. In Amsterdam schatten zelfs respectievelijk 25% en 33% van de ondernemers uit deze sectoren de kans 50% of hoger. Op basis hiervan is de verwachting dat de acceptatiegraad van contant geld in de komende jaren geleidelijk verder terugloopt.
Tabel 1: De kans om binnen 5 jaar te stoppen met acceptatie contant betalen
| Kans | Landelijk (n=1.035) | Amsterdam (n=788) |
|---|---|---|
| 0% | 63% | 60% |
| 1%-49% | 17% | 13% |
| 50% | 6% | 9% |
| 51%-95% | 5% | 6% |
| 100% | 3% | 4% |
| Weet niet | 6% | 8% |
Niet alle gemeenten accepteren contant geld
Enkele jaren geleden bleek uit de Bereikbaarheidsmonitor (PDF, 2016, 61 pagina’s) van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB) dat steeds meer gemeenten een pin-only beleid aan hun balies invoerden. Het MOB oordeelde in 2015 dat de situatie waarbij gemeenten geen contant geld accepteren, onwenselijk is. De reden is dat gemeenten monopolies hebben en de consument die contant wil betalen voor bijvoorbeeld een paspoort niet naar een andere aanbieder kan uitwijken. In oktober 2019 blijkt op basis van een inventarisatie van de websites van alle 355 gemeenten dat bij de overgrote meerderheid van de gemeenten contante én pinbetaling mogelijk zijn. Echter, 26 gemeenten waar 9% van de bevolking woont, geven op de website aan dat burgers niet met contant geld kunnen betalen. Op de websites staat een vermelding als ‘U moet met uw pinpas betalen’. Verder melden vier gemeenten dat burgers alleen gepast kunnen betalen. Dat is ongewenst; juist gemeenten zouden oog moeten hebben voor al hun burgers en niemand verhinderen om met contant geld te betalen.
Bron: DNB
