Het Nederlandse consumentenvertrouwen heeft tijdens de kredietcrisis forse klappen opgelopen en is vijf jaar later nog niet hersteld.
Onderzoek van DNB laat zien dat niet alleen economische factoren het vertrouwen van de consument in de economie bepalen. De financiële crisis heeft diepe sporen getrokken in de Europese economie. Dit kwam ook tot uitdrukking in een snel slinkend consumentenvertrouwen in Europa en in Nederland. Aanvankelijk leek het consumentenvertrouwen zich te herstellen. Dit bleek echter van korte duur. Vooral in Nederland ging het consumentenvertrouwen keihard onderuit. Momenteel bevindt het zich op hetzelfde niveau als tijdens de kredietcrisis.
Welke factoren zijn bepalend geweest voor de ontwikkeling van het consumentenvertrouwen in Nederland? Onlangs heeft DNB een onderzoek gepubliceerd naar de determinanten van het consumentenvertrouwen voor een lange reeks van jaren. Hieruit blijkt dat Nederland diverse (consumenten-)vertrouwenscrises heeft gekend. Deze kunnen tot de kredietcrisis goed worden verklaard uit een aantal algemeen economische indicatoren. In de periode 1978 tot september 2008 waren dat de werkloosheid, de gevoelsinflatie, de huizenprijs, aandelenkoersen en de renteontwikkeling. Op basis van deze vijf factoren wordt het consumentenvertrouwen goed beschreven, maar vanaf halverwege 2008 wordt het ruim overschat.
In het DNB-onderzoek is vervolgens onderzocht welke factoren aan het model kunnen worden toegevoegd zodat het model wel in staat is om het consumentenvertrouwen goed te verklaren.
Het onderzoek suggereert dat de volgende factoren een rol spelen in de verklaring van het consumentenvertrouwen in Nederland:
1. Het publieke vertrouwen in de financiële sector
2. Het publieke vertrouwen in Europa
3. De politieke instabiliteit in Nederland
Bij elkaar genomen zorgen deze drie factoren voor een substantieel betere verklaring van het consumentensentiment, dan wanneer alleen wordt gekeken naar economische factoren.
Het vertrouwen dat Nederlanders in de financiële sector hebben is volgens de DNB Household Survey sinds de crisis sterk gedaald. Eind 2012 gaf negentien procent van de ondervraagden aan weinig vertrouwen te hebben in financiële instellingen, terwijl dat in 2010 twaalf procent was en in 2008 slechts vijf procent.
De financiële crisis leidde een serie van gebeurtenissen in, zoals de Europese schuldencrisis. Dit heeft geleid tot een daling van het vertrouwen dat Nederlanders in Europa hebben, zo blijkt uit enquêtes van de Europese Commissie. Herstel van vertrouwen in de financiële sector en in Europa kan bijdragen aan herstel van het consumentenvertrouwen.
Ook politieke instabiliteit in Nederland heeft volgens het onderzoek bijgedragen aan het gedeukte consumentenvertrouwen. Alle kabinetten sinds 1998 kwamen vroegtijdig ten val. Hierdoor ontstond onzekerheid bij burgers over de economische koers van het land.
Bron: DNB
