De economische opleving bereikte vorig jaar haar top, met een bbp-groei van 3,3%. Voor de ramingsjaren 2018 t/m 2020 wordt een langzaam afnemende bbp-groei geraamd, van achtereenvolgens 2,5%, 2,2% en 1,9%. De economie behoudt alle kenmerken van een hoogconjunctuur. De bezettingsgraden van bedrijven zijn hoog en de arbeidsmarkt verkrapt verder. In een toenemend aantal sectoren kampen bedrijven met belemmeringen door een tekort aan arbeidskrachten en productiemiddelen. Dit heeft in de raming een remmend effect op de economische activiteit, vooral via stijgende lonen en prijzen. Dit blijkt uit de nieuwe halfjaarlijkse ramingen van De Nederlandsche Bank (DNB), die vandaag zijn gepubliceerd.
Hoge groei leidt tot knelpunten
De Nederlandse economie blijft in de periode 2018-2020 met een hoger dan trendmatig maar geleidelijk afvlakkend tempo groeien. Nadat de groei van het bruto binnenlands product (bbp) vorig jaar uitkwam op een piek van 3,3%, wordt voor dit jaar een wat minder hoog groeicijfer van 2,5% geraamd. Dit neemt de komende jaren langzaam verder af, naar achtereenvolgens 2,2% en 1,9% (Figuur 1). De economische groei ligt in de ramingsjaren boven de potentiële groei, waardoor de spanning in de economie verder oploopt. In de ramingsjaren wordt de economische groei grotendeels bepaald door stijgende binnenlandse bestedingen. De consumptie van huishoudens neemt dit jaar toe met 3%, het hoogste tempo sinds 2000, en blijft ook daarna krachtig groeien.
Werkenden gaan meer profiteren
De gunstige ontwikkeling van de particuliere consumptie hangt sterk samen met de voorziene stevige stijging van het reële beschikbare inkomen van huishoudens. Dit huishoudinkomen groeit in de ramingsjaren 2018-2020 met gemiddeld 2,8% per jaar. Vergeleken met de periode 2002-2013 (-0,2% per jaar) is het contrast groot, maar ook in vergelijking tot de gemiddelde groei in de afgelopen 35 jaar (1,6% per jaar) is sprake van een relatief sterke stijging. De beschikbare huishoudinkomens verbeteren vooral door de hogere netto beloning per werknemer. Werkenden krijgen dus meer profijt van het economische herstel.
Krapte op arbeidsmarkt groter, werkloosheid historisch laag
Door de gunstige arbeidsmarkt groeit het arbeidsaanbod in 2018 t/m 2020 met gemiddeld ruim 1% per jaar, aanzienlijk sterker dan in de eerste jaren van de economische opgang. Desondanks blijft de groei van het arbeidsaanbod in 2018 en 2019 achter bij die van de werkgelegenheid. De werkloosheid daalt hierdoor dit jaar naar gemiddeld 3,8% van de beroepsbevolking. In 2019 en 2020 stabiliseert de werkloosheid rond 3,5%. Dat is op 2001 na, toen de werkloosheid 3,1% bedroeg, het laagste percentage in 45 jaar. Hierdoor ervaren steeds meer bedrijven problemen bij het werven van werknemers. In het tweede kwartaal van 2018 gaf 20% van de ondernemers aan dat een tekort aan arbeidskrachten de bedrijfsvoering belemmert. Dat was nog geen 3% bij aanvang van het herstel halverwege 2014. Tekort aan arbeidskrachten is niet voor alle ondernemers een even groot probleem, maar de krapte op de arbeidsmarkt wordt wel steeds breder gevoeld.
Loongroei en inflatie naar hogere versnelling
De krappe arbeidsmarkt werkt ook door in de lonen. De loonsom per werknemer in bedrijven trekt in 2018 aan met een groei van 1,9%. In de komende jaren wordt deze loonstijging geraamd op 3,5% respectievelijk 4,0%, uitgaande van de gebruikelijke dynamiek tussen lonen en prijzen. Mede door de hogere lonen loopt de inflatie op van 1,1% dit jaar naar 2,5% in 2019. Daarnaast worden de voor dat jaar aangekondigde verhogingen van energiebelastingen en het lage btw-tarief (van 6% naar 9%) in de raming doorberekend in de inflatie. In 2020 is het effect van de hogere belastingtarieven op de inflatie uitgewerkt en bedraagt de geraamde inflatie 1,7%.
Escalerend handelsconflict vormt belangrijk risico
Toenemend protectionisme, mogelijk in de vorm van een handelsoorlog tussen de VS, China en EU, vormt een risico voor de geraamde economische ontwikkelingen. Het wederzijds opleggen van extra importtarieven drukt de internationale handel en het vertrouwen, wat een remmend effect heeft op de wereldeconomie. In een alternatief scenario met een escalerend handelsconflict wordt de Nederlandse economie fors geraakt, met een gemiddeld 0,5 procentpunt lagere bbp-groei per jaar.
Bron: DNB
Gerelateerd nieuws:
Rijksoverheid: ‘Aanpak krapte op de arbeidsmarkt“
