De internationale normen voor kapitaal en liquiditeit Bazel III zullen vanaf 1 januari 2013 gefaseerd worden ingevoerd. In 2019 zou de invoering volledig voltooid moeten zijn.
De impact zal in de hele wereld merkbaar zijn. Bepaalde landen zijn beter voorbereid op de invoering dan andere, maar de ruime tijdlijn biedt ieder land naar mening van Morningstar een kans om de verschillende deadlines te halen.
Het doel van Bazel III is om een gelijke basis (level playing field) te creëren voor alle banken in de wereld-wat erg onwaarschijnlijk is. Meerdere landen beginnen al strengere normen vast te stellen dan de regels van Bazel III. Andere landen zijn dan weer van mening dat de normen te ver gaan. Deze gelijke basis is nog moeilijker te verwezenlijken door de boekhoudkundige verschillen tussen de GAAP en IFRS. Bovendien zijn nog niet alle regels op schrift gesteld. Er kunnen nog aanzienlijke wijzigingen worden aangebracht in de liquiditeitsratio’s en de stabiele financieringsratio’s alvorens ze uiteindelijk worden geïmplementeerd.
Al bij al loont het de moeite om de situatie goed in de gaten te houden. Er bestaat namelijk een grote kans op regelgevingsarbitrage (het verschijnsel waarbij banken hun activiteiten verhuizen naar plaatsen waar de reglementering het soepelst is). Als gevolg daarvan kunnen bij ‘s werelds grootste banken mogelijk nog interessante ontwikkelingen worden waargenomen.
In dit artikel analyseert Morningstar de impact van Bazel III op de Europese banken die onze aandelenanalisten volgen. Meer informatie over de invoering van het akkoord over de internationale normen voor kapitaal en liquiditeit is te vinden in het rapport Basel III Around the World.
Het is niet zo vreemd dat Europa de thuisbasis is van het Bazel Comité: de eurozone telt immers het grootste aantal banken in de wereld. Volgens de Europese Bankfederatie verstrekken Europese banken drie kwart van de kredietvoorraad in Europa, in vergelijking met slechts één vijfde in de Verenigde Staten en iets meer dan de helft in Japan.
BELGIË
De gouverneur van de Belgische centrale bank Luc Coene heeft verklaard dat de Belgische banken aan de regels van Bazel III zullen voldoen zonder kapitaalverhoging, aangezien enig huidig tekort zou kunnen worden aangevuld in de loop van de gefaseerde invoerings-periode. Coene suggereerde zelfs dat er ruimte zou zijn voor dividenden, hoewel de uitbetalingsratio’s naar verwachting lager zullen liggen.
Dexia’s core Tier 1-ratio bedroeg op 31 december 2010 12,1 procent volgens Basel II, maar de bank verwacht dat de risicogewogen activa met 25 miljard euro zullen stijgen, waardoor haar core Tier 1-ratio daalt tot 10,3 procent volgens Bazel III-normen. Dit voldoet ruimschoots aan de minimumrichtlijnen die zijn vastgesteld voor 2019, maar ligt onder de core Tier 1-ratio van 15 procent die de onderneming voor 2014 heeft vooropgesteld.
Hoewel de bank klaar lijkt te zijn om zonder de uitgifte van aandelen te voldoen aan de kapitaalnormen van Bazel III, kan de hefboomverhouding (leverage ratio) mogelijk een rol spelen. De verhouding tussen het eigen vermogen en de activa van de bank bedraagt 1,5 procent: ver onder de minimumratio van 3 procent die door het Bazels Comité wordt vereist.
De bank verwacht in 2015 volledig aan de regels te voldoen, maar Morningstar verwacht dat Dexia in 2011 4 miljard euro zal ophalen tegen 3 euro per aandeel om haar verhouding van het eigen vermogen tot de activa te verhogen naar 3 procent. Daarnaast moet Dexia een manier vinden om de regeringen van Frankrijk, België en Luxemburg terug te betalen voor het reddingspakket van 6 miljard euro dat de bank tijdens de crisis heeft ontvangen.
KBC Groep staat er nog slechter voor dan Dexia. Deze bank moet de regering 10,5 miljard euro terugbetalen voor het reddingspakket van 7 miljard euro (iets minder dan de helft van haar eigen vermogen). Volgens Morningstar is het steeds minder waarschijnlijk dat de bank hierin zal slagen zonder een verwaterende kapitaalverhoging door te voeren. Ook al is KBC van plan om haar risicogewogen activa met 25 procent te verlagen en niet-kernactiviteiten af te stoten om een terugkoop te verwezenlijken en in 2013 volledig aan de eisen van Bazel III te voldoen, ziet Morningstar dit eenvoudigweg niet gebeuren zonder een kapitaalverhoging.
De bank meent tot nu toe al 4 miljard euro aan beschikbaar kapitaal te hebben gespaard voor de terugbetaling, maar de plannen van KBC kregen onlangs met tegenslag te kampen toen de Luxemburgse financiële toezichthouder CSSF aankondigde dat het onwaarschijnlijk is dat de verkoop van de activiteit KBL European Private Bankers aan de Hinuja Group, een transactie geraamd wordt 1,35 miljard euro, zal worden goedgekeurd.
FRANKRIJK
De toezichthouders in Frankrijk lijken zich bijzonder beschermend op te stellen over de concurrentiepositie van hun banken op de wereldwijde markt. Het land heeft gezegd dat het de Bazel III-normen niet zal volgen tenzij de VS dat ook doen. Hoewel de VS van plan zijn om de Bazel III-normen in te voeren, is de sceptische houding van Frankrijk begrijpelijk, gezien in de VS de Bazel I-normen nog van kracht zijn.
Hoewel Credit Agricole over een aanzienlijke kapitaalbuffer beschikt, met een core Tier 1-kapitaalratio van meer dan 9 procent, heeft het van alle Franse banken echter ook de grootste blootstelling aan Griekenland. Morningstar meent dat de kapitaalbasis van Credit Agricole voldoende groot is om verdere hoge leningverliezen te absorberen, maar na een acute crisis in Griekenland zou de groep wellicht kapitaal moeten ophalen.
De voorgestelde nieuwe kapitaalreglementering van Bazel dreigde de minderheids-belangen van Credit Agricole in zijn dochterondernemingen niet te erkennen voor de berekening van het kapitaal, wat voor de groep rampzalig zou zijn. Medio 2010 wijzen herzieningen er echter op dat er in dergelijke gevallen uitzonderingen zullen worden gemaakt. De definitieve vorm van de regels en de invoering daarvan is echter nog onbekend en blijft een risicofactor voor de groep.
BNP Paribas heeft momenteel een volgens Bazel II gewaardeerde core Tier 1-ratio van 9 procent. De risicogewogen wijzigingen zullen een ‘aanzienlijke doch beheersbare impact’ hebben op de ratio, maar de onderneming is ervan overtuigd dat zij aan de Bazel III-normen kan voldoen zonder nieuwe aandelen uit te geven. Net als haar toezichthouder lijkt BNP bijzonder bezorgd over de activiteiten op een ‘level playing field’, maar ook suggereert de bank dat één model voor iedereen wellicht niet de beste benadering vormt.
Morningstar heeft globaal de indruk dat CEO Baudoin Prot misnoegd is over de striktere kapitaalniveaus die zijn bedrijf moet naleven, ook al heeft de bank de crisis doorstaan zonder een beroep te hoeven doen op geld van de belastingbetaler en zonder ooit in subprime-effecten te hebben gehandeld. Als gevolg van zijn uitlatingen is het volgens Morningstar mogelijk dat de resulterende kapitaalratio’s van BNP redelijk dicht in de buurt van de minimumrichtlijnen zullen liggen.
Société Générale verwacht dat haar core Tier 1-kapitaal volgens de definities van Bazel III 7,5 procent zal bereiken tegen de invoeringsdatum in 2013 zonder op de markt extra kapitaal op te halen. Met een huidige core Tier 1-ratio van meer dan 8 procent ligt dit streefdoel volgens ons binnen de mogelijkheden, maar door de risicogewogen activa zal dit niet eenvoudig worden. Door Bazel III zullen de risicogewogen activa van SocGen wellicht met een derde stijgen. Bovendien is het door SocGen’s blootstelling aan Griekse obligaties volgens Morningstar waarschijnlijk dat de bank extra kapitaal moet ophalen als het geteisterde land zijn obligaties uiteindelijk niet meer kan betalen.
DUITSLAND
Het grootste probleem voor Duitse banken is hun gebruik van hybride, zogenaamde ‘stille participaties’, die volgens de nieuwe Bazel III-regels niet in aanmerking komen als Tier 1-kapitaal. Vóór de regels officieel werden aangekondigd, waarschuwden de Duitse toezichthouders al dat de 10 grootste banken volgens de richtlijnen wel 105 miljard euro aan nieuw kapitaal zouden moeten ophalen. Bijgevolg was Duitsland het enige land dat de ontwerpregels van juni 2010 niet goedkeurde.
Het lijkt er echter op dat het land deze weigering gebruikt heeft om invloed uit te oefenen op de definitieve resultaten. Het zijn de kleinere, regionale banken (Landesbanken) die door Bazel III echt in de problemen komen. Deze banken-afhankelijk van het feit of het al dan niet naamloze vennootschappen betreft – hebben uiteenlopende tijdlijnen om aan de regels te voldoen. Aangezien ze door hun eigendomsstructuur geen directe toegang hebben tot de kapitaalmarkten, zijn zij in relatief hoge mate afhankelijk van de stille participaties. Er wordt gefluisterd dat de Duitse toezichthouders (de Bundesbank en BaFin) de Bazel-onderhandelingen hebben gebruikt om deze types banken tot herstructurering te dwingen.
Commerzbank zal voor juni 8,25 miljard euro ophalen in het kader van een plan om ongeveer 14,3 miljard aan overheidssteun (stille participaties) terug te betalen. Dit bedrag vormt 90 procent van de terugbetaling van de overheidssteun, waarbij de resterende som van 1,9 miljard uiterlijk in 2014 wordt betaald met beschikbaar kapitaal. Aangezien de stille participaties reddingspakketten van de regering waren, duurde de invoering in het systeem iets langer dan de invoering van Bazel III in 2013. Het plan van Commerzbank om hiervan een deel tot 2014 te behouden, baart dan ook geen zorgen. Na de transactie zal de core Tier 1-ratio 8,8 procent bedragen, waardoor de bank zich in een solide positie bevindt om te voldoen aan de vereisten van Bazel III.
Het hoofd risicobeheer van Deutsche Bank meent dat Bazel III goed is voor het financiële systeem en gelooft dat de bank op tijd aan de kapitaalvereisten zal voldoen. Deutsche Bank was al bezig met het ophalen van kapitaal toen de regels voor Bazel III in september 2010 werden aangekondigd. Deutsche Bank, vastbesloten om in 2013 aan de kapitaalvereisten te voldoen, kondigde kort vóór de publicatie van de Bazel III-akkoorden een claimemissie van bijna 10,2 miljard euro aan om Deutsche Postbank te absorberen.
De core Tier 1-ratio van de bank bedroeg aan het einde van het jaar 8,7 procent, waardoor het bedrijf over een mooie kapitaalbasis beschikt om aan de nieuwe vereisten te voldoen. Naar Morningstar’s mening is het waarschijnlijk dat de bank aan de drempel voor systeembanken voldoet, waardoor mogelijk additionele kapitaaleisen aan de bank worden gesteld.
GRIEKENLAND
Door de ratingverlagingen van de overheidsschuld en de moeilijke economische omgeving is het voor Griekse banken steeds moeilijker en duurder om kapitaal op te halen en hun liquiditeitspositie te handhaven. Ook al zijn de reglementaire ratio’s van grote banken op dit moment toereikend, toch heeft de Griekse centrale bank er bij de financiële instellingen op aangedrongen hun kapitaalratio’s bij wijze van voorzorgsmaatregel ver boven het minimum te handhaven. Daarenboven zijn de centrale banken van plan om de reglementering van Bazel III gefaseerd in te voeren tegen 2018. Om te voldoen aan de nieuwe reglementaire maatregelen, heeft de Griekse centrale bank aangedrongen op voldoende reserves om het kredietrisico te dekken en de kosten te beheersen. Volgens de centrale bank kunnen deze doelstellingen het best worden bereikt via fusies en strategische allianties.
Dat was eveneens de redenering achter het vriendschappelijk bod van National Bank of Greece (NBG) om te fuseren met Alpha Bank. Die eerste, Griekenlands grootste financiële instelling, beweerde dat er aanzienlijke kostensynergieën (zowel voor financieringskosten als voor bedrijfskosten) zouden kunnen worden gerealiseerd en dat de geconsolideerde entiteit over een veel betere liquiditeitspositie zou beschikken. De transactie werd echter verworpen en als NBG alsnog een hoger bod uitbrengt, zouden we nog sceptischer zijn over de werkelijke waarde die de transactie zou creëren.
Op zichzelf is de kapitaalpositie van National Bank of Greece momenteel toereikend. Bij de afsluiting van 2010 was de kernkapitaalratio van het bedrijf 12,0 procent. Voorts verwacht het management dat de openbare aanbieding van een deel van de Turkse dochteronderneming, Finansbank, nog eens 150 basispunten aan deze ratio zal toevoegen. Ook al lijkt deze ratio op papier een van de gezondste van Europa, toch sluit Morningstar niet uit dat er verdere kapitaalinjecties nodig zullen zijn. Allereerst brengt 8,5 procent van het leningboek van NBG geen rendement op. Ten tweede houdt het bedrijf bijna 14 miljard euro aan schuld van de Griekse republiek in zijn boeken. Volgens berekeningen van Morningstar komt dit overeen met iets meer dan 10 procent van de balans van NBG en 1,4 maal haar eigenvermogensbasis. Zelfs een geringe herstructurering van de Griekse overheidsschuld zou dus akelige gevolgen kunnen hebben voor het kapitaal van National Bank of Greece.
Bron: Bron: Copyright 2011, Morningstar Inc.
