De economische problemen voor de burger in Nederland spitsen zich toe, met stagnerende koopkracht en toenemenden werkloosheid als voornaamste kenmerken. De schuldenberg van circa 800 miljard die de huishoudens daarbij hebben opgebouwd zal snel kunnen leiden tot verdere ontwrichting van onze economie.
Schuldenopbouw
In 2003 hadden wij nog maar een gezamenlijke schuld van 490 miljard euro, voor het eerst hoger dan het BNP. De totale schuld van de huishoudens nam in dat jaar met 45 miljard euro toe. Verreweg het grootste gedeelte van deze toename (40 miljard euro) kwam voor rekening van de uitstaande hypotheekschuld die opliep tot 407 miljard euro. De hypotheekschuld was de tien jaar voordien met gemiddeld 12,5% per jaar gestegen.
In 2006 hadden we ons nog dieper in de schulden gestoken. De huishoudens hadden toen gezamenlijk al voor 640 miljard euro aan leningen uitstaan, weer vooral hypothecaire schuld. (80 procent). De huishoudens gaven dat jaar 6 miljard euro meer uit dan ze ontvingen. Er werd vooral meer besteed aan duurzame consumptiegoederen. We moesten dat jaar ook 6,6 procent meer betalen aan belastingen en premies voor met name de zorgverzekering.
En nu twee/drie jaar later? Exacte gegevens zijn er nog niet maar het is niet gewaagd te veronderstellen dat we tot en met 2008 zijn doorgeschoten naar circa 800 miljard schulden, voornamelijk hypotheken (80%). De Nederlandse hypotheekschuld is na IJsland de hoogste ter wereld, hoger dan het BNP. Nederland heeft wereldwijd ook de hoogste
Loan-to-Value: de meeste nieuwe hypotheken bedragen 114% van de waarde van het onderpand, terwijl in andere landen 80% normaal is. In ons buurland België heeft iedereen een degelijke annuïtaire hypotheek. Bij ons is dat nog minder dan 10%. 90% van de verkochte hypotheekvormen zijn fiscaal gedreven, met de aflossingsvrije hypotheek (40%) aan kop.
De Nederlandse hypotheekportefeuille is dus zeer riskant voor onze economie, dat ziet nu ook AFM. De toezichthouder financiële markten rekende uit dat 700.000 huishoudens bij een scenario van oplopende werkloosheid en verder dalende huizenprijzen in de problemen zou komen. Zij zitten "opgesloten in hun huis", kunnen niet verkopen omdat ze met een te grote restschuld blijven zitten.
Regeringsbeleid
Staatsecretaris Klijnsma zag een maand geleden ook plots 700.000 Nederlandse huishoudens opdoemen die al vorig jaar kampten met problematische schulden.
Zo diep dat ze meer dan drie jaar nodig hebben om ze af te lossen. Daarnaast lopen nog eens 250.000 huishoudens het risico dat ze in geldproblemen komen. Uit eerder onderzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) bleek al dat 1,9 miljoen huishoudens betalingsachterstanden hadden. Volgens de staatssecretaris ontstaan geldproblemen vaak door werkloosheid, maar dat kan bezwaarlijk het grote aantal problemen verklaren.
Veel mensen kunnen slecht omgaan met geld, dat heeft de hoogconjunctuur ze afgeleerd. Uit het onderzoek van het ministerie van SZW blijkt dat vooral laag opgeleide, werkloze mannen problematische schulden hebben.Het Nibud heeft daar een andere mening over, het adviseert mensen altijd een buffer van enkele duizenden euro's achter de hand te houden, maar 3,5 miljoen huishoudens lukt dat niet.
Een kwart van de Nederlanders spaart nooit en de volgende kwart spaart alleen als er geld overblijft. Nog eens een kwart staat iedere maand rood. Echter vooral carrièregerichte mensen die luxe en status belangrijk vinden en onbezorgde, impulsieve mensen die op comfort en vermaak zijn gericht, bevinden zich financiëel gezien vaker in de gevarenzone, zegt het Nibud.
Werkloosheid en vogelvrijen
Het ministerie van SZW wil het aantal huishoudens met geldproblemen terugdringen.
Om dat te bereiken moeten gemeentes een belangrijkere rol gaan spelen. Maar gaat dat lukken als de werkloosheid zoals verwacht sterk toeneemt en als wij onze luxe neigingen niet leren te beheersen? De werkloosheid zal verder oplopen zoveel is zeker, vaak nog verborgen bij de vogelvrijen, de 1 miljoen ZZPers, die opeens geen krediet of hypotheken van de banken meer kunnen krijgen. En hoe lang gaan wij nog onze deeltijd werkloosheid met subsidies voortzetten, ook daar zit veel verborgen leed..
Mensen gaan failliet als de waarde van hun huis verder drastisch daalt. De bestedingen zullen stagneren of zelfs minder worden want volgend jaar gaat iedereen er in koopkracht op achteruit. Dat tast, behalve de huizenmarkt, ook de commerciële sector van de vastgoedmarkt aan, Er komt steeds minder behoefte aan kantoren en winkels. De bouw valt dus stil, de horeca krijgt nieuwe klappen en de uizendmarkt stort opnieuw ineen.
Om een paar voorbeelden te noemen
En de banken, die zullen nog forse verliezen moeten nemen, Rabo met zijn 40 % hypotheek verstrekkingsmarktaandeel zeker, dus daar valt geen ruimer kredietbeleid van te verwachten. Dat is ook de les, we zullen minder moeten gaan lenen, zowel de overheid, de bedrijven als de consumenten, we hebben ons in het verleden kapot geleend.
De aanpassingen die nodig zijn zullen minstens tien jaar vergen en de huidige regering.., die rent achter de feiten aan, anticipeert niet. Geen vrolijk vooruitzicht.
Door: Grimbert Rost van Tonningen, hoofdredacteur en uitgever PLUSPOST
Bron: PLUSPOST.nl
