Per 1 mei 2016 is de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) verdwenen.
Opdrachtgevers en zzp’ers kunnen voortaan een modelovereenkomst gebruiken om vooraf zekerheid te hebben over de voorgenomen arbeidsrelatie en zo te weten of er geen sprake is van een dienstbetrekking. Opdrachtgevers weten dan zeker dat zij geen loonheffingen hoeven in te houden of te betalen. De wijzigingen staan in de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) die op 2 februari door de Eerste Kamer is goedgekeurd. Laat u zich als credit manager als zelfstandige professional inhuren? Acht praktische vragen en antwoorden.
1. Neemt de administratieve rompslomp voor zzp’ers toe?
Niet per se. Een VAR moest elk jaar opnieuw worden aangevraagd en bij elke opdracht opnieuw worden opgestuurd. Veranderde het werk of de voorwaarden waaronder werd gewerkt? Dan moest er een nieuwe VAR worden aangevraagd. Bij de modelovereenkomst is dit niet meer nodig. De zzp’er kan direct aan de slag. De overeenkomst hoeft niet eerst aan de Belastingdienst te worden voorgelegd en hoeft zelfs niet ondertekend te worden. Zolang de opdrachtgever en zzp’er maar met elkaar afspreken, bijvoorbeeld per e-mail of in de opdrachtbevestiging, volgens welke modelovereenkomst (nummer) er gewerkt wordt. Vanuit goed ondernemerschap is het sowieso verstandig om gemaakte afspraken goed vast te leggen.
2. Krijgt de zzp’er in het nieuwe systeem minder duidelijkheid en zekerheid?
Eerder omgekeerd. Veel zzp’ers dachten dat de VAR een soort werkvergunning was, maar in werkelijkheid gaf de VAR alleen aan de opdrachtgever zekerheid. De VAR hield de zzp’er in het ongewisse of hij/zij wel echt buiten dienstverband werkte. De enige zekerheid voor de zzp’er was dat hij géén recht had op sociale zekerheid. Het nieuwe systeem biedt aan zowel opdrachtgever als zzp’er helderheid en zekerheid, mits ze volgens een modelovereenkomst werken. Dat is voor zelfstandige professionals juist een verbetering.
3. Wordt het moeilijker om als zzp’er te werken?
Nee. De grens tussen ondernemerschap en dienstverband verandert niet. Alles wat nu mag, mag straks ook. Alles wat straks niet kan, kan nu ook al niet. Het wordt met de modelovereenkomsten wel veel duidelijker wat wel en niet kan.
4. Is voor elke opdracht een nieuwe overeenkomst nodig?
Nee. Op Belastingdienst.nl staan algemene modelovereenkomsten. Die zijn geschikt voor alle type opdrachten, ongeacht de branche of het beroep. Als u afspreekt volgens een bepaalde modelovereenkomst te werken, heeft u zekerheid. Welke overeenkomst u neemt, kiezen opdrachtgever en opdrachtnemer zelf.
5. Moeten opdrachtgevers en zzp’ers alles voor 1 mei 2016 geregeld hebben?
Nee, tot 1 mei 2017 geldt een implementatietermijn. Opdrachtgevers en opdrachtnemers zullen – waar nodig – wel hun werkwijze moeten aanpassen, omdat de VAR per 1 mei 2016 verdwijnt. Voor de eventuele aanpassingen geldt de overgangstermijn tot 1 mei 2017. In deze periode houdt de Belastingdienst wel toezicht, maar vooral in de vorm van voorlichting over de wet DBA en het bieden van een helpende hand bij de invoering. Er is wel sprake van een inspanningsverplichting. Dit betekent dat opdrachtgever en de opdrachtnemer actief bezig moeten zijn de arbeidsrelatie zodanig feitelijk vorm te geven dat er buiten dienstbetrekking wordt gewerkt. Tenminste: als partijen dat ook willen.
6. Wat moeten zzp’ers nu concreet doen?
Als overduidelijk is dat ze ondernemer zijn helemaal niets. Het werken met modelovereenkomsten is niet verplicht en is alleen bedoeld voor situaties waarin er twijfel bestaat over de aard van de arbeidsrelatie.
7. Wat betekent de nieuwe wet voor zelfstandigen en bedrijven?
De nieuwe wet DBA geeft meer helderheid over de voorwaarden waaronder een zelfstandige kan werken. Als volgens een door de Belastingdienst opgestelde of beoordeelde modelovereenkomst wordt gewerkt, hoeft een opdrachtgever geen loonheffingen in te houden en te betalen. Een zelfstandige is dan niet verzekerd voor de werknemersverzekeringen (WW, ZW en WIA). Hij krijgt dus geen uitkering als hij werkloos, ziek of arbeidsongeschikt wordt. Het werken volgens een modelovereenkomst zegt alleen iets over de loonheffingen en niet over het ondernemerschap van een zelfstandige.
8. Welke modelovereenkomsten zijn er?
In samenwerking met belangenorganisaties werkt de Belastingdienst aan een stelsel van modelovereenkomsten. Opdrachtgevers en zelfstandigen kunnen gebruikmaken van algemene overeenkomsten en overeenkomsten voor branches en beroepsgroepen:
- Algemene modelovereenkomsten
Deze overeenkomsten zijn bedoeld voor iedereen die volgens de voorwaarden van de algemene overeenkomst werkt. Het soort werk of branche is dan niet van belang. - Voorbeeldovereenkomsten voor branches en beroepsgroepen
Deze overeenkomsten zijn bedoeld voor iedereen die werkt volgens de voorwaarden van een branche of beroepsgroep. Er zijn overeenkomsten voor bijvoorbeeld ICT, bouw, vervoer en medische beroepen.
Opdrachtgevers en opdrachtnemers kunnen overigens ook kiezen voor een eigen overeenkomst die niet vooraf door de Belastingdienst is beoordeeld. Alle model- en voorbeeldovereenkomsten staan op Belastingdienst.nl.
Tot slot: de drie grootste misverstanden
De afschaffing van de VAR zorgt voor onrust in de flex- en zzp-branche. Voor een belangrijk deel komt dit doordat de nieuwe Wet DBA nog relatief onbekend is. Tegelijk doen er op internetfora ook verhalen de ronde dat zzp’ers zich moeten voorbereiden op rampspoed. De soep wordt niet zo heet gegeten. De drie grootste ‘fabels’ zetten we op een rij.
Fabel 1: een modelovereenkomst is verplicht
Een modelovereenkomst is, net een VAR-verklaring, niet verplicht. U mag gewoon op basis van een eigen schriftelijke of mondelinge overeenkomst werken. Het voordeel van het werken met een overeenkomst die op de site van de Belastingdienst is gepubliceerd, is dat zzp’er en opdrachtgever (en eventueel intermediair) de zekerheid hebben dat – als zij zich houden aan de overeenkomst – er geen verplichting tot afdracht van loonheffing en sociale werknemerspremies ontstaat. In situaties waarin de zelfstandig ondernemer in het grijze gebied tussen werknemer en opdrachtnemer opereert, geeft een modelovereenkomst dus zekerheid vooraf over de arbeidsrelatie.
Fabel 2: een modelovereenkomst is ingewikkeld
Uit de berichtgeving op internet ontstaat het beeld dat je juridisch onderlegd moet zijn om een model- of voorbeeld overeenkomst te kunnen begrijpen. En dat de overeenkomst allemaal ingewikkelde bepalingen bevat. Dit is niet zo. U kunt in principe gewoon uw eigen (raam)overeenkomst, opdrachtbevestiging en algemene voorwaarden blijven gebruiken. Soms is het handig om door de Belastingdienst beoordeelde bepalingen op te nemen om het risico op de afdracht van loonheffing uit te sluiten.
Fabel 3: Er verandert van alles
Het gebruik van zzp-modelovereenkomsten is niet nieuw. Grote opdrachtgevers en tussenbureaus werken er al jaren mee. Wél nieuw is dat de Belastingdienst op verzoek vooraf een oordeel geeft of de loonheffing wel of niet van toepassing is. Daardoor zijn er meer zzp-modelovereenkomsten gekomen.
