De criteria in het acceptatiebeleid van hypotheekaanbieders laten aan duidelijkheid te wensen over, waardoor het risico op overkreditering bestaat. Acceptanten bij hypotheekaanbieders kunnen in sommige situaties niet goed bepalen of een hypotheek voor de consument verantwoord en dus betaalbaar is. Dat blijkt uit een verkennend onderzoek onder 5 hypotheekaanbieders naar het acceptatiebeleid. Met een brief aan de sector maakt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) haar verwachtingen duidelijk ten aanzien van het acceptatiebeleid.
Ten aanzien van het acceptatiebeleid verwachten wij dat aanbieders van hypotheken duidelijke criteria hanteren en die ook toepassen ter voorkoming van overkreditering.
Duidelijkheid in criteria ontbreekt
Uit het onderzoek blijkt dat bij sommige onderdelen in het acceptatiebeleid nadere inhoudelijke duiding mist. Dan worden formuleringen gebruikt als ‘moet structureel betaalbaar zijn’ of ‘moet bestendig zijn’, zonder dit concreet te maken. Voor een acceptant is het moeilijk te beoordelen wat ‘betaalbaarheid’ of ‘bestendigheid’ precies betekent. Dit verhoogt het risico op overkreditering. Deze open formuleringen lijken het meest voor te komen bij inkomenscriteria en criteria rond maatwerkhypotheken en overbruggingskrediet.
Ook zijn de criteria wanneer een acceptant mag afwijken van het eigen acceptatiebeleid en wanneer juist niet, niet altijd scherp. Als afwijken van het acceptatiebeleid mag, de overrulesituatie, dan moet de acceptant enige duiding meekrijgen onder welke voorwaarden, eventueel aangevuld tot welk maximum. Als afwijken van het eigen beleid juist niet mag, dan is het wenselijk om dat expliciet aan te geven in het beleid.
Gebrek aan heldere criteria kan leiden tot een overtreding van artikel 115 van het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen. Dit artikel heeft ten doel overkreditering en daarmee de situatie dat consumenten de hypotheek feitelijk niet kunnen betalen en daardoor in financiële problemen komen te voorkomen.
Leunen op informatie klant vormt een risico
In het onderzoek zien wij ook risico’s op overkreditering als de acceptant voornamelijk leunt op verklaringen van de klant dat de hypotheek betaalbaar is. Hier speelt het risico dat de aanbieder niet zelf oordeelt dat de hypotheek verantwoord is, maar dat de aanbieder het oordeel in feite overlaat aan de consument. Een verklaring of onderbouwing van de klant dat de hypotheek betaalbaar is, vormt aanvullende informatie maar kan niet bepalend zijn in de kredietacceptatie.
Maatschappelijke omstandigheden zorgen voor meer druk
De actuele maatschappelijke omstandigheden zorgen er ook voor dat consumenten eerder de grenzen van de leennormen opzoeken. Op het moment dat de rente stijgt zonder dat de woningprijzen dalen, komt er nog meer druk op het leenbudget van huishoudens. Een goed inzicht in de financiële situatie van de klant en duidelijke criteria zijn juist dan van groot belang.
Wat betreft overbruggingskredieten verwachten wij van adviseurs en aanbieders dat zij niet tot 100% van de waarde van de te verkopen woning financieren als die woning nog niet verkocht is. Er is namelijk een marge nodig om een mogelijke dalende huizenprijs en langere verkooptijd op te vangen.
Bron: AFM
