De Commissie sociaal minimum bracht onlangs haar tweede rapport uit. Daarin formuleert zij 7 beleidsuitdagingen die om een oplossing vragen. Schulden en incasso zijn een belangrijk onderwerp.
Een van de beleidsuitdagingen is volgens de commissie ‘perspectief bieden in situaties van ontoereikendheid’. Dit deel van het rapport besteedt veel aandacht aan het borgen van de beslagvrije voet en het voorkomen van kostenoploop bij situaties van schulden.
Absolute ondergrens
Volgens het rapport is de beslagvrije voet in de incassofase erg kwetsbaar. ‘De beslagvrije voet dient altijd te worden gewaarborgd, zowel in de incassofase als in de executiefase. In het licht van ontoereikendheid is het van groot belang dat de beslagvrije voet in alle gevallen waar mensen betalen aan schulden een absolute ondergrens vormt.
In de incassofase vraagt dit dat debiteuren hun beslagvrije voet door een onafhankelijke partij (schuldhulpverlening, bewindvoerder, gerechtsdeurwaarder) kunnen laten vaststellen zodat zij betalingsverzoeken kunnen afwijzen als die ertoe leiden dat het inkomen onder de beslagvrije voet uitkomt. In de executiefase vraagt dit een steviger informatieuitwisseling tussen overheidsschuldeisers en gerechtsdeurwaarders.’
Inkomen ontoereikend
‘Ten tweede is het van belang dat de huidige kostenoploop afneemt. In het huidige stelsel worden onredelijk hoge kosten in rekening gebracht waardoor bij een inkomen op het sociaal minimum de kosten vaak sneller oplopen dan er betaalcapaciteit beschikbaar is. In die dynamiek blijft het inkomen ontoereikend en is er geen uitzicht op verbetering.’
‘Het is van belang het incassosysteem zo te herijken dat zij niet langer escalatie in de hand werkt. Inning zou gericht moeten zijn op het naar rato verdelen van de afloscapaciteit in plaats van op de inning van afzonderlijke vorderingen door schuldeisers. Als schuldeisers de beschikbare betaalcapaciteit naar rato van de oorspronkelijke schuld zouden delen, vermindert dat de prikkel weg om volgende kostenverhogende maatregelen in te zetten. Daardoor worden debiteuren minder geconfronteerd met steeds hoger oplopende schuld situaties.’
Uit de schulden
‘De Commissie is zich ervan bewust dat bij toepassing van de beslagvrije voet mensen nog steeds onder het sociaal minimum zullen belanden. Desondanks is de Commissie van mening dat met de bovenstaande oplossingsrichting het stelsel substantieel meer perspectief biedt dan in de huidige situatie om uit schulden te komen.’
‘De beslagvrije voet hanteren als absolute ondergrens voor het inkomen dient ook te gelden voor sancties bij lichte overtredingen van de uitkeringsvoorwaarden, bijvoorbeeld het niet tijdig nakomen van de informatieplicht. Momenteel is het beleid rondom sancties dermate streng dat veel gemeenten terughoudend zijn in het opleggen van sancties. Met een duidelijke ondergrens van het inkomen bij sancties (gelijk aan de beslagvrije voet) ontstaat er duidelijkheid voor zowel de uitkeringsontvanger als gemeente’, aldus het rapport.
De Commissie sociaal minimum onder leiding van Godfried Engbersen is ingesteld door minister Schouten voor Armoedebeleid op verzoek van de Tweede Kamer.
